(CATP) Sáng ngày 07/5/2025, tại khuôn viên linh thiêng Thạch Động - Chùa Hang, núi Bà Tây Ninh, lễ phụng tống kim quan Ni Trưởng Thích Nữ Diệu Nghĩa (dân gian quen gọi bà Năm Nghĩa) đã diễn ra trong không khí trang nghiêm, xúc động. Ni Trưởng viên tịch vào lúc 4 giờ ngày 30/04/2025, trụ thế 104 năm, Hạ lạp 53 năm - một đời phụng sự đạo pháp, dân tộc và vùng đất linh thiêng núi Bà Đen.
Là bậc trưởng lão Ni giới miền Đông Nam Bộ, Ni Trưởng Thích Nữ Diệu Nghĩa được biết đến như một "thạch trụ” tâm linh, một vị chân tu có công đức to lớn trong việc bảo tồn và phát triển Phật giáo tại Tây Ninh. Đặc biệt, bà là người có vai trò then chốt trong quá trình trùng tu, kiến thiết hai ngôi chùa nổi tiếng bậc nhất vùng đất này: Chùa Gò Kén - nơi gắn liền với sự hình thành Phật giáo Nam tông tại miền Đông Nam Bộ và Chùa Bà trên đỉnh núi Bà Đen - biểu tượng tâm linh thiêng liêng của người dân Nam Bộ.
Chùa Gò Kén dưới sự dẫn dắt của Ni Trưởng không chỉ được khôi phục khang trang mà còn trở thành trung tâm tu học và hành đạo nổi bật trong khu vực. Bà đã khéo léo kết hợp giữa truyền thống và hiện đại, gìn giữ kiến trúc cổ kính song hành với việc xây dựng đời sống tu tập vững mạnh cho Tăng Ni và Phật tử. Còn với chùa Bà trên núi, từ một nơi hoang vu, ít dấu tích, Ni Trưởng từng bước dựng xây, phục hồi nét tâm linh cổ xưa, biến nơi đây thành điểm đến hành hương bậc nhất miền Nam.
Gắn bó trọn đời với Linh Sơn Thánh Mẫu, Ni Trưởng không những giữ lửa nhang đèn, hành trì nghi lễ cung kính, mà còn dốc lòng giúp đời qua vô số hoạt động thiện nguyện: phát gạo, tặng quà, nuôi dưỡng người già neo đơn, cưu mang trẻ mồ côi, chăm sóc bệnh nhân khó khăn. Hình ảnh người phụ nữ nhỏ bé, giản dị, tay lần chuỗi, miệng niệm Phật và lặng lẽ làm điều thiện đã trở thành biểu tượng nhân hậu trong lòng người dân Tây Ninh suốt nhiều thập niên.
Dân gian vẫn truyền nhau câu nói đầy trìu mến: "Muốn cầu tài lộc thì lên gặp Bà Năm Nghĩa". Câu nói ấy không chỉ gợi về một giai thoại tâm linh, mà còn khắc họa niềm tin, lòng quý kính của hàng triệu người từng gặp bà - một bậc tu hành thanh bạch, mẫu mực, trọn đời hiến dâng cho đạo và đời.
Sự ra đi của Ni Trưởng Thích Nữ Diệu Nghĩa là mất mát to lớn đối với Ni giới Việt Nam và Phật giáo Tây Ninh. Nhưng công hạnh của bà vẫn còn đó - lặng lẽ, bền vững như chính núi Bà Đen nghìn năm sừng sững, là bóng cổ thụ cho bao lớp người tìm về nương tựa.
Tiểu sử Ni Trưởng Thích nữ Diệu Nghĩa
Tên thật là: Nguyễn Thị Nghĩa. Bà sinh năm: 1921 (Tân Dậu), quê quán: Xã Bàu Đồn, huyện Gò Dầu, tỉnh Tây Ninh. Viên tịch: 30/04/2025 (nhằm ngày 02 tháng 4 năm Giáp Thìn). Trụ thế: 104 năm.
Sinh ra trong một gia đình thuần nông, từ nhỏ bà Nguyễn Thị Nghĩa đã bộc lộ thiên hướng hướng về đạo pháp, sống nề nếp, hiền hậu và yêu thích việc lễ bái, tụng kinh. Năm ngoài 40 tuổi, sau nhiều biến cố gia đình và cuộc sống, bà phát tâm xuất gia tại chùa Linh Sơn - một ngôi tổ đình cổ kính tại Tây Ninh, chính thức bước vào con đường tu học.
Hơn nửa thế kỷ hành đạo, Ni Trưởng Diệu Nghĩa để lại nhiều công lao to lớn, tiêu biểu là:
• Trùng tu và phát triển Chùa Gò Kén: Đây là một trong những ngôi chùa có lịch sử lâu đời nhất tại Tây Ninh, từng gắn bó với tổ sư Minh Đăng Quang. Dưới sự dìu dắt của Ni Trưởng, chùa được xây dựng lại khang trang, trở thành điểm đến tu học và lễ bái cho đông đảo Phật tử trong vùng.
• Xây dựng, chăm lo Chùa Linh Sơn Tiên Thạch (Chùa Hang) trên sườn núi Bà Đen - nơi bà trụ trì suốt nhiều thập kỷ. Bà là người có công kết nối các thế hệ tín đồ, hình thành nên hệ thống sinh hoạt tâm linh ổn định tại núi Bà, phát triển nghi lễ thờ Linh Sơn Thánh Mẫu, chăm sóc hương khói quanh năm.
• Tổ chức, duy trì các hoạt động từ thiện xã hội: Dù ở độ tuổi cao, Ni Trưởng vẫn tích cực tổ chức các đợt cứu trợ, phát quà, khám chữa bệnh, xây nhà tình thương và trợ duyên học sinh nghèo hiếu học tại khắp các tỉnh thành phía Nam.
• Đào tạo Ni chúng: Bà đã dìu dắt, nuôi dưỡng và dạy dỗ nhiều thế hệ Ni trẻ, truyền trao đạo hạnh, giữ gìn giới luật nghiêm minh, trở thành người thầy mô phạm trong Ni giới.
Suốt cuộc đời, Ni Trưởng sống giản dị, thanh bạch, không màng danh lợi, chỉ chuyên tâm niệm Phật và hành thiện. Nhân dân trong vùng kính trọng gọi bà là "Bà Năm Nghĩa", xem như một vị Thánh mẫu sống, người đại diện cho lòng từ bi và đạo hạnh của nhà Phật.