Sai sót khi cấp giấy chứng nhận
Thửa đất số 7, tờ bản đồ số 88, diện tích hơn 22.780m2 tọa lạc tại thôn 7, xã Đăk Ngo được UBND huyện Tuy Đức, tỉnh Đăk Nông cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) số AL 732319, ngày 12-11-2007 cho vợ chồng ông Điểu Dyai và bà Thị Nhah.
Ngày 09-7-2018, hai vợ chồng ông Điểu Dyai, bà Thị Nhah chuyển nhượng thửa đất này cho vợ chồng ông Nguyễn Hữu Nghĩa, bà Nguyễn Thanh Hảo. Ngày 25-7-2018, Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai huyện Tuy Đức thực hiện điều chỉnh biến động thửa đất này cho vợ chồng ông Nghĩa.
Năm 2019, vợ chồng ông Nghĩa vào thửa đất để canh tác. Lúc này, vợ chồng ông Đàm Quang Trung, bà Nguyễn Thị Phương (cư ngụ thôn 11, xã Quảng Tân, huyện Tuy Đức) đến tranh chấp. Vợ chồng ông Trung cho rằng, phần đất này vợ chồng nhận chuyển nhượng từ vợ chồng anh Điểu Lao, chị Thị Ranh.
Trong quá trình giải quyết tranh chấp tại UBND xã Đăk Ngo, vợ chồng ông Nghĩa mới biết GCNQSDĐ của ông Trung đã trùng lên diện tích đất của ông Điểu Dyai, chỉ khác số giấy chứng nhận và ngày cấp giấy. Theo đó, GCNQSDĐ của vợ chồng ông Điểu Dyai là số AL 732319, cấp ngày 12-11-2007. Còn GCNQSDĐ của anh Điểu Lao (con rể ông Điểu Dyai) là số BO 955687, cấp ngày 05-8-2013 đã chuyển nhượng cho vợ chồng ông Trung.
Ông Nghĩa đang canh tác trên mảnh đất bị cấp "chồng sổ đỏ”
Nhận thấy việc cấp đất cho vợ chồng anh Điểu Lao là trái pháp luật, vợ chồng ông Nghĩa đã khởi kiện ra Tòa án yêu cầu hủy giấy chứng nhận số BO 955687, cấp ngày 05-8-2013 cho vợ chồng anh Điểu Lao.
Trong quá trình giải quyết vụ án, đại diện UBND huyện Tuy Đức, Văn phòng đăng ký đất đai tỉnh Đăk Nông đều thừa nhận việc cấp sổ cho ông Điểu Lao là sơ sót trong quá trình kê khai, xác minh và cấp sổ.
Theo UBND huyện Tuy Đức, năm 2011, Sở Tài nguyên môi trường tỉnh Đăk Nông đo đạc lập bản đồ địa chính và kê khai cấp GCNQSDĐ tại xã Đăk Ngo, huyện Tuy Đức. Năm 2013, ông Điểu Lao làm đơn đề nghị cấp sổ. Sau đó, UBND huyện Tuy Đức đã cấp sổ cho ông Điểu Lao.
Sau khi có đơn khởi kiện hành chính, UBND huyện Tuy Đức đã kiểm tra thực địa thửa đất tranh chấp. Qua đó, UBND huyện Tuy Đức phát hiện có sự sai sót trong việc thẩm tra cấp giấy chứng nhận cho ông Điểu Lao. Giấy chứng nhận đã trùng lên phần đất đã được cấp cho ông Điểu Dyai năm 2007.
Hành chính hay dân sự?
Cả hai lần xét xử sơ thẩm, TAND tỉnh Đăk Nông chấp nhận yêu cầu khởi kiện của ông Nguyễn Hữu Nghĩa và bà Nguyễn Thanh Hảo, hủy GCNQSDĐ số BO 955687, thửa đất số 04, tờ bản đồ số 63, tọa lạc tại thôn 7, xã Đăk Ngo, huyện Tuy Đức của UBND huyện Tuy Đức đã cấp cho anh Điểu Lao và chị Thị Ranh ngày 05-8-2013. Hủy kết quả điều chỉnh biến động quyền sử dụng đất ngày 03-01-2018 của Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai Tuy Đức đối với ông Đàm Quang Trung và bà Nguyễn Thị Phương trên cơ sở hợp đồng chuyển nhượng lập ngày 25-12-2017 với anh Điểu Lao và chị Thị Ranh.
Bên cạnh đó, Tòa án cấp sơ thẩm dành quyền cho anh Trung, chị Phương có quyền khởi kiện hợp đồng chuyển nhượng với anh Điểu Lao, chị Thị Ranh bằng vụ án dân sự khi có yêu cầu. Đối với quyền và lợi ích hợp pháp của mình bị ảnh hưởng thì Ngân hàng có quyền khởi kiện bằng một vụ án dân sự khác liên quan đến hợp đồng thế chấp.
Tuy nhiên, tại Bản án phúc thẩm số 258 (ngày 18-4-2022) của TAND cấp cao tại TPHCM, hội đồng xét xử (HĐXX) nhận thấy, qua nội dung tranh chấp nêu trên, để giải quyết toàn diện và triệt để vụ án theo quy định của pháp luật, cần phải giải quyết các tranh chấp theo thủ tục tố tụng dân sự. Tuy nhiên, cấp sơ thẩm lại giải quyết vụ án theo thủ tục tố tụng hành chính là chưa đúng với nội dung tranh chấp. Căn cứ khoản 4 Điều 34 Luật Tố tụng hành chính, HĐXX hủy bản án hành chính sơ thẩm, giao hồ sơ vụ án cho cấp sơ thẩm xét xử lại vụ án theo thủ tục tố tụng dân sự.
Luật sư Nghiêm Xuân Lý (Đoàn Luật sư TP.HCM) cho biết, tại công văn số 02/GĐ-TANDTC, ngày 19-9-2018 của Tòa án nhân dân tối cao (TANDTC) do Chánh án Nguyễn Hòa Bình ký "về việc giải đáp một số vấn đề về tố tụng hành chính", nêu rõ: Trường hợp đơn khởi kiện thể hiện nội dung yêu cầu giải quyết tranh chấp đất đai, nhưng người khởi kiện chỉ yêu cầu Tòa án hủy GCNQSDĐ đã cấp thì Tòa án phải tôn trọng "Quyền quyết định và tự định đoạt của người khởi kiện tại Điều 8 Luật Tố tụng hành chính. Theo đó thì Tòa án phải xem xét thụ lý, giải quyết theo quy định của Luật Tố tụng hành chính.
Ở đây, vợ chồng ông Nghĩa nhận chuyển nhượng đất và tiến hành canh tác thì xảy ra tranh chấp. Trong quá trình giải quyết phát hiện thửa đất bị cấp chồng hai sổ đỏ. Vợ chồng ông khởi kiện yêu cầu hủy quyết định của UBND huyện Tuy Đức về việc cấp GCNQSDĐ cho anh Điểu Lao, chị Thị Nhanh. Theo Công văn 02 ngày 19-9-2018 của TANDTC, Tòa án xem xét thụ lý, giải quyết theo quy định của Luật Tố tụng hành chính là đúng quy định pháp luật. Liệu việc Tòa án cấp phúc thẩm hủy bản án hành chính sơ thẩm, giao hồ sơ cho tòa án cấp sơ thẩm xét xử theo thủ tục chung do pháp luật tố tụng dân sự quy định có đúng quy định pháp luật?