(CAO) Hôm 6-10, tờ New York Times dẫn kết luận từ các nhà khoa học cho biết hiện tượng nóng lên toàn cầu do con người gây ra đã khiến những đợt hạn hán nghiêm trọng như mùa hè năm nay ở Châu Âu, Bắc Mỹ và Trung Quốc có khả năng xảy ra gấp 20 lần so với cách đây hơn một thế kỷ.
Đây là bằng chứng mới nhất cho thấy sự thay đổi khí hậu do đốt nhiên liệu hóa thạch đang gây nhiều thách thức cho nguồn cung cấp thực phẩm, nước và điện trên toàn thế giới.
Các nhà nghiên cứu đã báo cáo trong một nghiên cứu mới về nguyên nhân chính của hạn hán năm nay là nắng nóng gay gắt trên khắp Bắc bán cầu. Các nhà khoa học cho biết nhiệt độ trung bình cao như vậy, trên một khu vực rộng lớn như vậy, "hầu như không thể xảy ra" nếu không có ảnh hưởng của khí thải nhà kính.
Các nhà khoa học nhận thấy trên khắp Bắc bán cầu ở phía bắc của vùng nhiệt đới, điều kiện đất khô cằn như mùa hè này hiện có khoảng 1 trong 20 cơ hội xảy ra mỗi năm, các nhà khoa học nhận thấy.
Họ nói, hiện tượng nóng lên toàn cầu làm tăng khả năng này, nhưng cảnh báo rằng do những thách thức liên quan đến việc ước tính độ ẩm của đất ở quy mô toàn cầu, quy mô chính xác của sự gia tăng có thể có một phạm vi rộng.
Maarten van Aalst, Giám đốc Trung tâm Khí hậu Trăng lưỡi liềm đỏ của Hội Chữ thập đỏ và là một trong 21 nhà nghiên cứu đã chuẩn bị cho nghiên cứu mới như một phần của sáng kiến ghi nhận thời tiết thế giới, một hợp tác nghiên cứu chuyên phân tích nhanh các hiện tượng thời tiết cực đoan.
Van Aalst nói: “Những tác động hiện đã rất rõ ràng đối với mọi người và họ đang bị ảnh hưởng nặng nề”.
Mùa hè khô hạn khắc nghiệt làm tàn phá mùa màng, làm tê liệt thương mại sông và làm căng thẳng quá trình sản xuất thủy điện trên rất nhiều hành tinh sẽ là vấn đề cực kỳ nghiêm trọng. Tuy nhiên, trong năm nay, giá thực phẩm và năng lượng toàn cầu đã tăng vì những lý do khác, bao gồm cả cuộc chiến của Nga ở Ukraine.
Cháy ruộng đồng do hạn hán ở Quảng Tây - Ảnh: Reuters
Nhiệt độ kỷ lục bắt đầu bao trùm châu Âu vào tháng 5, và nhiệt độ nung nóng làm khô cạn các con sông và gây cháy rừng kéo dài trong vài tháng tới. Theo ước tính, nắng nóng có thể góp phần gây ra 11.000 ca tử vong ở Pháp và 8.000 ca ở Đức. Trên toàn Liên minh châu Âu, các trận cháy rừng mùa hè đã thiêu rụi tổng diện tích lớn hơn gấp đôi so với mức trung bình trong 15 năm trước.
Theo cơ quan khí tượng Trung Quốc thì nước này đã có một mùa hè tàn khốc nhất kể từ năm 1961, với thời tiết khô nóng làm giảm sản lượng thủy điện ở miền nam. Để duy trì hoạt động của các dây chuyền sản xuất tại các nhà máy sản xuất ô tô và điện tử, Trung Quốc đã đào và đốt nhiều than hơn, góp phần làm gia tăng sự nóng lên toàn cầu.
Và tại Mỹ, gần một nửa diện tích của 48 tiểu bang phía dưới đã trải qua hạn hán từ trung bình đến cực đoan vào mùa hè này, theo Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia. Các khu vực của tây nam của đất nước và bang California vẫn bị mắc kẹt trong một trận siêu hạn hán kéo dài hơn 20 năm.
Để đánh giá ảnh hưởng của sự nóng lên toàn cầu đối với hạn hán và các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt khác, các nhà khoa học sử dụng mô phỏng máy tính để kiểm tra cả khí hậu trong thế giới thực và khí hậu thay thế mà con người đã không đốt nhiên liệu hóa thạch và thải ra khí nhà kính trong hơn một thế kỷ.
Họ nhận thấy tần suất các sự kiện thời tiết khắc nghiệt như sự kiện được đề cập xảy ra ở cả hai mô hình. Sự khác biệt cho thấy mức độ nóng lên toàn cầu là nguyên nhân.
Các nhà khoa học thuộc World Weather Attribution vào tháng trước đã phát hiện ra rằng biến đổi khí hậu có khả năng trở nên tồi tệ hơn với những trận lũ lụt kinh hoàng vào mùa hè này ở Pakistan, khiến 1.600 người thiệt mạng, làm hư hại 2 triệu ngôi nhà và nhấn chìm những vùng đất nông nghiệp rộng lớn.
Hạn hán ở bang California (Mỹ) - Ảnh: Reuters
Trước đó, họ phát hiện ra rằng hiện tượng ấm lên toàn cầu đã khiến đợt nắng nóng kỷ lục vào tháng 7 ở Anh vừa nóng hơn vừa có nhiều khả năng xảy ra hơn.
Hạn hán do biến đổi khí hậu khó nghiên cứu hơn so với hạn hán thông thường. Nhiệt độ thiêu đốt và lượng mưa yếu không phải là những yếu tố duy nhất ảnh hưởng đến chúng. Các đặc điểm cảnh quan địa phương cũng đóng một vai trò nhất định. Thêm vào đó, trong khi các công nghệ cảm biến liên tục được cải tiến, việc ước tính lượng ẩm trong đất trên các khu vực rộng lớn là điều khó thực hiện một cách đáng tin cậy so với việc đo nhiệt độ hoặc lượng mưa.
Các tác giả của báo cáo mới đã xem xét độ ẩm của đất từ tháng 6 đến tháng 8 trên hai khu vực địa lý: toàn bộ Bắc bán cầu ở phía bắc của vùng nhiệt đới, và một vùng lục địa châu Âu từ Pháp đến Ukraine. Họ cũng xem xét nhiệt độ và lượng mưa của mùa hè này ở cả hai khu vực.
Anh Duy (theo New York Times)