(CATP) Sau trận đánh, cựu quân nhân Mỹ đã nhặt một cuốn nhật ký của người lính Việt Nam đã hy sinh. Cuốn nhật ký được cất giữ suốt 56 năm qua và mới đây cựu quân nhân Mỹ đã lên báo tìm thông tin chủ nhân để trả lại.
Cuốn nhật ký lưu lạc hơn nửa thế kỷ
Ngày 27-01, tờ North Jersey (Mỹ) đã đăng tải câu chuyện của cựu quân nhân Peter Mathews (77 tuổi, ở New Jerey, Mỹ) đang lưu giữ cuốn sổ của một người lính Việt Nam suốt 56 năm qua. Chủ nhân của cuốn sổ tay này có tên là Cao Xuân Tuất, quê quán ở xóm Cao Thắng, xã Kỳ Xuân, huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh.
Trong bài báo, cựu quân nhân Peter Mathews cho biết, cuốn sổ này được ông tìm thấy trong một chiếc balô của bộ đội Việt Nam tại trận địa Đăk Tô, Tây Nguyên (huyện Đăk Tô, Kon Tum, Việt Nam) vào tháng 11-1967. Đây là cuốn sổ Peter Mathews nhặt được dưới chân Đồi 724, nằm trong một balô giữa các thi thể, không gắn liền vào một người nào cụ thể nên cựu quân nhân này không biết của ai, còn sống hay đã chết. Mặc dù không biết những dòng chữ trong đó viết gì nhưng lần giở các trang giấy, Peter Mathews nhận định đây là sổ nhật ký cá nhân chứ không phải tài liệu quân sự nên ông đã bỏ vào túi mang về Mỹ.
Sau khi lập gia đình, cuộc sống của cựu quân nhân Peter Mathews cứ bình lặng trôi qua. Còn cuốn sổ được ông bỏ vào một chiếc hộp cất giữ trên gác căn của gia đình ở Bergenfield, New Jersey. Sau 56 năm lưu giữ, mới đây ông muốn tìm chủ nhân của cuốn sổ để trả lại nên đã đăng tải thông tin lên Facebook. Sau đó, tờ báo North Jersey đăng tải bài viết, một số tờ báo ở Việt Nam cũng biên dịch, dẫn lại.
Truy tìm chủ nhân cuốn sổ
Ngày 30-01, ông Trần Nhật Tân - Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Hà Tĩnh nắm được thông tin về bài báo nên kết nối, liên hệ với tác giả bài báo và cựu quân nhân Peter Mathews. Những thông tin, hình ảnh của cuốn sổ sau đó lần lượt được ông Peter Mathews gửi email cho ông Trần Nhật Tân để xác minh thông tin. Ông Tân đã liên hệ với huyện Kỳ Anh, thị xã Kỳ Anh, các đơn vị liên quan khác như Bộ chỉ huy quân sự tỉnh Hà Tĩnh, Sở LĐTB&XH tỉnh Hà Tĩnh để thu thập thông tin.
Quá trình rà soát hàng trăm hồ sơ các cựu binh, liệt sĩ mang họ Cao trên toàn tỉnh Hà Tĩnh, cơ quan chức năng xác định quê ở huyện Kỳ Anh có 36 liệt sỹ, trong đó có 9 người tên Tuất. Trong số đó, có một người ở xã Kỳ Xuân, huyện Kỳ Anh nhưng lại là Cao Văn Tuất chứ không phải Cao Xuân Tuất như trong cuốn sổ nhật ký. Công an tỉnh Hà Tĩnh rà soát dữ liệu dân cư cũng không tìm thấy có ai tên là Cao Xuân Tuất như trong cuốn sổ đã ghi.
Ông Peter Mathews bên những trang nhật ký của liệt sỹ Tuất
Mặc dù vậy, trong cuốn sổ do cựu quân nhân Peter Mathews đang lưu giữ có những thông tin được ghi lại rất cụ thể như: Cao Xuân Tuất, xóm Cao Thắng, xã Kỳ Xuân, huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh. Kèm theo đó, chủ nhân cuốn sổ cũng ghi tên cha là Cao Văn Kế, mẹ là Lê Thị Vỹ, chị gái tên Diếu. Đây là những thông tin khá trùng khớp với trường hợp liệt sỹ Cao Văn Tuất mà Bộ chỉ huy quân sự tỉnh Hà Tĩnh cung cấp. Để xác minh làm rõ, ông Trần Nhật Tân và đại diện các cơ quan chức năng đã đến gia đình liệt sỹ Cao Văn Tuất để nắm bắt thông tin.
Liệt sỹ Cao Văn Tuất hiện đang được một người cháu là ông Hà Văn Mỳ thờ cúng từ nhiều năm qua. Ông Mỳ là con trai của bà Cao Thị Diếu - chị gái đầu của liệt sỹ Tuất. Khi mở xem những bức ảnh chụp lại cuốn sổ của liệt sỹ Tuất, ông Hà Văn Mỳ cũng nhận định đây là bút tích của cậu mình. Theo ông Mỳ, thông tin về những người thân mà liệt sỹ Tuất ghi trong cuốn sổ đều là tên người thân của ông. Chính vì thế, ông nhận định đây là bút tích của người cậu đã hy sinh hơn 50 năm qua mà hiện ông vẫn đang thờ cúng.
Sau khi hy sinh, gia đình không có di ảnh của liệt sỹ Cao Văn Tuất để thờ, đến nay thông tin về mộ phần cũng chưa tìm thấy dù gia đình đã nhiều lần tổ chức tìm kiếm. Chính vì thế, để thờ cúng liệt sỹ Cao Văn Tuất, gia đình dùng "Sổ gia đình liệt sỹ” đặt lên bàn thờ thay cho di ảnh và bài vị của liệt sỹ. Bên trong sổ ghi thông tin ngày hy sinh của liệt sĩ là ngày 10-12-1967. Mốc thời gian này khá trùng khớp với mốc thời gian cựu binh Mỹ nhặt được cuốn sổ ở Tây Nguyên.
Ông Trần Nhật Tân cho biết, sau khi xác minh, ông đã thông tin đến ông Peter Mathews. "Ông ấy đã phản hồi bằng email với hình ảnh đang ôm cuốn sổ tay. Ông ấy cho biết đã thức cả đêm để chờ thông tin. Nhận được email của tôi, ông ấy đã nói đã bật khóc khi biết tin về gia đình liệt sĩ Tuất và ông thực sự khao khát được sang Việt Nam trao lại cuốn sổ cho gia đình liệt sỹ. Ông Mathews bày tỏ, không cần ai tài trợ chuyến đi mà chỉ mong muốn có vợ cùng đồng hành với mình sang Việt Nam" - Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Hà Tĩnh Trần Nhật Tân chia sẻ.
Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Hà Tĩnh đang thực hiện các thủ tục, phối hợp cơ quan liên quan, kết nối để ông Peter Mathews có thể sang Việt Nam trong thời gian sớm nhất và trao trả lại cuốn sổ ghi chép.
Thông qua sự việc này, rất mong những người liên quan đến trận đánh tại chiến trường Đăk Tô, Tây Nguyên cuối năm 1967 có thể cung cấp thông tin để gia đình liệt sỹ Trần Văn Tuất sớm tìm kiếm, quy tập được mộ phần liệt sỹ.