Quân đội Madagascar nắm quyền sau cuộc đảo chính

Ông Rajoelina đã từ chối từ chức bất chấp các cuộc biểu tình của Thế hệ Z (những người sinh từ năm 1997 trở đi) đòi ông từ chức và tình trạng đào ngũ lan rộng trong quân đội.

"Chúng tôi đã nắm quyền" - Đại tá Michael Randrianirina tuyên bố trên đài phát thanh quốc gia và cho biết quân đội sẽ giải tán tất cả các thể chế ngoại trừ Hạ viện hoặc Quốc hội.

Sau đó, Randrianirina nói với các phóng viên rằng một ủy ban do quân đội lãnh đạo sẽ điều hành đất nước trong thời hạn tối đa hai năm cùng với một chính phủ chuyển tiếp trước khi tổ chức các cuộc bầu cử mới.

"Các thể chế sau đây đã bị đình chỉ: Thượng viện, Tòa án Hiến pháp Tối cao, Ủy ban Bầu cử Quốc gia Độc lập, Tòa án Công lý Tối cao và Hội đồng Tối cao Bảo vệ Nhân quyền và Pháp quyền", một tuyên bố từ các nhà lãnh đạo quân đội nước này cho biết. Trong một ngày hỗn loạn của đất nước ngoài khơi bờ biển phía nam châu Phi, nhà lãnh đạo 51 tuổi, hiện vẫn chưa rõ tung tích. Trước đó ông Rajoelina đã tìm cách giải tán Hạ viện bằng sắc lệnh.

Tuy nhiên, các nhà lập pháp đã tiến hành bỏ phiếu luận tội ông Rajoelina khiến đất nước rơi vào bế tắc hiến pháp mà qua đó quân đội đã tuyên bố họ đang nắm quyền.

Tổng thống Rajoelina được cho đã rời đất nước sau cuộc đảo chính  - Ảnh: AP

Rajoelina, người lên nắm quyền sau một cuộc đảo chính năm 2009, đã lên án việc quân đội chiếm đoạt quyền lực trong một tuyên bố.

Trong khi đó đại tá Randrianirina là một chỉ huy trong đơn vị quân đội CAPSAT tinh nhuệ đóng vai trò chủ chốt trong cuộc đảo chính năm 2009 của Rajoelina, đã ly khai khỏi hàng ngũ của ông vào tuần trước.

Trong một bài phát biểu đầy thách thức trước toàn dân vào tối 13/10, Rajoelina nói rằng ông đã buộc phải di chuyển đến một nơi an toàn do tính mạng của ông bị đe dọa. Một quan chức đối lập, một nguồn tin quân sự và một nhà ngoại giao nước ngoài nói với Reuters rằng ông đã rời khỏi đất nước vào ngày 12/10 trên một chiếc máy bay quân sự của Pháp.

Rajoelina ngày càng rơi vào thế cô lập khi ngay cả các nhà lập pháp từ liên minh cầm quyền của ông, vốn chiếm đa số trong quốc hội, cũng bỏ phiếu luận tội ông với cáo buộc tham gia vào các hoạt động bị coi là không phù hợp với nhiệm vụ tổng thống.

Rajoelina đã nhiều lần cảnh báo trong những ngày gần đây rằng một âm mưu đảo chính đang diễn ra ở quốc đảo Ấn Độ Dương này.

Các cuộc biểu tình lần đầu tiên nổ ra ở nước này vào ngày 25/9 do tình trạng thiếu nước và điện, sau đó nhanh chóng leo thang thành một cuộc nổi dậy do những bất bình âm ỉ bao gồm tham nhũng, quản trị yếu kém và thiếu các dịch vụ cơ bản.

Sự phẫn nộ này phản ánh các cuộc biểu tình gần đây chống lại giới tinh hoa cầm quyền ở những nơi khác, bao gồm cả Nepal và Maroc.

Trước đó vào ngày 14/10, tại Quảng trường 13 tháng 5 của Antananarivo, dọc theo con đường chính rợp bóng cây cọ và các tòa nhà thuộc địa Pháp, hàng ngàn người biểu tình đã nhảy múa, diễu hành, ca hát và vẫy biểu ngữ lên án Rajoelina.

Đụng độ giữa những người biểu tình và lực lượng quân sự ở Madagascar - Ảnh: Getty

Nhiều người vẫy cờ Madagascar và biểu ngữ biểu tình đặc trưng của Thế hệ Z có hình đầu lâu xương chéo trong bộ anime "One Piece" của Nhật Bản.

"Chúng tôi rất vui mừng khi Andry Rajoelina cuối cùng đã ra đi... Chúng tôi sẽ bắt đầu lại" - nữ sinh trung học Fih Nomensanahary cho Reuters biết cùng với bốn người bạn cổ vũ bên cạnh.

Những người khác tỏ ra thận trọng hơn. "Họ cần nhanh chóng chuyển giao quyền lực cho một chính quyền dân sự và tổ chức một cuộc bầu cử" - Rezafy Lova, một chuyên gia tư vấn CNTT 68 tuổi cho biết.

CAPSAT đã tham gia cùng những người biểu tình vào cuối tuần, tuyên bố sẽ từ chối bắn vào họ. Sau đó, tổ chức này tiếp quản quân đội và bổ nhiệm một tổng tư lệnh quân đội mới, khiến Rajoelina phải cảnh báo vào ngày 12/10 về một âm mưu chiếm đoạt quyền lực bất hợp pháp.

Kể từ đó, lực lượng hiến binh bán quân sự và cảnh sát cũng đã rời bỏ hàng ngũ của Rajoelina.

Madagascar, nơi độ tuổi trung bình dưới 20, có dân số khoảng 30 triệu người, ba phần tư trong số đó sống trong cảnh nghèo đói. Theo Ngân hàng Thế giới, từ khi giành độc lập vào năm 1960 đến năm 2020, GDP bình quân đầu người của nước này đã giảm 45%.