Cái lý "đặt sai"
Phản ánh của hàng trăm người dân hiện cư ngụ tại địa phương P.Phước Long A (TP.Thủ Đức, TPHCM) gửi đến nhiều cơ quan chức năng bộ, ngành, đó là từ năm 2022 đến nay, Trạm thu phí BOT Xa lộ Hà Nội đặt sai vị trí, người dân đi về tại địa phương bằng xe ôtô qua trạm phải đóng phí. Trong khi đó, trạm này đang thu phí cho Dự án mở rộng Xa lộ Hà Nội và Quốc lộ 1 (đoạn từ ngã 3 Trạm 2 cũ đến nút giao thông Tân Vạn theo quyết định số 922/QĐ-UBND ngày 13-3-2021 của UBND TPPHCM). Điều đáng nói là từ ngã ba Trạm 2 cũ đến nút giao Tân Vạn nằm cách trạm thu phí hiện tại gần 10km.
Trong khi đó, người dân sống khu vực quanh Trạm thu phí Xa lộ Hà Nội khi đi và về hướng trung tâm TPHCM, hoàn toàn không sử dụng dịch vụ đường bộ tại đoạn đường ngã ba Tân Vạn hay Trạm 2, nhưng trạm thu phí đặt tại khu vực gần cầu Rạch Chiếc, bắt đầu thu phí cho Dự án trên từ ngày 01-4-2022, do đó người dân khu vực gần trạm phải đóng phí qua trạm từ đó đến nay? Như vậy, bức xúc của những người dân tại địa phương cho rằng Trạm thu phí BOT Xa lộ Hà Nội thu phí cho Dự án mở rộng xa lộ Hà Nội và Quốc lộ 1, đoạn từ ngã 3 Trạm 2 cũ đến nút giao thông Tân Vạn đang đặt sai vị trí.
Đối với việc thu phí, hỗ trợ miễn, giảm giá cho người dân P.Phước Long A, P.Trường Thọ (TP.Thủ Đức, TPHCM), theo ý kiến của Sở GTVT tại văn bản số 12889/SGTVT-KH, ngày 29-11-2022, hiện đã thống kê số lượng xe của người dân và Sở GTVT tham mưu cho UBND TPHCM quyết định các vấn đề liên quan đến kiến nghị của người dân.
Về vấn đề này, cũng như nhiều khiếu nại của người dân, vào cuối năm ngoái (2022), Sở GTVT đã chủ trì cuộc họp để tiếp thu ý kiến của người dân P.Phước Long A (TP.Thủ Đức, TPHCM) xung quanh việc đặt Trạm thu phí BOT Xa lộ Hà Nội. Tham dự cuộc họp, có Công ty Cổ phần Đầu tư và xây dựng Xa lộ Hà Nội, đại diện UBND P.Phước Long A và một số đại diện người dân cùng cơ quan chức năng khác.
Theo phản ánh từ đại diện cho các hộ dân tại địa phương, nếu BOT Xa lộ Hà Nội làm đúng quy định thì người dân chấp hành, nếu BOT sai thì đề nghị các cơ quan chức năng vào cuộc. Công khai quyết định đặt trạm BOT Xa lộ Hà Nội tại P.Phước Long A để thu phí tuyến mở rộng Xa lộ Hà Nội, đoạn từ ngã ba Trạm 2 cũ đến ngã 3 Tân Vạn, vì khoảng cách trạm BOT và đoạn đường mở rộng thu hoàn phí nằm cách nhau khoảng 10km. Người dân phản ánh và đặt vấn đề, tuyến Xa lộ Hà Nội mở rộng hiện nay còn rất nhiều đoạn chưa hoàn thành, chưa thông toàn tuyến tại sao cho phép đặt BOT thu phí người dân...
Trạm thu phí Xa lộ Hà Nội
Thu phí cho toàn tuyến là đúng
Trước phản ánh bức xúc của người dân, Sở GTVT cho biết, nhằm kết nối phía Đông, Đông Bắc của TPHCM và giải quyết tình trạng ùn tắc giao thông nên UBND TPHCM và Công ty Cổ phần Đầu tư hạ tầng kỹ thuật TPHCM (CII), Công ty Cổ phần Đầu tư và xây dựng Xa lộ Hà Nội đã thực hiện đầu tư tuyến đường Xa lộ Hà Nội - Quốc lộ 1 (từ chân cầu Sài Gòn phía Q2 cũ đến ngã ba Tân Vạn) theo đúng chủ trương nêu tại Nghị quyết số 13/2021/NQ/HĐ của HĐND TPHCM.
Đầu tháng 4-2023, Công ty Cổ phần Đầu tư hạ tầng kỹ thuật TPHCM (CII - chủ đầu tư dự án) và Công ty Cổ phần Đầu tư và xây dựng Xa lộ Hà Nội (doanh nghiệp dự án, trực thuộc CII) cho rằng, trạm thu phí BOT Xa lộ Hà Nội nằm tại vị trí như hiện tại là đúng theo các văn bản, quyết định của UBND TPHCM. Việc thu phí cũng thực hiện theo đúng các văn bản, quyết định của UBND TPHCM.
Giải thích về nguồn gốc vị trí đặt trạm như hiện nay, theo văn bản số 7694/UBND-ĐTMT ngày 09-11-2007 của UBND TPHCM về ngưng hoạt động trạm thu phụ trên đường Trần Não và di dời trạm thu phí Xa lộ Hà Nội, "sau khi ngừng thu phí tại trạm thu trên đường Trần Não, chấp thuận chủ trương của Tổng Giám đốc CII triển khai dự án di dời, xây dựng trạm thu phí Xa lộ Hà Nội từ vị trí hiện hữu đến vị trí mới trên Xa lộ Hà Nội, khoảng giữa đoạn từ cầu Rạch Chiếc đến ngã tư Bình Thái, thích hợp với quy hoạch xây dựng tuyến đường, phương án xây dựng trạm mới theo dạng bố trí lệch và phân tầng khi thu phí. Nguồn vốn đầu tư dự án do CII tự cân đối".
Còn về phản ánh của người dân, việc trạm thu phí BOT Xa lộ Hà Nội đặt tại P.Phước Long A, TP.Thủ Đức để thu phí Dự án mở rộng Xa lộ Hà Nội và Quốc lộ 1, đoạn từ ngã ba Trạm 2 cũ đến nút giao Tân Vạn (vì khoảng cách trạm BOT và đoạn đường mở rộng thu phí nằm cách nhau khoảng 10km), được lý giải là Dự án có điểm đầu từ chân cầu Sài Gòn (TP.Thủ Đức) đến chân cầu Đồng Nai.
Đây là một tuyến đường xuyên suốt nhưng tùy đoạn, chạy qua các khu vực khác nhau có sự điều chỉnh về tên gọi khác nhau. Đoạn từ ngã ba Trạm 2 cũ đến ngã 3 Tân Vạn là thuộc Dự án, nằm trên tuyến Quốc lộ 1. Lý trình của Dự án trong các quyết định liên quan của Dự án như Quyết định số 3963/QĐ-UBND ngày 04-8-2016 của UBND TPHCM về duyệt điều chỉnh, bổ sung dự án trên ghi: "Dự án có lý trình từ cầu Sài Gòn đến nút giao thông ngã 3 Trạm 2 cũ và nút giao Tân Vạn".
Nhiều người dân thắc mắc về vị trí đặt trạm thu phí trên xa lộ Hà Nội
Sớm giải quyết đề xuất của người dân địa phương
Ngày 18-3-2021, UBND TPHCM ra quyết định số 922/QĐ-UBND về ban hành mức giá dịch vụ sử dụng đường bộ để hoàn vốn đầu tư Dự án BOT mở rộng Xa lộ Hà Nội và Quốc lộ 1, đoạn từ ngã ba Trạm 2 cũ đến nút giao Tân Vạn. Cũng theo quyết định này, chỉ giảm 50% mức thu phí cho các loại ôtô dưới 12 chỗ ngồi không sử dụng kinh doanh mà chủ sở hữu có hộ khẩu thường trú, tạm trú dài hạn trên 6 tháng (trước ngày trạm thu phí BOT Xa lộ Hà Nội đi vào hoạt động) tại các vị trí thuộc mặt tiền của 2 đường song hành trục Xa lộ Hà Nội. Quyết định thu phí là để hoàn vốn đầu tư Dự án BOT mở rộng Xa lộ Hà nội và Quốc lộ 1, đoạn từ ngã 3 Trạm 2 cũ đến nút giao Tân Vạn. Tuy nhiên, việc dùng trạm thu phí tại P.Phước Long A (TP.Thủ Đức, TPHCM) mà trước đây sử dụng để thu phí hoàn vốn cho dự án cầu Rạch Chiếc, nên người dân địa phương bức xúc.
Ngày 29-11-2022, Sở GTVT có văn bản 12889/SGTVT-KH về các nội dung kiến nghị của người dân P.Phước Long A, liên quan đến trạm BOT Xa lộ Hà Nội. Sở GTVT TPHCM ghi nhận kiến nghị tập thể của cư dân P.Phước Long A. Sở đề nghị CII, Công ty Xa lộ Hà Nội khẩn trương phối hợp với UBND P.Phước Long A để rà soát, khảo sát, thống kê các hộ dân (thường trú và tạm trú) có các loại xe ôtô dưới 12 ghế ngồi không sử dụng để kinh doanh có hành trình buộc phải sử dụng tuyến đường qua trạm thu phí Xa lộ Hà Nội của Công ty xa lộ Hà Nội. Từ đó, báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét. Theo người dân phản ánh, đã đăng ký lập danh sách hàng trăm xe ôtô, gửi lên UBND phường và chờ nhiều tháng qua để giải quyết.
Theo lý giải của đơn vị quản lý trạm thu phí này, về trường hợp người dân khi qua trạm là thu phí cho Dự án đoạn Quốc lộ 1 từ cầu Đồng Nai đến Trạm 2. Dự án BOT mở rộng Xa lộ Hà Nội và Quốc lộ 1 đoạn từ ngã 3 Trạm 2 cũ đến nút giao Tân Vạn có chiều dài 15,7km, bắt đầu tư cầu Sài Gòn đến cầu Đồng Nai. Trong đó, trục đường chính trên địa bàn TPHCM dài 13,3km và 2,4km thuộc địa bàn tỉnh Bình Dương. Tổng mức đầu tư của dự án hơn 4.905 tỷ đồng.
Theo hợp đồng được ký giữa UBND TPHCM và CII từ năm 2009, Dự án sẽ mở rộng tuyến Xa lộ Hà Nội và Quốc lộ 1, sẽ triển khai từ năm 2010 đến 10 năm sau, tức năm 2019 mới bắt đầu thu phí hoàn vốn. Sau nhiều lần trì hoãn, đến tháng 4-2022, UBND TPHCM mới cho phép thu phí hoàn vốn cho Dự án. Để lý giải điều này, Trạm thu phí Xa lộ Hà Nội trước đây chỉ mới thu phí để hoàn vốn Dự án cầu Rạch Chiếc, chưa thu cho Dự án BOT mở rộng Xa lộ Hà Nội và Quốc lộ 1. Đó là theo quyết định số 922/QĐ-UBND ngày 18-3-2021, đến nay mới bắt đầu thu phí hoàn vốn cho Dự án này, không phải thu phí trở lại cho Dự án cầu Rạch Chiếc.