Chuyện về lão thành cách mạng và mảnh đất hương hỏa
Cuộc đời cụ Huỳnh Kim Liên (bí danh Ba Chỉ, SN 1932 tại huyện Thới Bình, tỉnh Cà Mau) gắn liền với 2 thời kỳ kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ. Cả tuổi thanh xuân, cụ cùng chồng và đồng đội hoạt động trong lòng địch ở Sài Gòn - Gia Định, nhiều lần bị địch bắt, tra tấn, nhưng vẫn kiên cường bám trụ cho đến ngày đất nước giải phóng. Sau năm 1975, cụ cùng gia đình trở về quê hương Thới Bình, chăm lo hương khói cho mồ mả cha mẹ, tổ tiên, sau đó theo con cái về TPHCM sinh sống. Thi thoảng, cụ Liên về chăm sóc mộ cho ông bà.
TAND tỉnh Cà Mau xác định, thửa đất đang tranh chấp chính là phần đất của cha cụ Liên là ông Huỳnh Văn Chất chết để lại cho con gái là Huỳnh Kim Liên. Từ năm 2001, cụ Liên đã nhiều lần làm thủ tục xin cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCN QSDĐ), nhưng chưa được giải quyết. Năm 2007, mảnh đất này được UBND huyện Thới Bình cấp GCN QSDĐ trái pháp luật cho ông Huỳnh Văn Chiến, người không có quan hệ huyết thống, thậm chí bị tố cáo làm giả giấy tờ. Sau nhiều khiếu nại gay gắt, GCN cấp sai này đã bị thu hồi. Tuy nhiên, sự việc chưa dừng lại, bởi mộ phần tổ tiên cụ bị xâm phạm, di dời trái phép, gây nên nỗi đau khôn nguôi cho gia đình.
Không còn cách nào khác, cụ Liên khởi kiện UBND huyện Thới Bình ra TAND tỉnh Cà Mau. Sau quá trình thụ lý và xét xử, tòa tuyên buộc UBND huyện (nay là xã Thới Bình) phải thực hiện đúng trách nhiệm công vụ: cấp GCN QSDĐ cho cụ Liên, công nhận QSDĐ hợp pháp của gia đình.
Mảnh đất Tòa tuyên cấp cho cụ Huỳnh Kim Liên đã bị ông Huỳnh Văn Chiến xây nhà
Theo quy định của Luật Tố tụng hành chính, khi bản án đã có hiệu lực, UBND xã Thới Bình phải khẩn trương thi hành. Thế nhưng đến nay, sau nhiều tháng chờ đợi, gia đình cụ Liên vẫn chưa nhận được sổ. Thậm chí, ngày 25/8/2025 vừa qua, UBND xã Thới Bình đã ban hành văn bản số 195/UBND trả lời rằng: Việc trích lục bản đồ địa chính "không thể thực hiện được". Ông Huỳnh Văn Chiến cũng nộp đơn xin cấp lại quyền sử dụng đất trên thửa đất tranh chấp. Bản án của TAND tỉnh Cà Mau "không có nội dung buộc UBND phải cưỡng chế ông Chiến ra khỏi đất".
Cần giải quyết dứt điểm
Ngay sau khi bản án có hiệu lực thi hành, Cơ quan Thi hành án tỉnh Cà Mau cũng đã có văn bản số 536 ngày 15/5/2025 tuyên bố, hành vi hành chính của UBND huyện (nay là xã) Thới Bình, tỉnh Cà Mau là trái pháp luật; buộc UBND xã Thới Bình phải giải quyết hồ sơ xin cấp GCN QSDĐ của bà Huỳnh Kim Liên theo quy định của pháp luật. Đồng thời, hủy quyết định số: 533/QĐ-UBND ngày 07/02/2024 của Chủ tịch UBND huyện Thới Bình về việc giải quyết tranh chấp đất đai giữa ông Huỳnh Văn Chiến và bà Huỳnh Kim Liên (phần đất tại khóm 2, thị trấn Thới Bình, huyện Thới Bình); hủy GCN QSDĐ, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất số DO 020995 (số vào sổ CH02063) do UBND huyện Thới Bình cấp cho ông Huỳnh Văn Chiến ngày 27/5/2024 đối với thửa đất số 47, tờ bản đồ số 12, diện tích 2.259,2m² tại khóm 2, thị trấn Thới Bình, huyện Thới Bình.
Điều đó có nghĩa, việc cần làm ngay của UBND xã Thới Bình là thu hồi và hủy GCN QSDĐ đối với ông Huỳnh Văn Chiến, đồng thời thi hành cưỡng chế để ông Chiến không tiếp tục chiếm hữu, sử dụng bất hợp pháp phần đất nói trên. Tuy nhiên, mặc cho phán quyết của tòa đã có hiệu lực pháp luật, UBND xã Thới Bình tiếp tục giữ quan điểm của mình, mặc dù sai pháp luật. Cụ thể, UBND xã Thới Bình ban hành văn bản có nội dung viện ra nhiều lý do để không thực hiện phán quyết của TAND tỉnh Cà Mau. Điều đó đã khiến dư luận và phía gia đình cụ Liên vô cùng bức xúc, khiến công lý chưa thể thực thi, ảnh hưởng đến niềm tin của người dân.
Một số đối tượng ngăn cản khi cán bộ đo đạc để cấp GCN QSDĐ cho cụ Liên
Những vấn đề cần phải được làm rõ như sau: Thứ nhất, HĐXX TAND tỉnh Cà Mau đã tuyên buộc UBND xã Thới Bình phải cấp GCN QSDĐ cho cụ Liên, nhưng UBND xã lại viện dẫn "chưa thể thực hiện trích lục" và "ông Chiến cũng có đơn xin cấp lại"?. Phải chăng đây là sự "yếu kém" về chuyên môn pháp luật của lãnh đạo xã Thới Bình khi không phân biệt được đâu là quyết định của Tòa án và đâu là thực hiện theo quy định quản lý Nhà nước. Trong vụ án này, UBND xã Thới Bình là bị đơn phải thi hành án chứ không còn là vai trò quản lý. Một khi Tòa án đã phân xử, mọi tranh chấp đã chấm dứt, việc tiếp tục coi đây là "tranh chấp", là trái luật.
Thứ hai, dấu hiệu cố ý không chấp hành bản án. Không loại trừ khả năng cán bộ vì một lý do nào đó đang cố tình trì hoãn, né tránh, thậm chí bao che cho hành vi chiếm dụng đất của ông Chiến. Nếu đúng, đây là hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng, cần được xem xét trách nhiệm.
Thứ ba, lỗ hổng trong cơ chế giám sát thi hành án hành chính. Mặc dù đã có sự tham gia của Tòa án, Viện kiểm sát... nhưng việc thi hành vẫn bị ách tắc ở cấp cơ sở. Điều này đặt ra yêu cầu cần có chế tài mạnh hơn, buộc các đơn vị hành chính phải thi hành án đúng hạn, tránh tình trạng "trên bảo, dưới không nghe".
Khu đất mồ mả gia đình cụ Liên có dấu hiệu bị xâm phạm
Theo nguồn tin riêng của chúng tôi nhận được, điều khá bất ngờ là 2 cá nhân nguyên là lãnh đạo huyện Thới Bình, trong đó 1 người mặc dù đã bị kỷ luật nhưng vẫn tiếp tục được bố trí nhiệm vụ khác, còn 1 người góp phần không nhỏ vào việc cấp GCN QSDĐ sai quy định cho ông Chiến, nhưng lại được giải quyết nghỉ theo chế độ 178 với số tiền nhận được khá hậu hĩnh (?!). Nếu những thông tin trên là đúng, đề nghị cơ quan chức năng và lãnh đạo tỉnh Cà Mau cần xem xét vụ việc một cách khách quan, tránh để dư luận bàn tán bởi vấn đề không đơn thuần là sai sót.
Vụ việc của cụ Huỳnh Kim Liên không chỉ là tranh chấp đất đai mà nó còn là phép thử cho hiệu lực pháp luật, cho niềm tin của người dân vào công lý. Một lão thành cách mạng, suốt đời cống hiến cho đất nước, nay ở tuổi 93 chỉ mong mỏi được giữ gìn mảnh đất tổ tiên, hương khói cho ông bà. Nhưng điều tưởng chừng đơn giản ấy lại bị cản trở bởi sự trì hoãn, né tránh của chính quyền cơ sở.
Đã đến lúc các cơ quan có thẩm quyền, đặc biệt là UBND tỉnh Cà Mau, cơ quan Thi hành án tỉnh cần vào cuộc quyết liệt, buộc UBND xã Thới Bình thực thi bản án đã có hiệu lực pháp luật.
Theo Luật sư Vũ Phi Long, nguyên Phó Chánh án Tòa Hình sự TAND TP.Hồ Chí Minh, việc chậm trễ này không chỉ là sự trì hoãn hành chính đơn thuần, mà còn có dấu hiệu cố ý không chấp hành bản án. Đây không những là hành vi vi phạm nghiêm trọng nguyên tắc pháp quyền, làm suy giảm niềm tin của Nhân dân vào công lý, mà còn gây ra những hệ lụy nghiêm trọng sau:
Thứ nhất, xâm hại trực tiếp đến quyền lợi hợp pháp của cụ Huỳnh Kim Liên, làm tổn thương tinh thần đối với một lão thành cách mạng "gần đất xa trời", cả đời cống hiến cho Tổ quốc nhưng cuối đời vẫn chưa được hưởng công lý.
Thứ hai, tạo tiền lệ xấu: nếu bản án của tòa có hiệu lực nhưng chính quyền cơ sở không chấp hành thì niềm tin của Nhân dân vào pháp luật sẽ bị lung lay.
Thứ ba, nguy cơ phát sinh "điểm nóng" khi người dân buộc phải khiếu kiện kéo dài, vượt cấp.
Theo quy định tại Chương 3, mục 2, Điều 28 Nghị định số 71/2016/NĐ-CP của Chính phủ: Người nào có hành vi không thi hành án, không chấp hành án, cố ý cản trở việc thi hành án có đủ yếu tố cấu thành tội phạm thì bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của Bộ luật Hình sự. Người đứng đầu cơ quan cấp trên trực tiếp của người phải thi hành án, Cơ quan Thi hành án dân sự, cơ quan quản lý Nhà nước về thi hành án hành chính tùy theo chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mình, có trách nhiệm đề nghị cơ quan có thẩm quyền truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người có dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự trong thi hành án hành chính.