(CAO) Theo Chánh án, tất cả các yếu tố cấu thành tội phạm đều phải được xác định ở thời điểm phạm tội, không thể có việc hành vi, động cơ, mục đích, thủ đoạn thì xem xét ở thời điểm này còn hậu quả thì để vài ba năm sau mới tính.
Sáng 20-11, thảo luận ở hội trường về kết quả giám sát việc giải quyết kiến nghị của cử tri gửi đến Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV, bà Nguyễn Thị Kim Thúy, đại biểu Quốc hội TP Đà Nẵng cho biết, thời gian qua, bà nhận được nhiều đơn thư của cử tri, không chỉ của người nhà các bị cáo mà cả của người dân về 2 vụ án liên quan đến đất đai xảy ra tại TP.Đà Nẵng trong hai năm 2010 và 2011.
Đại biểu Thuý cho biết, qua nghiên cứu đơn và các bản án, bản thân bà cũng nhận thấy có những điểm khó hiểu, khó lý giải về các bản án đã tuyên.
Vụ thứ nhất là vụ Phan Văn Anh Vũ và các bị cáo phạm tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ và thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng, được Tòa án nhân dân TP Hà Nội xử sơ thẩm ngày 30/1/2019 và Tòa án nhân dân cấp cao tại Hà Nội xử phúc thẩm ngày 13/6/2019. Theo các bản án, thiệt hại của vụ án là 7 tài sản của Nhà nước mua, thuê trái phép, trị giá thiệt hại của tài sản được xác định tại thời điểm các bị cáo thực hiện hành vi phạm tội là năm 2010 và năm 2011.
Vụ thứ hai là vụ Trần Văn Minh và các bị cáo phạm tội vi phạm quy định về sử dụng, quản lý tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí và vi phạm các quy định về quản lý đất đai. Trong vụ án này, cả bản án sơ thẩm và phúc thẩm cũng lại xác định trị giá tài sản thiệt hại tại thời điểm khởi tố vụ án, tức là thời điểm năm 2018.
Bà Thuý cho biết, 2 vụ án được TAND TP Hà Nội và TAND cấp cao tại Hà Nội xét xử đều liên quan tới 3 tài sản của Nhà nước tại TP Đà Nẵng.
Đó là, nhà đất số 319 đường Lê Duẩn, dự án vệt ven biển đường Trường Sa và đất công viên An Đồn cũ nhưng lại không thống nhất trong cách xác định trị giá thiệt hại của tài sản.
Lấy ví dụ tính giá trị thiệt hại của đất công viên An Đồn, bà Thuý cho biết, bản án phúc thẩm số 346 xác định giá trị thiệt hại tại thời điểm vi phạm năm 2010 chỉ có 32 tỷ 875 triệu đồng, nhưng bản án phúc thẩm số 158 lại tính giá trị thiệt hại tại thời điểm khởi tố vụ án, tức là thời điểm năm 2018 giá trị là 167 tỷ 600 triệu đồng, gấp hơn 5 lần, đại biểu Nguyễn Thị Kim đề nghị Chánh án TAND tối cao trả lời cho cử tri và nhân dân được biết.
Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao Nguyễn Hòa Bình giải trình tại Quốc hội
Trả lời câu hỏi của đại biểu, Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình cho biết, ông cũng đã trả lời trước Quốc hội về cơ sở khoa học của việc xác định hậu quả của một hành vi phạm tội và tại sao phải xác định ở thời điểm phạm tội.
Theo Chánh án, một là, tất cả các yếu tố cấu thành tội phạm đều phải được xác định ở một thời điểm, đó là thời điểm sự kiện phạm tội xảy ra, không thể có việc hành vi động cơ, mục đích, thủ đoạn xác định ở thời điểm sự kiện phạm tội xảy ra còn hậu quả thì để vài ba năm sau khi khởi tố mới xác định, điều đó là không công bằng.
Thứ hai, hậu quả của hành vi phạm tội gây ra cho xã hội phải do chính hành vi đó gây ra chứ không phải do các yếu tố bên ngoài. Việc một lô đất tăng giá ở năm này ví dụ là 100 tỷ, sang năm lên 200 tỷ, sang năm nữa lên 300 tỷ, đó là do thị trường chứ không phải do hành vi phạm tội gây ra.
Nếu như chúng ta xác định đất như thế thì trong thực tế sẽ có những bất cập khác, ví dụ đối với những vụ buôn lậu, hối lộ hay trộm cắp, tham ô điện thoại, máy tính chẳng hạn, đất thì tăng theo thời gian, còn máy tính, điện thoại thì lại giảm theo thời gian, cho nên nếu tính như vậy thì một loại tội sẽ tăng còn một loại tội sẽ giảm, điều này là không hợp lý.
Thứ ba, hành lang pháp lý, theo yêu cầu Quốc hội, Hội đồng thẩm phán TAND tối cao đã có một nghị quyết hướng dẫn và tất cả các vụ án sẽ phải xử xác định hậu quả tại thời điểm thực hiện hành vi phạm tội, không phải là ở thời điểm phát hiện. Bởi vì, có thể nhiều năm sau chúng ta mới phát hiện, không thể lấy nhiều năm sau để xác định được thời điểm phạm tội.
“Hành lang pháp lý là như vậy. Những vụ án mà xảy ra trước khi có Nghị quyết của Hội đồng thẩm phán mà trái với Nghị quyết Hội đồng thẩm phán, không đúng thì sẽ phải xem xét lại. Đại biểu có đưa ra vụ án, trình tự xem xét lại những vụ án đã xác định không đúng thời điểm gây hậu quả của hành vi phạm tội thì theo trình tự của luật định, đại biểu có đề nghị là Tòa án phải làm cái này, làm cái khác, xem xét lại một vụ án có điều kiện của nó và điều kiện đó được ghi trong luật. Muốn xem xét lại, đề nghị đại biểu làm đúng quy định như vậy, còn chúng tôi không thể căn cứ vào ý kiến phát biểu tại hội trường hay là của ai đó mà xem xét lại, việc này không đúng trình tự tố tụng” - Chánh án TAND tối cao lý giải.