(CATP) Việt Nam (VN) sẽ biến cam kết thành hành động cụ thể, chuyển các cam kết, đầu tư, hành động thành kết quả có lợi cho người bệnh lao và hành động hiệu quả biện pháp can thiệp đối với công tác phòng, chống (PC) lao, thể hiện nỗ lực toàn diện vì mục tiêu chấm dứt bệnh lao vào năm 2035.
Thông tin trên được Tiến sĩ Đinh Văn Lượng - Giám đốc Bệnh viện (BV) phổi Trung ương, Trưởng ban điều hành Chương trình chống lao quốc gia - nhấn mạnh tại Lễ kỷ niệm Ngày Thế giới phòng, chống lao 24/3/2025 và Hội nghị tổng kết công tác phòng, chống lao năm 2024, do BV phổi Trung ương - Chương trình chống lao quốc gia tổ chức.
Phát biểu tại buổi lễ, Thứ trưởng Bộ Y tế (YT) Trần Văn Thuấn cho biết, theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), năm 2023 bệnh lao tiếp tục là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong trong số các bệnh truyền nhiễm. Mặc dù đã nỗ lực vượt bậc nhưng VN vẫn là 1 trong 30 quốc gia có gánh nặng lao và lao kháng đa thuốc cao nhất thế giới. Năm 2024, cả nước phát hiện hơn 113.600 ca mắc lao, trong đó có gần 4.000 trường hợp lao kháng thuốc.
"Dù đối mặt với không ít thách thức, công tác PC lao tại VN vẫn đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận: duy trì mạng lưới chống lao tại 100% xã, phường; bảo đảm 100% dân số được tiếp cận dịch vụ PC lao. Tỉ lệ (TL) điều trị thành công các ca bệnh lao mới và tái phát duy trì ở mức cao, với gần 90%. Năm 2024 cũng đánh dấu việc triển khai quyết liệt các hướng dẫn kỹ thuật mới của Bộ YT, đặc biệt là việc áp dụng các kỹ thuật tiên tiến và mở rộng phạm vi trên toàn quốc đối với xét nghiệm Xpert - giải trình tự gene thế hệ mới để phát hiện sớm và chính xác bệnh lao", Thứ trưởng Bộ YT chỉ rõ.
Năm 2024, Chương trình chống lao quốc gia đạt được kết quả tốt nhất từ trước đến nay với số BN lao được phát hiện hơn 113.000 ca (tăng 7% so với năm 2023), TL điều trị thành công đạt trên 90% (cao hơn TL này trên toàn cầu - ở mức 88%).
Bà Jennifer Horton - Phó trưởng đại diện Văn phòng WHO tại VN - nhấn mạnh về tính cấp thiết của việc chấm dứt bệnh lao - căn bệnh truyền nhiễm gây tử vong nhiều nhất thế giới. Điều này rất phù hợp với kế hoạch chiến lược quốc gia về PC lao của Chính phủ VN, nhằm chấm dứt bệnh lao như vấn đề sức khỏe cộng đồng vào năm 2035.
Việt Nam cam kết, đầu tư, hành động để chấm dứt bệnh lao
WHO đánh giá cao những nỗ lực của ngành Y tế VN đã triển khai nhiều giải pháp hiệu quả trong việc tìm kiếm, phát hiện những người mắc bệnh lao mới và giúp họ điều trị. Thêm thành tựu đáng ghi nhận nữa là chi phí thuốc điều trị cho các BN lao tại VN được hệ thống bảo hiểm y tế (BHYT) chi trả phần lớn, giúp giảm gánh nặng về tài chính cho người bệnh.
"WHO đánh giá rất cao khi công tác PC lao ở VN nhận được sự quan tâm của Chính phủ với những cam kết mạnh mẽ về việc loại trừ bệnh này. Thủ tướng Phạm Minh Chính vừa ký Công điện 25/CĐ-TTg về tăng cường công tác PC bệnh lao và nâng cấp Ủy ban Quốc gia về chấm dứt bệnh lao", Phó trưởng đại diện Văn phòng WHO tại VN chỉ rõ. Từ đó, sự hưởng ứng tích cực của toàn xã hội trong công tác PC lao thông qua việc triển khai hiệu quả công điện trên của Thủ tướng về tăng cường công tác PC lao. Nhiều địa phương, tổ chức, đơn vị đã nỗ lực vượt qua khó khăn, chủ động thực hiện các chương trình phát hiện tích cực, truyền thông về giáo dục sức khỏe, huy động xã hội, giúp nâng cao nhận thức cộng đồng và sự chủ động tham gia của người dân trong PC lao.
Theo Tiến sĩ Đinh Văn Lượng, mặc dù đạt được những thành tựu nhất định, công tác PC lao vẫn gặp không ít khó khăn, thách thức. Tỉ lệ BN lao được phát hiện chủ động trong nhóm nguy cơ cao chưa đạt kế hoạch đề ra; TL điều trị khỏi bệnh lao phổi có bằng chứng vi khuẩn học vẫn thấp hơn chỉ tiêu mong muốn; nguồn lực tài chính, đặc biệt từ ngân sách quốc tế đang có xu hướng giảm dần; việc bảo đảm thuốc, thiết bị, vật tư YT còn gặp khó khăn do thủ tục phức tạp, kéo dài, ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động phát hiện, điều trị bệnh.
Trưởng ban điều hành Chương trình chống lao quốc gia nhấn mạnh mục tiêu chấm dứt bệnh lao rất cần sự ủng hộ của lãnh đạo các cấp, các ban ngành, đoàn thể và toàn xã hội để bảo đảm nguồn tài chính bền vững, triển khai đồng bộ các hoạt động PC lao.
Để công tác PC bệnh này hiệu quả hơn, Chương trình chống lao Quốc gia đề xuất Chính phủ chỉ đạo các bộ, ban ngành liên quan nghiên cứu cho phép những dự án do các chính phủ, tổ chức quốc tế viện trợ không hoàn lại được thực hiện theo cơ chế đặc thù. Bên cạnh đó, toàn bộ mạng lưới YT, cơ sở khám chữa bệnh triển khai khám, kiểm soát sức khỏe toàn dân với hệ thống quản lý sổ sức khỏe điện tử gắn với nội dung phát hiện, khám và điều trị bệnh lao. Để bảo đảm nguồn tài chính bền vững cho công tác PC lao, Chương trình chống lao Quốc gia đề nghị tăng cường đầu tư từ nguồn ngân sách nhà nước và BHYT vì các nguồn viện trợ quốc tế đang giảm dần và khả năng không còn nữa.
Bàn về các giải pháp, Thứ trưởng Bộ YT Trần Văn Thuấn đề nghị toàn ngành, các địa phương và đối tác tiếp tục triển khai hiệu quả các giải pháp kỹ thuật tiên tiến, chủ động phát hiện, quản lý tốt BN lao và lao kháng thuốc, đặc biệt chú trọng vào các nhóm nguy cơ cao như người già, trẻ em, người mắc bệnh mạn tính và trong các cơ sở khép kín.
Bộ YT cũng đề nghị bảo đảm nguồn lực tài chính bền vững từ ngân sách trung ương, địa phương và BHYT; tiếp tục đẩy mạnh xã hội hóa, hợp tác công - tư, kêu gọi sự hỗ trợ từ cộng đồng quốc tế để đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất, tăng cường năng lực mạng lưới PC lao.