Bổ sung trình tự điều tra, truy tố trong trường hợp bị can vắng mặt

Trình bày Tờ trình, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao Nguyễn Huy Tiến cho biết, thực hiện Nghị quyết, Kết luận của Ban chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư về thực hiện tinh gọn tổ chức bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của các cơ quan tiến hành tố tụng, theo đó, ngành Công an không tổ chức cấp huyện, Cơ quan điều tra đã được tổ chức ở 2 cấp (Bộ, cấp tỉnh); kết thúc VKSND - TAND cấp cao và VKSND - TAND cấp huyện, sắp xếp, tinh gọn và tổ chức còn 3 cấp (tối cao, cấp tỉnh và khu vực); Chính quyền địa phương kết thúc cấp huyện, còn 2 cấp (cấp tỉnh, cấp xã); tổ chức và tên gọi của một số chủ thể có thẩm quyền tiến hành tố tụng có sự thay đổi so với quy định của BLTTHS hiện hành...

Bên cạnh đó, một số vấn đề bất cập phát sinh đã được thực tiễn kiểm nghiệm và được các cơ quan có thẩm quyền kết luận, chỉ đạo, như việc áp dụng và thi hành án tử hình; việc điều tra, truy tố, xét xử đối với bị can bỏ trốn hoặc vắng mặt; vấn đề chữ ký điện tử và số hóa hồ sơ vụ án…

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn và các Phó Chủ tịch Quốc hội điều hành phiên họp

Do đó, việc sửa đổi, bổ sung một số điều của BLTTHS là cần thiết, để bảo đảm phù hợp với Hiến pháp, các nguyên tắc cơ bản của pháp luật tố tụng hình sự, bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất, đúng tiến độ, lộ trình theo kết luận của Bộ Chính trị và yêu cầu của Quốc hội.

Dự thảo Luật gồm 02 điều. Theo đó, Điều 1 sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự (sửa đổi, bổ sung 112/510 điều).

Cụ thể, trên cơ sở đề nghị của Bộ Công an, bổ sung quy định Điều tra viên trung cấp trở lên (của Cơ quan CSĐT Công an cấp tỉnh) là Trưởng Công an, Phó Trưởng Công an cấp xã được Thủ trưởng Cơ quan CSĐT Công an cấp tỉnh phân công có thẩm quyền tiến hành khởi tố, điều tra vụ án hình sự về tội ít nghiêm trọng, nghiêm trọng, có mức cao nhất của khung hình phạt đến 07 năm tù xảy ra trên địa bàn cấp xã, để đáp ứng yêu cầu thực tiễn khi không tổ chức công an cấp huyện.

Sửa đổi một số vấn đề liên quan đến thẩm quyền tố tụng của hệ thống VKSND, TAND từ 04 cấp còn 03 cấp; Sửa đổi tên gọi, bộ máy của Hải quan, Kiểm lâm, Kiểm ngư khi tiến hành một số hoạt động điều tra trong BLTTHS; Sửa đổi các quy định liên quan việc không tổ chức Nhà tạm giữ, Cơ quan Thi hành án hình sự Công an cấp huyện…

Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao Nguyễn Huy Tiến

Quy định TAND khu vực có thẩm quyền xét xử sơ thẩm đối với vụ án hình sự về các tội phạm mà mức cao nhất của khung hình phạt đến 20 năm tù, trừ một số trường hợp án nghiêm trọng, phức tạp thuộc thẩm quyền truy tố, xét xử của VKSND, TAND cấp tỉnh; bổ sung thẩm quyền kháng nghị giám đốc thẩm, tái thẩm hình sự của Viện trưởng VKSND cấp tỉnh và thẩm quyền kháng nghị giám đốc thẩm của Chánh án TAND cấp tỉnh đối với bản án có hiệu lực pháp luật của TAND khu vực; đối với thẩm quyền truy tố, xét xử của VKS, Tòa án quân sự giữ nguyên.

Bổ sung trình tự, thủ tục điều tra, truy tố trong trường hợp bị can vắng mặt; Sửa đổi trình tự, thủ tục thi hành án tử hình theo hướng bổ sung thời hạn xem xét quyết định ân giảm và thời hạn Tòa án quyết định hoãn thi hành án 02 năm khi có căn cứ…; Sửa đổi thời hạn giám định cho phù hợp với Luật Giám định tư pháp và những vấn đề khác có liên quan…

Ngoài ra, VKSND tối cao đang phối hợp với Bộ Công an để tiếp thu ý kiến về việc bổ sung chữ ký điện tử và số hóa hồ sơ vụ án vào dự thảo Luật để trình Quốc hội xem xét, quyết định.

Đối với đề nghị của Bộ Công an liên quan đến việc dẫn độ, VKSND tối cao đã có Công văn số 2231/VKSTC-V14 ngày 16/5/2025 gửi Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đề nghị cơ quan có thẩm quyền nghiên cứu, quy định về trình tự, thủ tục bắt người theo yêu cầu của nước ngoài để dẫn độ trong dự thảo Luật Dẫn độ, bảo đảm phù hợp phạm vi điều chỉnh của các luật và theo quy định pháp luật quốc tế mà Việt Nam đã tham gia, ký kết.