Kết luận điều tra 70 trang, cáo trạng… 13 trang
Theo Cáo trạng số 37 ngày 30/5/2024 của VKSND H.Lộc Ninh và diễn biến tại phiên tòa, đầu năm 2022, tại Lộc Ninh xảy ra tình trạng người dân đổ về Chi nhánh VPĐKĐĐ làm thủ tục cấp, đổi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (gọi tắt GCN) và các dịch vụ khác.
Được phân công thu các khoản phí và lệ phí để cấp, phát GCN, Nguyễn Đỗ Thúy Anh (cán bộ Chi nhánh VPĐKĐĐ H.Lộc Ninh) sử dụng tài khoản cá nhân (TKCN) để nhận tiền cao hơn so với hóa đơn, biên lai rồi chiếm đoạt của 7 bị hại. Trong số này có 3 đồng nghiệp của Anh tại Chi nhánh VPĐKĐĐ, gồm: Dương Thị Thanh Tâm, Đỗ Tố Nghiêm và Lê Thị Tuyết Kha.
Từ ngày 20/5 đến 13/9/2022, ngoài GCN của mình, bà Tâm "giúp" nhiều người đóng tiền phí, lệ phí lấy 14 GCN. Cụ thể: Ngày 20/5/2022, bà Tâm nhắn tin qua Zalo cho Anh để lấy 4 GCN của Phan Văn Hùng, Võ Ngọc Sáng, Phạm Thị Hiền, Nguyễn Thị Hương Thanh. Anh báo phí cho các GCN là 8,511 triệu đồng, nhưng "chiến hữu" chuyển 9 triệu vào TKCN của Anh, dư 489.000 đồng gọi là "tiền cảm ơn". Thực tế theo hóa đơn, tiền phí, lệ phí của 4 GCN là 4,834 triệu đồng.
Nguyễn Đỗ Thúy Anh và các luật sư tại tòa
Ngày 31/5/2022, Anh nhắn tin báo bà Tâm đóng 27,646 triệu đồng để lấy GCN của Lê Đăng Khôi. Bà Tâm đã chuyển 29 triệu (dư 1,354 triệu "cảm ơn"). Theo hóa đơn, số tiền phải nộp là 9,756 triệu. Ngày 03/6/2022, Anh báo bà Tâm đóng 14,521 triệu đồng để lấy GCN của Trần Thị Minh Hạnh, Lê Thành, Huỳnh Thị Hồng Hạnh, Trần Đức Dinh. Bà Tâm chuyển 15 triệu (dư 479.000 đồng "cảm ơn"). Theo hóa đơn, số tiền phải nộp là 6,874 triệu.
Ngày 09/6/2022, Anh báo bà Tâm đóng 3,761 triệu đồng để lấy GCN của Trần Thị Thủy Tiên, Nguyễn Văn Út Em, Lương Thế Kỳ, Nguyễn Thị Phượng, Vũ Thị Ngát. Tâm chuyển 4 triệu (dư 239.000 đồng "cảm ơn"). Theo hóa đơn, số tiền phải nộp là 3,682 triệu. Ngày 13/9/2022, Anh báo bà Tâm đóng 4,808 triệu đồng để lấy GCN của bà Tâm. "Chiến hữu" chuyển 5 triệu (dư 192.000 đồng "cảm ơn"), nhưng hóa đơn chỉ 2,576 triệu. Tương tự, "chiến hữu" Đỗ Tố Nghiêm có 5 lần nhờ Anh lấy khoảng 30 GCN từ ngày 27/6 đến 23/9/2022. "Chiến hữu" Lê Thị Tuyết Kha có 4 lần nhờ Anh lấy 15 GCN từ ngày 12/7 đến 22/9/2022.
Cáo trạng quy kết: Quá trình thực hiện nhiệm vụ, từ tháng 5/2022 đến tháng 9/2022, Anh đã sử dụng TKCN để thu tiền đóng phí, lệ phí, chiếm đoạt 244,277 triệu đồng của 7 bị hại, gồm: 31,525 triệu của Dương Thị Thanh Tâm; 4,99 triệu của Đỗ Tố Nghiêm; 21,409 triệu Lê Thị Tuyết Kha; 13,541 triệu của Vũ Văn Lực (cán bộ xã); 131,484 triệu của Nguyễn Duy Tiền (chủ một doanh nghiệp); 36,42 triệu của Bùi Thị Sáu và 5,186 triệu của Lưu Thị Hiền.
Bị cáo Anh đã nộp 302 triệu đồng để khắc phục hậu quả. Tại tòa, đại diện VKSND H.Lộc giữ nguyên quan điểm truy tố Anh về tội "lạm dụng chức vụ quyền hạn chiếm đoạt tài sản" theo Điều 355 BLHS, đề nghị mức án từ 6 - 7 năm tù. Trước khi bào chữa cho bị cáo này, 2 luật sư (LS) góp ý một số vấn đề quan đến Cáo trạng số 37 "chênh" so với Kết luận điều tra (KLĐT) số 28 ngày 22/4/2024 của Cơ quan CSĐT Công an H.Lộc Ninh. Cụ thể: KLĐT dài đến 70 trang, trong khi Cáo trạng rút gọn còn 13 trang!
Các LS đặt vấn đề: Những thay đổi khi rút ngắn nội dung có bảo đảm theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự cũng như có đúng với Quyết định số 505/QĐ-VKSTC ngày 18/12/2017 và văn bản hướng dẫn số 02/HD-VKSTC ngày 03/01/2023 của VKSND Tối cao? KLĐT xác định có 8 bị hại, còn cáo trạng là 7 bị hại. Cụ thể: KLĐT có tên bị hại Bùi Thị Thu Phương (cán bộ Chi nhánh VPĐKĐĐ H. Lộc Ninh), nhưng bị loại khỏi Cáo trạng số 37.
Bị cáo Anh ôm đứa con nhỏ khóc nức nở
KLĐT thể hiện bị cáo có nộp dư một khoản tiền, mà theo quy định thì không phải nộp, nhưng cáo trạng không nêu. Phần kết luận của Cáo trạng số 37 có nhiều nội dung "chưa kiểm tra được, chưa xác định được; tách ra để xác minh sau, tách ra để giải quyết sau, tách ra để xử lý sau...". Như vậy, việc xử lý vụ án làm sao bảo đảm tính khách quan, toàn diện?
Khi bị hại hưởng lợi (?!)
Theo các LS, khởi nguồn của vụ án này là từ các dịch vụ làm "GCN nhanh" tại H.Lộc Ninh. Tại văn bản kết luận số 198 ngày 07/02/2023 liên quan đến Chi nhánh VPĐKĐĐ H.Lộc Ninh (có trong hồ sơ vụ án), Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Bình Phước xác định: Tại H. Lộc Ninh, từ đầu năm 2022 đến tháng 10/2022, có đến 15.878 hồ sơ đăng ký đất đai và cấp GCN với hơn 412 triệu m2 đất (hơn 40.000ha) được thẩm định đo đạc (sẽ có bài phản ánh riêng).
Nhiều cán bộ tham gia dịch vụ làm "GCN nhanh". Có đến 10 cán bộ (9 của VPĐKĐĐ H. Lộc Ninh) có dấu hiệu sai phạm khi làm "cò” nhưng chỉ có bà Anh trở thành bị cáo, số còn lại biến thành bị hại hay vô can. Nhiều bị hại chẳng những không bị thiệt hại (vì làm "cò” thu tiền từ người đứng tên trên GCN) mà còn hưởng lợi từ dịch vụ làm GCN. Về thủ tục tách thửa, chuyển mục đích sử dụng đất có thực hiện đúng trình tự, quy định pháp luật, đúng quy hoạch? Những cán bộ này có liên quan như thế nào đến quy trình cấp hàng nghìn GCN cũng chưa được làm rõ.
Tại tòa, Anh thừa nhận hành vi phạm tội và cho rằng không phải một mình bị cáo mà có được GCN để thu tiền. Theo các LS, ngoài bà Anh, KL số 198 còn nêu trách nhiệm của nhiều cán bộ thuộc Chi nhánh VPĐKĐĐ H.Lộc Ninh, như các ông, bà Trần Xuân Dinh và Nguyễn Sỹ Hiền (Phó giám đốc và Giám đốc Chi nhánh); Võ Thị Huyền Châu (Trưởng bộ phận Đăng ký cấp và cấp GCN), Hồ Thị Thùy Linh (phụ trách chuyển thuế), Lê Thị Phương Thảo (viên chức)...
Trong khi đó, bị hại Nguyễn Duy Tiền được nhiều lần nhắc tên. KL số 198 xác định: "Ông Tiền nhiều lần nhận số lượng lớn, trên 300 GCN (hồ sơ Bùi Văn Khoa) nhưng không có giấy ủy quyền. Ngoài ra, qua quá trình kiểm tra cho thấy bà Lê Thị Phương Thảo nhiều lần giúp ông Tiền nhận kết quả (GCN) mà không có giấy ủy quyền, thông qua việc chuyển khoản cho bà Nguyễn Đỗ Thúy Anh, với số tiền 98,5 triệu đồng. Qua đây, khẳng định có sự tiếp tay và có ưu ái cho một số đối tượng nhận hồ sơ để làm dịch vụ, gây bức xúc trong dư luận". KL số 198 khẳng định "có sự tiếp tay" nhưng chưa được làm rõ.
Một vấn đề khác cũng được các LS nêu: Trong hồ sơ vụ án, không có bất kỳ văn bản hay kết luận nào của cơ quan thẩm quyền xác định, tính hợp pháp của hàng nghìn GCN được cấp. Nếu GCN cấp đúng quy định và đúng trình tự thủ tục, việc truy tố bị cáo Anh là có căn cứ; nếu cấp trái pháp luật, nhất thiết phải xem xét lại hành vi của bị cáo Anh. Do đó, cần có kết luận tính hợp pháp của các GCN thì việc truy tố đối với bị cáo Anh sẽ thuyết phục hơn.
Với các tình tiết ăn năn hối cải, khai báo thành khẩn, khắc phục xong hậu quả..., các LS đề nghị HĐXX xem xét, giảm nhẹ hình phạt, tuyên xử bị cáo mức án thấp hơn so với Viện kiểm sát đề nghị. Nói lời sau cùng, Anh gửi lời xin lỗi các bị hại về hành vi sai trái của mình. Bị cáo mong HĐXX xem xét, giảm nhẹ hình phạt để sớm trở về với gia đình chăm sóc cha mẹ già, nuôi dạy 2 con nhỏ.
Do tính chất của vụ án, HĐXX thông báo sẽ nghị án kéo dài và tuyên vào sáng 09/9/2024.