Bỗng dưng trở thành kẻ trộm
Vừa qua, TAND H.Bố Trạch (Quảng Bình) đã tổ chức công khai xin lỗi, cải chính đối với các ông: Đinh Xuân Kỳ (SN 1955), Hoàng Trọng Lưu (SN 1955), Đinh Xuân Hồ (SN 1961), Trần Văn Ổn (SN 1954) và gia đình ông Đinh Xuân Tạo (SN 1927, đã mất, cùng quê xã Liên Trạch, H.Bố Trạch). Đây là những người mang án oan "Trộm cắp tài sản XHCN" suốt 34 năm qua.
Theo hồ sơ, tối 17-6-1987, kho nông sản HTX mua bán xã Liên Trạch (H.Bố Trạch) bị kẻ gian phá khóa trộm 187kg củ lạc (đậu phộng) và 34kg tiêu hạt. Sau khi xảy ra vụ trộm, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an H.Bố Trạch lúc bấy giờ đã vào cuộc điều tra và kết luận nhóm đối tượng gây ra vụ trộm gồm: Đinh Xuân Kỳ, Hoàng Trọng Lưu, Đinh Xuân Tạo và Trần Văn Ổn.
Ngày 9-2-1988, TAND H.Bố Trạch đã đưa vụ án ra xét xử sơ thẩm và tuyên các bị cáo Đinh Xuân Hồ 36 tháng tù giam, Hoàng Trọng Lưu 24 tháng tù giam, Trần Văn Ổn, Đinh Xuân Kỳ 18 tháng tù giam về tội danh "Trộm cắp tài sản XHCN". Riêng bị cáo Đinh Xuân Tạo bị phạt cảnh cáo. Thấy mình bị oan, những người này (trừ ông Tạo) sau đó đã viết đơn kháng cáo.
Ngày 26-4-1989, TAND tỉnh Bình Trị Thiên đã tiến hành xét xử phúc thẩm vụ án. Bản án số 38/HSPT nhận định, đây là một vụ án trộm cắp tài sản XHCN nhiều người tham gia nhưng không thu thập được chứng cứ đầy đủ mà chủ yếu dựa vào lời khai các bị cáo. Tại phiên tòa sơ thẩm, các bị cáo lại không nhận tội và không có chứng cứ đối chiếu...
TAND H.Bố Trạch công khai xin lỗi, cải chính đối với những công dân mang án oan suốt 34 năm
Để bảo đảm nguyên tắc xét xử đúng người, đúng tội trên cơ sở trọng chứng hơn trọng cung nhằm không làm oan người ngay, không bỏ sót tội phạm, HĐXX phúc thẩm nhận thấy hồ sơ chưa đầy đủ chứng cứ kết luận các bị cáo phạm tội "Trộm cắp tài sản XHCN" cần phải điều tra bổ sung chứng cứ.
Từ nhận định trên, HĐXX cấp phúc thẩm đã quyết định toàn bộ bản án sơ thẩm ngày 9-2-1988 của TAND H.Bố Trạch để điều tra, xét xử lại từ đầu.
Sau một thời gian dài bị tạm giam để điều tra lại, ngày 9-5-1990, TAND H.Bố Trạch lại mở phiên tòa sơ thẩm lần 2, đưa các bị cáo ra xét xử. Mặc dù không bổ sung thêm tình tiết, chứng cứ mới để chứng minh hành vi phạm tội, nhưng trong phiên tòa sơ thẩm lần 2, HĐXX đã tuyên phạt với mức án nặng hơn. Bị cáo Đinh Xuân Hồ bị phạt 48 tháng tù giam, Hoàng Trọng Lưu 36 tháng tù giam, Trần Văn Ổn và Đinh Xuân Kỳ 24 tháng tù, Đinh Xuân Tạo bị cảnh cáo.
Kết thúc phiên tòa, các bị cáo tiếp tục kêu oan, viết đơn kháng cáo gửi lên TAND cấp tỉnh.
Không đủ căn cứ kết tội
Tại phiên tòa phúc thẩm ngày 26-6-1990, TAND tỉnh Bình Trị Thiên cũng đưa ra nhận định, đây là vụ án có tính chất phức tạp. Qua nghiên cứu vụ án nhận thấy một số hồ sơ, tài liệu bị thất lạc, không được lưu đầy đủ và có hệ thống. Phần chứng cứ chứng minh hành vi phạm tội của một số bị cáo chưa vững chắc mà tại phiên tòa phúc thẩm không thể bổ sung được. HĐXX quyết định hủy toàn bộ bản án sơ thẩm ngày 9-5-1990 của TAND H.Bố Trạch, rút hồ sơ giao cho Viện KSND tỉnh, Công an tỉnh Bình Trị Thiên điều tra bổ sung, truy tố, xét xử sơ thẩm ở cấp tỉnh.
Hơn một năm sau khi vào cuộc điều tra nhưng không đủ cơ sở chứng minh hành vi phạm tội của những người trên, ngày 15-6-1991, Phòng Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Bình Trị Thiên đã ra quyết định đình chỉ vụ án. Theo quyết định này, Phòng Cảnh sát điều tra Công an tỉnh đã nêu rõ: "Số tài sản mất trộm trong vụ án không thống nhất, vật chứng thu giữ không đủ yếu tố truy nguyên đồng nhất, không có nhân chứng trực tiếp, chỉ có nhân chứng gián tiếp, không chứng minh được các bị can thực hiện hành vi phạm tội".
Từ đó đến nay, cái án "Trộm cắp tài sản XHCN" cứ như một "bóng ma" ám ảnh các ông Đinh Xuân Hồ, Trần Văn Ổn, Đinh Xuân Kỳ, Hoàng Trọng Lưu.
Ông Đinh Xuân Hồ, người được xem là chủ mưu vụ án ray rứt: "Tôi sinh ra và lớn lên trong một gia đình có truyền thống cách mạng. Bố và anh trai tôi là liệt sĩ chống Mỹ, còn mẹ tôi là Bà mẹ Việt Nam anh hùng. Lúc bị quy tội, tôi đang là Đảng viên, đại biểu HĐND xã, kế toán HTX mua bán xã Liên Trạch. Những nỗ lực, phấn đấu của tôi bị dìm xuống bùn đen khi tự nhiên trở thành một tên tội phạm trộm cắp tài sản. Cuộc đời của tôi từ đó đến nay sống trong âm thầm, tủi nhục.
Còn ông Đinh Xuân Kỳ được quân đội gửi đi đào tạo tại Tiệp Khắc về nước năm 1986. Trong lúc ông đang chuẩn bị ra Hà Nội nhận công tác thì bị bắt tạm giữ để điều tra. Sự nghiệp của ông Kỳ từ đó tan tành như mây khói.
Tháng 8-2020, ông Đinh Xuân Hồ viết đơn kiến nghị gửi Bí thư Tỉnh ủy tỉnh Quảng Bình. Dưới sự chỉ đạo của Bí thư Tỉnh ủy, Ban Nội chính Tỉnh ủy Quảng Bình chủ trì, phối hợp với các ngành Công an, Viện Kiểm sát nhân dân, TAND xem xét lại toàn bộ vụ án, xác định rõ trách nhiệm của các cơ quan có liên quan để phục hồi quyền lợi chính đáng cho những người trong vụ án oan sai nói trên.
Ngày 12-11, TAND H.Bố Trạch đã thay mặt các cơ quan tư pháp tổ chức công khai cải chính, xin lỗi đến những công dân bị oan sai trong vụ án "Trộm cắp tài sản XHCN" xảy ra năm 1987. Đại diện cho các công dân bị oan sai, ông Đinh Xuân Hồ chấp nhận lời xin lỗi, cải chính. Đồng thời ông Đinh Xuân Hồ mong muốn sau buổi công khai xin lỗi, cải chính, các cơ quan chức năng cần quan tâm hơn, sớm phục hồi lại những quyền lợi về vật chất, tinh thần cho các công dân bị oan sai trong vụ án này.