Thái Lan từng được ca ngợi là nền kinh tế có biệt danh “Con hổ Châu Á” vì chứng kiến nhiều thập kỷ tăng trưởng mạnh do xuất khẩu thì hiện nay đang sa lầy trong tình trạng tăng trưởng kinh tế chậm hơn so với các nước cùng khu vực, với các hộ gia đình phải gánh chịu gánh nặng nợ nần, một hóa đơn ngân sách chưa thanh toán và mối đe dọa sắp xảy ra đối với hàng xuất khẩu từ thuế quan của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Chính phủ đã cắt giảm dự báo tăng trưởng năm 2025 xuống còn 1,3% vào tháng 5.
Tại ngân hàng trung ương, Thống đốc Sethaput Suthiwartnarueput sẽ rời nhiệm sở vào ngày 30/9 và người kế nhiệm vẫn chưa được chỉ định.
"Không có ai nắm quyền chỉ đạo và con tàu Thái Lan sẽ không đi đến đâu cả" - Thitinan Pongsudhirak, giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Chulalongkorn (CU) ở Bangkok cho biết. "Dự luật ngân sách phải được thông qua, vì vậy sẽ có một chính phủ liên minh yếu kém và bất ổn" - vị chuyên gia này nhận định sau khi bà Paetongtarn bị đình chỉ chức vụ.
Giữa lúc hỗn loạn, Đảng Bhumjaithai, đối tác lớn nhất của liên minh cầm quyền, đã rời nhiệm sở vào tháng trước sau nhiều tuần đấu đá nội bộ, và hiện không có gì đảm bảo rằng những đảng khác đã hứa sẽ ở lại sẽ không làm theo.
Việc bà Paetongtarn Shinawatra bị đình chỉ chức vụ
thủ tướng càng đẩy nền kinh tế Thái Lan vào "rắc rối lớn" - Ảnh: Bangkok Post
Tòa án vẫn chưa cho biết sẽ cân nhắc trong bao lâu về vụ việc của bà Paetongtarn, trong khi việc trì hoãn kéo dài có nguy cơ làm sâu sắc thêm khoảng trống chính trị, Napon Jatusripitak, điều phối viên tạm quyền của Chương trình nghiên cứu Thái Lan tại Viện ISEAS-Yusof Ishak cho biết.
“Thái Lan dường như sẽ phải trải qua một cuộc đấu tranh kéo dài để tìm ra một thủ tướng mới và một bế tắc chính trị có thể gây nguy hiểm cho tình hình kinh tế vốn đã mong manh của đất nước” - ông nhận định với Bangkok Post.
Quân đội có ảnh hưởng lớn của Thái Lan, bao trùm mọi thứ trong đời sống xã hội. Lực lượng này đã lãnh đạo khoảng một chục cuộc đảo chính kể từ khi chế độ quân chủ chuyên chế của vương quốc bị bãi bỏ vào năm 1932 và từ lâu đã là một thế lực chính trị quan trọng trong nước.
Quân đội và các đảng phái chính trị ủng hộ quân đội là những lực lượng chính đằng sau việc lên nắm quyền của bà Paetongtarn sau khi một đảng đối lập quan trọng không thể đảm bảo đủ sự ủng hộ để thành lập chính phủ sau cuộc bầu cử quốc gia hai năm trước. Liên minh không dễ dàng đó đã mở đường cho cha bà, Thaksin Shinawatra, trở về sau thời gian dài lưu vong.
Ngay cả khi bị tòa án đình chỉ chức vụ thủ tướng, bà Paetongtarn vẫn không hoàn toàn bị gạt ra khỏi quyền lực. Vài giờ trước phán quyết hôm 1/7, bà đã được bổ nhiệm làm bộ trưởng văn hóa trong một cuộc cải tổ dự kiến sẽ giữ bà ở lại chính phủ. Nội các mới sẽ tuyên thệ nhậm chức vào ngày 3/7. Nhưng thiệt hại có thể là vĩnh viễn. Một cuộc thăm dò gần đây cho thấy tỷ lệ ủng hộ bà Paetongtarn chỉ còn 9,2%. Hàng nghìn người đã phản đối, kêu gọi bà từ chức.
Bà Paetongtarn cho biết hôm 1/7 rằng bà chấp nhận phán quyết của tòa án nhưng không nêu rõ về tương lai của bà. "Tôi vẫn là công dân Thái Lan. Tôi sẽ tiếp tục làm việc cho đất nước trong khi nhiệm vụ của tôi bị đình chỉ" – bà cho biết.
Cựu thủ tướng Prayut Chan-o-cha cũng là một trong những ứng viên tiềm năng cho chức tân thủ tướng - Ảnh: Bangkok Posr
Mặc dù vậy, nỗi lo sợ ngày càng tăng rằng chính phủ có thể sụp đổ trước khi gói ngân sách tiếp theo được thông qua. Kế hoạch tài chính năm 2026, dự kiến vào tháng 8, đang gặp rủi ro. Burin Adulwattana, nhà kinh tế trưởng tại Trung tâm nghiên cứu Kasikorn (KRC) cho biết một chính phủ bất ổn sẽ làm tăng thêm sự bất ổn, gây tổn hại đến đồng baht và cổ phiếu của các công ty Thái Lan cũng như giá trị của trái phiếu chính phủ.
“Sẽ có tác động quan trọng nếu tình hình chính trị bất ổn dẫn đến việc trì hoãn ngân sách. Nếu không có nó, nền kinh tế sẽ gặp rắc rối lớn” – ông nhận định.
Đồng baht đã giảm 0,1% vào sáng 2/7. Lợi suất trái phiếu chuẩn kỳ hạn 10 năm của Thái Lan hầu như không thay đổi sau khi giảm ba điểm cơ bản một ngày trước đó. Chỉ số chứng khoán chuẩn, thị trường chứng khoán lớn hoạt động kém nhất thế giới trên toàn cầu trong năm nay đã tăng 1,9% vào ngày 1/7 do kỳ vọng rằng việc đình chỉ bà Paetongtarn sẽ giúp giảm căng thẳng chính trị.
Liệu mọi thứ có diễn ra theo cách đó hay không vẫn còn là điều chưa chắc chắn.
“Việc đình chỉ này gây thêm rủi ro đối với triển vọng tăng trưởng vốn đã sa lầy trong sự không chắc chắn từ thuế quan của Mỹ” - Lavanya Venkateswaran, một nhà kinh tế tại Oversea-Chinese Banking Corporation (OCBC) tại Singapore, cho biết. “Câu hỏi thực sự là điều gì sẽ xảy ra tiếp theo. Câu hỏi đó cần phải được trả lời sớm hơn là muộn khi xem xét đến các rủi ro” - vị chuyên gia này nhận định.
Nếu tòa án cuối cùng ra phán quyết chống lại bà Paetongtarn, bà sẽ bị cách chức, kích hoạt một cuộc bỏ phiếu của quốc hội để chọn người thay thế từ danh sách được đệ trình trước cuộc bầu cử năm 2023. Cùng với cha bà là ông Thaksin và dì Yingluck, bà Paetongtarn sẽ là người thứ ba trong gia tộc Shinawatra bị cách chức.
Những người kế nhiệm có thể bao gồm Chaikasem Nitisiri của Đảng Pheu Thai cầm quyền, Anutin Charnvirakul của Đảng Bhumjaithai, Pirapan Salirathavibhaga của Đảng United Thai Nation và Jurin Laksanawisit của Đảng Dân chủ.
Cựu thủ tướng Prayut Chan-o-cha, người lãnh đạo cuộc đảo chính gần đây nhất, cũng đủ điều kiện. Và trong khi một cuộc tiếp quản quân sự luôn có thể xảy ra ở Thái Lan, sự thất vọng về hiệu suất kinh tế của đất nước dưới thời tướng Prayut cuối cùng đã gây áp lực buộc chính phủ của ông phải cho phép bầu cử.
Ông Thitinan của CU nhận định: “Quyết định của tòa án hôm nay đã làm tăng một chút nguy cơ đảo chính, nhưng lần đảo chính trước, họ đã không làm tốt”.
(CAO) Tòa án Hiến pháp Thái Lan đã chấp nhận đơn kiện của 36 thượng nghị sỹ, cáo buộc bà Paetongtarn vi phạm chuẩn mực đạo đức liên quan đến việc cuộc điện đàm nhạy cảm về chính trị với ông Hun Sen.