(CATP) Trong dòng chảy lịch sử hào hùng của dân tộc, ngày 30/4/1975 mãi là mốc son chói lọi, đánh dấu thắng lợi vẻ vang của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (non sông liền một dải). Trong cuộc trường chinh ấy, có những đóng góp thầm lặng mà vô cùng lớn lao của những người con Phật, trong đó có Ni trưởng Thích nữ Diệu Thông, nguyên mẫu của nhân vật Ni cô Huyền Trang trong phim “Biệt động Sài Gòn”.
NI trưởng Thích nữ Diệu Thông, thế danh Phạm Thị Bạch Liên, pháp danh Diệu Thông, biệt danh Chín Tô. Bà sinh năm 1935, tại làng Tân Dương, huyện Lai Vung, tỉnh Đồng Tháp. Khi nhỏ, bà đã sớm tiếp cận giáo lý từ bi, hỷ xả của nhà Phật, nhưng cũng sớm chứng kiến cảnh dân lành khốn khổ dưới chế độ thực dân, đế quốc. Năm 1959, sau thời gian tu học tại Huế, bà trở về miền Nam đúng thời điểm chế độ Việt Nam Cộng hòa cho thi hành Luật 10/59, thực hiện các cuộc thảm sát đẫm máu đối với các chiến sĩ cách mạng.
Ni trưởng Thích nữ Diệu Thông bên chiếc xe do nguyên Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh tặng
Chứng kiến cảnh đồng bào bị đàn áp, bà ngộ ra rằng, tu hành là cứu khổ cứu nạn, vì vậy không thể an trú trong ngôi chùa - khi nước nhà bị xâm lược, Nhân dân sống đời lầm than… Thế là từ một ni cô, Diệu Thông quyết chí đi theo cách mạng bằng chính chiếc áo màu lam của mình. Dưới “vỏ bọc” tu sĩ, bà gia nhập lực lượng Biệt động Sài Gòn – Gia Định, tham gia đơn vị F100 từ năm 1965. Đây là lực lượng tinh nhuệ được chuẩn bị cho tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968. Bà kể, khi tham gia vào lực lượng này, bà đã làm đủ nghề, hóa trang đủ kiểu để qua mắt kẻ thù. Có khi là sư cô đi khất thực hoặc một nhà tu đi bán nhang, bán tương hột, thậm chí giả làm dân buôn chuyến… Mọi việc chỉ nhằm một mục đích trinh sát, vận chuyển vũ khí và dẫn đường cho các trận đánh then chốt
Chùa Tam Bảo, Trúc Lâm, Liên Trì, Bổn Nguyện… do bà cùng Hòa thượng Viên Hảo thành lập. Nơi đây không chỉ để tu hành mà còn là căn cứ hoạt động bí mật, nơi chứa vũ khí, tài liệu, thuốc nổ, phục vụ cho cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Dưới nền đất, trong pho tượng Phật hay lu tương hột…. kíp nổ và súng ngắn được cất giấu cẩn mật. Những ngôi chùa ấy đã trở thành bình phong, thành “mắt xích” quan trọng trong mạng lưới chiến đấu của biệt động Sài Gòn giữa trung tâm đầu não của địch.
Ni trưởng Thích nữ Diệu Thông
Diệu Thông làm trinh sát, giao liên rồi tham gia nhiều trận đánh ác liệt, đặc biệt trong năm 1969. Như tháng 3/1969, lực lượng biệt động Sài Gòn đánh trụ sở Thượng Nghị viện; tháng 4 đánh Trạm điện cao thế tại trường đua Phú Thọ; tháng 5 đánh trạm xe buýt Mỹ (trên đường Nguyễn Văn Thoại) và ngày 10/7 đánh Cư xá Hạ sĩ quan độc thân của Mỹ.
Những trận đánh đó, bà cùng các nữ đồng đội như chị Tuyết, chị Tám A đã chiến đấu quả cảm, góp phần tiêu diệt nhiều tên ác ôn của địch, khiến cả chính quyền Sài Gòn và quân đội Mỹ hoang mang cực độ.
Trong ký ức của bà, trận đánh vào cư xá Mỹ là một “dấu ấn đau thương”. Bà nghẹn ngào kể khi chị Tám A hy sinh, thân thể văng lên rào kẽm gai, lúc này bà như bị dao cắt vào tim. “Chúng tôi là đồng đội của nhau, là chị em, từng ăn cùng nhau bữa cơm, ngủ cùng chiếc chiếu tre dưới tượng Phật. Sự hy sinh của Tám A là một mất mát không gì có thể bù đắp được…” - Ni trưởng Thích nữ Diệu Thông chia sẻ. Diệu Thông từng bị bắt, bị tra tấn dã man nhưng bà kiên quyết không khai báo mà đã bảo vệ tổ chức, đồng đội đến cùng. Năm 1974, bà được điều về Lữ đoàn 316 thuộc Bộ Chỉ huy miền B2, tiếp tục tham gia chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử. Năm 1982, bà phục viên và về sống tại chùa Thất Bửu, huyện Châu Thành, tỉnh An Giang. Cuộc đời tham gia cách mạng của bà được tặng nhiều phần thưởng cao quý như Huân chương Kháng chiến hạng Nhất, Huân chương Chiến công hạng Ba, Kỷ niệm chương Tình báo Quốc phòng… nhưng bà luôn khiêm tốn nói rằng, đó là thành tích của tập thể, của đồng đội và những người đã mãi mãi nằm lại chiến trường.
Cuộc đời chiến đấu âm thầm, gan dạ của bà đã trở thành nguồn cảm hứng vô tận để tác giả viết nên bộ phim nổi tiếng “Biệt động Sài Gòn”. Bộ phim ra đời năm 1980, đây là một tác phẩm điện ảnh kinh điển nổi tiếng của Việt Nam.
Sau năm 1975, bà không chọn cuộc sống an nhàn mà tiếp tục về Đồng Tháp Mười khai hoang, tổ chức sản xuất hơn 300ha lúa để góp phần nuôi quân. Bà cũng tham gia tích cực các phong trào xã hội tại An Giang, đặc biệt là vận động hàng trăm phần quà mỗi năm cho nạn nhân chất độc da cam, hỗ trợ đồng đội khó khăn.
Ni trưởng Thích nữ Diệu Thông nay đã ở tuổi 95 nhưng bà vẫn còn minh mẫn, tác phong nhanh nhẹn, sống giản dị trong chùa Thất Bửu. Mỗi chiều, bà vẫn bước vào chính điện tụng kinh, cầu siêu cho anh linh các anh hùng liệt sĩ và những đồng đội đã hy sinh.
Phóng viên Minh Hiển chụp ảnh lưu niệm cùng Ni trưởng Thích nữ Diệu Thông và ông Sáu Tùng, Ban liên lạc Tình nghĩa Tình báo Quốc phòng tại An Giang.Ông Lê Văn Mùi, nguyên Trưởng Ban Liên lạc Tình nghĩa Tình báo Quốc phòng Việt Nam tại An Giang chia sẻ, đến nay Ni trưởng Thích nữ Diệu Thông vẫn là người luôn giữ trọn khí tiết của người lính. Bà đã âm thầm cống hiến, không đòi hỏi vinh danh cá nhân, điều này thể hiện phẩm chất trong sáng của Bộ đội Cụ Hồ.
Cuộc đời và sự nghiệp của Ni trưởng Thích nữ Diệu Thông là minh chứng sống động cho sự hòa quyện giữa đạo pháp và dân tộc, giữa tinh thần từ bi của Phật giáo và lòng yêu nước nồng nàn của người dân Việt Nam. Từ mái chùa nhỏ đến những trận đánh xuất quỷ nhập thần, từ vỏ bọc nhà tu đến chiến sĩ giao liên, trinh sát… bà đã sống một cuộc đời trọn đạo, trọn đời với tâm huyết hết lòng vì đạo pháp vì dân tộc. Tấm gương gan dạ, khí tiết anh dũng của bà sẽ mãi là ngọn lửa truyền cảm hứng cho bao thế hệ hôm nay và mai sau.