Tại diễn đàn, lần đầu tiên những thách thức đối với TPHCM đã được lãnh đạo TP thẳng thắn nêu bật để các chuyên gia cùng đóng góp ý kiến nhằm hướng tới mục tiêu xây dựng TPHCM trở thành trung tâm tài chính của khu vực và quốc tế.
Cầu thị để phát triển
Phát biểu khai mạc diễn đàn, ông Nguyễn Thành Phong - Chủ tịch UBND TP.HCM đã cho biết một trong những khó khăn của TPHCM hiện nay là tỉ lệ ngân sách thành phố được giữ lại giảm từ mức 26% giai đoạn 2007-2010 xuống còn 18% giai đoạn 2017-2020.
Đây là thách thức không nhỏ đối với vùng kinh tế động lực TP.HCM bởi tỉ lệ ngân sách được giữ lại ngày càng giảm làm giảm động lực phát triển của địa phương và thực tế cho thấy tình trạng khan hiếm nguồn lực phát triển đã khó khăn càng trở nên trầm trọng, khiến cho tốc độ tăng trưởng kinh tế giảm sút, cơ sở hạ tầng quá tải và xuống cấp, môi trường sống trở nên ô nhiễm và thiếu an toàn, vai trò và vị thế của đô thị lớn như TP.HCM ngày càng giảm.
Chủ tịch UBND TP Nguyễn Thành Phong phát biểu tại diễn đàn
Hiện nay, bình quân cứ 5 năm dân số thành phố tăng thêm 1 triệu người khiến mật độ đường giao thông, nhà ở không theo kịp.
Trong số 400.000 doanh nghiệp đăng ký hoạt động trên địa bàn, có hơn 98% doanh nghiệp vừa và nhỏ. Quy mô thị trường chứng khoán của TPHCM cũng còn nhỏ so với các đô thị trong khu vực, tỉ trọng vốn hóa của thị trường chứng khoán trên GDP của thành phố còn thấp, mới đạt 52%, trong khi tại Singapore là 243%, tại Kuala Lumpur là 143%, tại Bangkok là 120% và tại Manila là 92%…
Song, những hạn chế đó không làm thành phố chùn bước mà càng thôi thúc thành phố mơ ước và khát vọng cao hơn, đó là khát vọng mãnh liệt để thành phố phát triển nhanh và bền vững hơn.
Do đó, Chủ tịch UBND TP Nguyễn Thành Phong mong muốn những nhà khoa học, diễn giả sẽ đóng góp thông qua diễn đàn những ý kiến góp ý để TPHCM hướng tới mục tiêu trên.
Các đại biểu tham dự diễn đàn
Góp ý tại diễn đàn, TS Trần Du Lịch- Thành viên Hội đồng Lý luận Trung ương cho rằng kế hoạch xây dựng dự án Phát triển TP.Hồ Chí Minh thành một trung tâm tài chính khu vực và quốc tế, không phải là một nhiệm vụ mới, nhưng nó rất quan trọng.
Đây không phải là một vấn đề cụ thể đối với TP.Hồ Chí Minh, mà là một phần của chiến lược kinh tế của đất nước; với định hướng phát triển kinh tế của Việt Nam đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045. Từ năm 2002, Nghị quyết 20/BCT của Bộ Chính trị Trung ương Đảng về TPHCM quyết định việc xây dựng và phát triển TP thành một trung tâm tài chính quốc gia và dần dần trở thành một trung tâm tài chính khu vực trong ASEAN. Nội dung này đã được tái khẳng định tại Nghị quyết số 16/BCT năm 2012.
Tuy nhiên, cho đến nay tất cả các ý tưởng xây dựng TPHCM thành một trung tâm tài chính vẫn còn dang dở, vai trò của TPHCM đang giảm đi khi xem xét quy mô thị trường tài chính của nó với cả nước.
TS Trần Du Lịch nêu ví dụ: Tổng nguồn vốn huy động thông qua các tổ chức tín dụng tài chính tại TPHCM so với cả nước đã giảm từ khoảng 40% vào đầu những năm 2000 xuống còn khoảng 24% vào năm 2018, xếp sau Hà Nội với 34%.
Tiến sĩ Trần Du Lịch
Câu hỏi đặt ra là liệu TPHCM có còn đóng vai trò hàng đầu trong việc phát triển thị trường tài chính của nước ta và khẳng định vị thế của mình trong khu vực trong dài hạn và làm thế nào để ý tưởng của chính quyền TPHCM trở thành chính sách quốc gia?
Muốn làm được, thì phải giải đáp được các câu hỏi như: Thị trường tài chính tại TPHCM đóng vai trò gì trong thị trường tài chính mới ra đời của Việt Nam? Tiến độ phát triển của nó trong 15 năm qua là gì? Các yếu tố để xác định một trung tâm tài chính là một trung tâm quốc gia và khu vực? So với các trung tâm tài chính của một số quốc gia trong khu vực như Singapore, Bangkok; Kuala Lumpur; Manila ... TPHCM ở đâu?
Đồng thời phải phân tích khung pháp lý đang điều chỉnh thị trường tài chính của Việt Nam những thiếu sót cần phải hoàn thành và điều kiện để trở thành một trung tâm giao dịch tài chính khu vực và quốc tế?
Nhiều phương hướng được đề cập tới
Nhóm nghiên cứu của Ths Phạm Xuân Hoe, Ths Trần Thị Thanh Hóa và Học viện Chiến lược Ngân hàng cho rằng nền kinh tế của thành phố duy trì tốc độ tăng trưởng ổn định và hợp lý và duy trì vai trò hàng đầu trong việc thúc đẩy sự phát triển kinh tế quan trọng ở miền Nam và cả nước. Mỗi năm TPHCM đóng góp khoảng 30% tổng thu ngân sách quốc gia. Sản lượng công nghiệp của thành phố chiếm khoảng 30% giá trị sản lượng quốc gia và thu hút một lượng vốn FDI lớn cho cả nước.
Ths Phạm Xuân Hoe
Cụ thể, chỉ riêng năm 2018, tổng sản phẩm quốc nội khu vực (GRDP) đạt hơn 1.330.000 tỷ đồng, ước tính tăng 8,3% (cùng kỳ tăng 8,25%). Thành phố chiếm 23,97% quy mô kinh tế quốc gia, cao hơn năm 2017 (23,41%) và năm 2016 (23,45%) và cao nhất từ trước đến nay. Năng suất lao động của Thành phố khoảng 293 triệu đồng/lao động/năm, cao gấp 2,95 lần năng suất của cả nước.
Năm 2018, TPHCM thu hút 7,07 tỷ USD đầu tư nước ngoài, cao nhất và chiếm 22% tổng vốn đầu tư nước ngoài của cả nước (trong đó, năm 2017 là 6,6 tỷ USD, năm 2016 là 3,78 tỷ USD).
Ngoài ra, Thành phố tiếp tục là địa phương có thu nhập lớn nhất cả nước, ước tính 369,621 tỷ đồng, chiếm 27,21% tổng thu ngân sách quốc gia. Cơ cấu kinh tế của thành phố tiếp tục tăng dần tỷ lệ các ngành dịch vụ chất lượng cao, giá trị gia tăng lớn và lợi thế cạnh tranh của 9 ngành dịch vụ tiềm năng lớn và thế mạnh của thành phố như thương mại, tài chính - ngân hàng, bảo hiểm, du lịch, thông tin và truyền thông, giao thông vận tải, cảng, kho bãi, khoa học và công nghệ, kinh doanh bất động sản, giáo dục và chăm sóc sức khỏe. Thành phố đã lên kế hoạch hình thành và phát triển các khu vực chuyên biệt cho thương mại, công nghệ và sản xuất.
Trong đó lĩnh vực thương mại, tổng doanh số bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tăng trung bình 13% mỗi năm, trong đó năm 2018 ước tính là 1.050.093 tỷ đồng. Sự phát triển mạnh mẽ của thị trường bán lẻ đang tạo ra cơ hội lớn cho các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh và cung ứng trong nước đưa hàng hóa vào các kênh bán lẻ hiện đại với các sản phẩm đa dạng và chất lượng.
Trong lĩnh vực nông nghiệp, khu nông nghiệp công nghệ cao tiến hành nghiên cứu và ứng dụng công nghệ sinh học để sản xuất các giống cây trồng và động vật chất lượng cao, tạo ra nhiều sản phẩm có giá trị thương mại, có tiềm năng phát triển trong tương lai.
Với những lợi thế về vị trí địa lý và thành tựu trong phát triển kinh tế xã hội hiện tại, TPHCM vẫn có tiềm năng lớn để phát triển trước cả nước ' Lực lượng phát triển kinh tế hàng đầu tiếp tục là một nơi hấp dẫn cho các công ty trong và ngoài nước thành lập trụ sở và mở chi nhánh khi nằm ở trung tâm của khu vực kinh tế trọng điểm phía Nam.
Khu vực kinh tế trọng điểm phía Nam là khu vực có nhiều điều kiện thuận lợi, tiềm năng kinh tế lớn nhất và phát triển năng động nhất cả nước, đóng góp tích cực cho sự phát triển của toàn khu vực miền Nam. Đồng thời, có một hệ thống trung tâm đô thị và khu công nghiệp đang trong quá trình phát triển nhanh chóng.
Với những tiềm năng và thế mạnh trên, khu vực kinh tế trọng điểm phía Nam xứng đáng được đầu tư cao để trở thành một trong những khu vực kinh tế phát triển năng động nhất với tốc độ tăng trưởng kinh tế đặc biệt cao. Hiện tại, khu vực này vẫn có tiềm năng phát triển lớn vì có thể mở rộng và phát triển các khu công nghiệp và đô thị mới, đặc biệt là sau khi có quyết định bổ sung thêm 3 tỉnh, tạo điều kiện giải phóng mật độ tập trung cao trong khu vực, đồng thời, thúc đẩy tác động đô thị hóa và công nghiệp hóa của hạt nhân đối với các tỉnh lân cận.
Nhiều thành tựu về robot giới thiệu tại diễn đàn thu hút đông đảo sự quan tâm của người tham dự.
Là một trong những thành phố hiện đại nhất trong cả nước, nhưng việc thực hiện các dự án trên đường, cơ sở hạ tầng sông và sông, cũng như quy hoạch khu dân cư và nhà ở, nhưng kiến trúc và xây dựng của thành phố cần được xem xét cẩn thận khi thành phố hiện đang phải đối mặt với các vấn đề của một đô thị lớn với dân số tăng quá nhanh.
Trong nội thành, đường xá trở nên quá tải, thường xuyên tắc nghẽn. Hệ thống giao thông công cộng không hiệu quả. Môi trường thành phố cũng đang bị ô nhiễm bởi giao thông, công trường xây dựng và các ngành công nghiệp sản xuất.
Ngoài ra, nhu cầu kết nối hệ thống tài chính ngân hàng khi trở thành trung tâm tài chính sẽ đòi hỏi TPHCM phải phát triển cơ sở hạ tầng tài chính theo tiêu chuẩn khu vực và quốc tế. Trên thực tế, nếu tuân theo lộ trình, trở thành thành viên của AEC có nghĩa là Việt Nam hệ thống ngân hàng phải tham gia vào cơ sở hạ tầng của hệ thống thanh toán khu vực ASEAN.
Theo đó, không chỉ sự phát triển của một trung tâm tài chính tại TPHCM mà cả sự hội nhập của nền kinh tế theo các cam kết cũng sẽ khiến Việt Nam phải đối mặt và xử lý thanh toán một lượng lớn dòng chảy, hội nhập vốn và tài chính, tập trung vào cả giao dịch giá trị lớn cũng như giao dịch tư nhân, như: thanh toán thương mại xuyên biên giới; chuyển tiền xuyên biên giới; hệ thống thanh toán bán lẻ xuyên biên giới; thanh toán cho thị trường vốn...
Ông Darryl Dong- IFC Chuyên gia tài chính- cũng cho rằng TP HCM đã là một trung tâm tài chính khu vực (FC). Tuy nhiên, mục tiêu bây giờ là nâng cao và biến TP HCM thành một FC toàn cầu.
Để làm được điều này, TPHCM để phát triển một hệ sinh thái để hỗ trợ và mang lại kết quả có tác động cao. Các FC hàng đầu có hệ sinh thái tốt, mạnh mẽ, tuần hoàn và tự tạo. Thứ nhất, một hệ sinh thái bắt đầu với một tầm nhìn. TPHCM đã đặt ra tầm nhìn rõ ràng, là một trung tâm tài chính toàn cầu.
Từ một tầm nhìn, một FC thành công nói lên và nhân cách hóa tầm nhìn đó bằng các sáng kiến chiến lược. Nếu chính phủ là người quản lý phát triển bền vững và tài chính có trách nhiệm, thì các ngân hàng, công ty bảo hiểm và thị trường vốn là các đại lý giao hàng.
Về cơ bản, họ là phía cung, với các ngân hàng tài trợ tín dụng, các công ty bảo hiểm giảm thiểu rủi ro và thị trường vốn phân phối nợ và vốn chủ sở hữu. Các FC hàng đầu tập trung vào việc củng cố một cách có hệ thống các tổ chức của họ và tạo điều kiện cho dòng vốn hiệu quả.
Dưới góc nhìn của mình, TS Vũ Thành Tự Anh - Giám đốc Trường Chính sách công và quản lý Fulbright (Đại học Fulbright) -thành phố nên cần một cách tiếp cận khác, theo cách "nương theo biến động và xu thế của khu vực và thế giới, không theo lối mòn truyền thống" để định hướng phát triển dịch vụ tài chính và dịch vụ kinh doanh cho trung tâm tài chính của thành phố phục vụ vùng Nam bộ và quốc gia, từ đó tiến ra khu vực và thế giới.
Đồng thời, cũng có thể tính đến tìm kiếm một số "thị trường ngách" để tạo sự khác biệt và đột biến, và các giải pháp tổng thể, kết hợp chính sách trung ương và nỗ lực địa phương đồng lòng thực hiện.
TS Vũ Thành Tự Anh - Giám đốc Trường Chính sách công và quản lý Fulbright (Đại học Fulbright) phát biểu tham luận
Tiến sĩ Noh Hee Jin- Nguyên Chủ tịch Ủy ban Kiểm toán, chứng khoán SK (Hàn Quốc) nêu ra bài học của Hàn Quốc. Theo ông, Năm 2003, Hàn Quốc theo đuổi chính sách trung tâm tài chính (GCF)nhưng không thành công. GNP bình quân đầu người của Hàn Quốc lúc đó là 14.000 đô la Mỹ, điều đó không đủ tốt để Hàn Quốc trở thành trung tâm tài chính.
Hàn Quốc cần một kế hoạch dài hạn để theo đuổi chính sách trung tâm tài chính, nhưng không có sự ổn định chính trị và bền vững, một kế hoạch dài hạn không thể thành công. Nhiệm kỳ tổng thống của Hàn Quốc là 5 năm.
Tôi nghĩ rằng chúng ta có thể nhận được một số bài học từ thất bại của Hàn Quốc. Để thực hiện chính sách của GCF, sự ổn định và bền vững chính trị là không thể thiếu và dự án dài hạn phải được hỗ trợ bởi phía chính trị liên tục.
TS Noh Hee Jin
Theo TS Noh Hee Jin, muốn trở thành một GCF thì việc trao đổi tiền tệ phải thuận tiện và nên dễ dàng chuyển lợi nhuận đến bất cứ nơi nào trên thế giới.Cơ sở kinh doanh như hệ thống CNTT và văn phòng phải được cung cấp thuận tiện và cạnh tranh. Thuế phải thuận lợi cho các công ty tài chính nước ngoài.
Nguồn nhân lực Việt Nam có kỹ năng ngôn ngữ thông thạo tiếng Anh và kỹ năng kinh doanh tốt nên sẵn sàng cho GFC. Hệ thống giáo dục cho con cái của các nhà tài chính nước ngoài là cần thiết. Các điều kiện cơ bản như giá thuê và giá tiêu dùng phải hợp lý.