Phân quyền mạnh mẽ cho địa phương
Các đại biểu đều nhất trí về sự cần thiết việc sửa đổi Luật Đầu tư công để thể chế hóa chủ trương của Đảng, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc có tính cấp bách theo tinh thần đổi mới tư duy, xây dựng pháp luật. Đổi mới, nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng vốn đầu tư công, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, phấn đấu đạt kết quả cao nhất các mục tiêu Đại hội Đảng lần thứ XIII đã đề ra. Khắc phục những bất cập trong xây dựng và thực hiện kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025. Kịp thời áp dụng cho việc xây dựng kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026-2030.
Đại biểu Trần Anh Tuấn (Đoàn TP Hồ Chí Minh) đánh giá cao việc sửa đổi Luật Đầu tư công kỳ này đã thay đổi rất nhiều, có nhiều điểm mới trong việc phân cấp và tăng tính tự chịu trách nhiệm của chính quyền địa phương và các bộ, ngành trung ương, mở ra nhiều hướng những nguyên tắc để có thể thực hiện nhanh những thủ tục đầu tư cũng như tăng cường giải ngân đầu tư cho các dự án đầu tư ở các địa phương và các bộ, ngành trung ương.
Quốc hội thảo luận về dự án Luật Đầu tư công (sửa đổi)
Nhắc lại quan điểm chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm về việc tháo gỡ điểm nghẽn về thể chế, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, giao cho địa phương quyết, địa phương làm và địa phương chịu trách nhiệm, đại biểu Trần Chí Cường (TP Đà Nẵng) cho rằng dự thảo luật đã nghiên cứu, tháo gỡ được những vấn đề lâu nay đang vướng mắc trong thực tiễn triển khai hoạt động đầu tư công từ các quy định của Luật Đầu tư công hiện hành hoặc do việc quy định tạo ra cách hiểu, cách tiếp cận khác nhau trong tổ chức triển khai thực hiện luật.
Nhất trí với ý kiến của đại biểu Trần Chí Cường, đại biểu Hoàng Ngọc Định (Đoàn Hà Giang) cũng đề nghị phân cấp, phân quyền mạnh mẽ cho địa phương để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, hạn chế phát sinh trong thực tiễn tổ chức thực hiện. “Việc đổi mới để tăng cường phân cấp, phân quyền cho địa phương là cần thiết, nhằm tạo sự chủ động, tăng tính chủ động, tự chủ, tự chịu trách nhiệm, giảm thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian, trình tự thực hiện các dự án đầu tư”- đại biểu đánh giá.
Theo đại biểu Định, trong khi dự thảo luật phân cấp thẩm quyền nhiều nội dung là sự thay đổi lớn từ Hội đồng nhân dân (HĐND) cho tới Ủy ban nhân dân (UBND). Có thẩm quyền là chức năng của HĐND lại phân cấp cho UBND, do đó đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục nghiên cứu lấy ý kiến của HĐND các địa phương về các quy định phân cấp thẩm quyền và các nội dung có liên quan trong dự thảo luật. Tiếp tục rà soát, hoàn thiện các cơ chế kiểm soát khi đẩy mạnh thực hiện phân cấp đầu tư công. Quy định chặt chẽ, tránh tình trạng quyết định đầu tư các dự án thiếu hiệu quả, thời gian thực hiện kéo dài gây thất thoát, lãng phí.
Bảo đảm nguyên tắc phân công phối hợp kiểm soát quyền lực theo quy định của Hiến pháp. Nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy trong quản lý đầu tư công. Nghiên cứu một cách kỹ lưỡng, thận trọng, quy định phân cấp, phân quyền phải phù hợp với vai trò, chức năng, nhiệm vụ và khả năng điều kiện tổ chức thực hiện của các địa phương, đơn vị để không phát sinh sai sót, bảo đảm tính khả thi trong quá trình thực hiện.
Cắt giảm xin - cho, giảm 'quyền anh, quyền tôi'
Nhất trí về nguyên tắc với chủ trương cũng như nhiều đề xuất sửa đổi trong dự thảo luật liên quan đến việc đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, các đại biểu Nguyễn Phương Thuỷ, Hoàng Văn Cường (Đoàn Hà Nội) đề nghị cần phải bổ sung các cơ chế, các giải pháp để bảo đảm yêu cầu về kiểm soát quyền lực. Tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát, tăng tính công khai, minh bạch trong quyết định các nội dung về đầu tư cũng như tăng cường trách nhiệm giải trình của các cơ quan được giao thẩm quyền quyết định.
Các đại biểu tại phiên thảo luận
Các đại biểu đề nghị các dự án đầu tư công được phân cấp cho UBND các cấp thì phải được HĐND cùng cấp thông qua. “Chúng ta không lo việc khi thông qua HĐND phải chờ đợi và thực tế khi thông qua HĐND, việc chuẩn bị các dự án phải kỹ hơn và việc chuẩn bị kỹ hơn này tôi cho rằng rất cần thiết. Kinh nghiệm như các nhà đầu tư nước ngoài khi triển khai dự án, phần chuẩn bị dự án mất rất nhiều thời gian và chuẩn bị rất kỹ, sau này triển khai sẽ rất phù hợp và không có phát sinh. Hơn nữa, chúng ta biết rằng khi thông qua HĐND phê duyệt, thực ra chúng ta đã thực hiện cơ chế kiểm soát quyền lực và như vậy không tập trung những rủi ro vào cho người chịu trách nhiệm vừa phê duyệt chủ trương, vừa xây dựng dự án và tôi cho rằng đây là một việc tránh những rủi ro có thể xảy ra”-đại biểu Hoàng Văn Cường giải thích. Đồng thời, khi HĐND phê duyệt thì cũng có thể sẽ đưa ra những các giải pháp mang tính đặc thù để giải quyết những vấn đề vướng mắc riêng có ở địa phương.
Phát biểu giải trình về đề nghị trên của các vị ĐBQH, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cũng kể về kinh nghiệm của ông nhân chuyến công tác tại Trung Quốc: “Một tỉnh của Trung Quốc 3 năm người ta làm được 2.000 km đường cao tốc. Tôi có hỏi một đồng chí bộ trưởng tại sao làm được nhanh thế, tại sao Trung Quốc làm được nhiều thế, tại sao lại rẻ thế. Các đồng chí nói có 3 vấn đề. Một, các đồng chí có dám vay không. Hai là, các đồng chí có phân cấp mạnh cho địa phương không. Ba là, chúng tôi thành lập các công ty nhà nước để thực hiện các dự án đầu tư công”. Bộ trưởng Bộ KH&ĐT cho rằng điều này chúng ta phải học tập.
Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng phát biểu giải trình
“Tại sao người ta làm được diện tích đường cao tốc lớn nhất thế giới, đường sắt cao tốc lớn nhất thế giới, người ta có 49.000 km đường sắt cao tốc, có 200.000 km đường sắt tốc độ cao. Chúng ta chưa có km nào, nếu chúng ta làm theo quy định như thế sẽ rất chậm và không đáp ứng được yêu cầu, phải phân cấp mạnh hơn” - Bộ trưởng cho biết.
Theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, đó cũng là tinh thần chung của Trung ương Đảng, của Quốc hội và Chính phủ hiện nay. Theo đó, Trung ương, Quốc hội, Chính phủ tập trung giữ vai trò kiểm soát, kiến tạo, tăng cường hoàn thiện thể chế môi trường và làm rõ các trách nhiệm, kết quả cắt giảm, đơn giản hóa các thủ tục hành chính; giảm xin - cho, giảm 'quyền anh, quyền tôi', giảm đùn đẩy, né tránh.