Thay mặt Nhóm Nghiên cứu của Thường trực Ủy ban Kinh tế trình bày phát biểu đề dẫn về một số gợi mở chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ hỗ trợ phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội tại Phiên toàn thể của Diễn đàn Kinh tế Việt Nam 2021 diễn ra sáng nay (5/12), TS Cấn Văn Lực đánh giá, dịch Covid-19 tác động mạnh tới kinh tế thế giới và đang có dấu hiệu phục hồi, song sẽ theo hướng chậm dần (dưới 5%) trong các năm 2022 - 2023.
Đáng lưu ý, ông Lực cho biết, lạm phát đang tăng tương đối nhanh cả về phía cung và cầu. Đặc biệt, dịch Covid-19 tác động rất mạnh về mặt xã hội, bao gồm y tế, việc làm, môi tường.
Tiến sĩ Cấn Văn Lực trình bày quan điểm về gói hỗ trợ phục hồi và phát triển kinh tế
“Vấn đề rác thải y tế là rất đáng quan ngại” – ông Lực chỉ ra. Tuy nhiên, vị chuyên gia cũng nhìn nhận dịch Covid-19 mang lại nhiều cơ hội mới, lĩnh vực kinh doanh mới cho cả kinh tế thế giới cũng như Việt Nam.
Nhìn nhận những năm tới sẽ phải đối diện rất nhiều rủi ro và thách thức, ông Lực phân tích: Mặc dù nền kinh tế thế giới đang phục hồi nhưng không đồng đều; lạm phát tăng, giá cả tăng buộc các nước tăng lãi suất, thu hẹp dần các gói hỗ trợ; lợi nhuận của doanh nghiệp đã và đang giảm, nguyên nhân vừa do dịch bệnh vừa do chi phí tăng.
Theo TS Cấn Văn Lực, để huy động nguồn lực cho gói hỗ trợ này, có thể huy động từ việc tiết giảm chi phí (khoảng 29 nghìn tỷ đồng); thúc đẩy cổ phần hóa, thoái vốn (80 nghìn tỷ đồng); cho phép Bảo hiểm tiền gửi, Bảo hiểm xã hội dùng tiền nhàn rỗi để mua trái phiếu Chính phủ (hơn 51 nghìn tỷ đồng); phát hành trái phiếu Chính phủ mà Ngân hàng Nhà nước có thể mua (hơn 220 nghìn tỷ đồng); rà soát các quỹ ngoài ngân sách (20 nghìn tỷ đồng); sử dụng một phần dự trữ ngoại hối nếu cần (45.400 tỷ đồng).
Như vậy, có thể huy động được khoảng 445 nghìn tỷ đồng cho 2 năm tới.
“Báo cáo gần nhất của tổ chức quốc tế chỉ ra rằng, biến thể Omicron dù không quá ghê gớm song vẫn tiêu cực. Dự báo kinh tế thế giới sẽ giảm 0,2 - 0,4 điểm % trong năm 2022; đồng thời các nước sẽ phải thu hẹp gói hỗ trợ và tăng lãi suất” – ông Lực nêu.
Đối với Việt Nam, theo TS Cấn Văn Lực, dịch Covid-19 tác động nặng nề đến nền kinh tế. Theo đó, tăng trưởng GDP năm 2020 chỉ ở mức 2,91%. Năm 2021, dự báo tăng 2% và có vẻ đang lỡ nhịp.
“Việt Nam đang phục hồi có vẻ theo hình “chữ U” trong khi thế giới theo hình “chữ V” rõ nét” – ông Lực nhấn mạnh đây là điểm cần lưu ý và cho rằng, nếu không có chương trình, gói hỗ trợ đặc biệt cả về tài khóa và tiền tệ thì sẽ bị lỡ nhịp, nghĩa là triển vọng năm 2022 sẽ chỉ tăng tưởng trưởng trong khoảng 4 - 4,5%.
Từ kinh nghiệm quốc tế, ông Lực chỉ ra, trong xây dựng gói hỗ trợ, các nước dùng cả chính sách tài khóa và tiền tệ. Tính đến hết tháng 10/2021, bình quân các gói hỗ trợ toàn cầu vào khoảng 16,4% GDP, trong đó gói tài khóa chiếm khoảng 61,7%, tương ứng 10,2% GDP toàn cầu.
Theo ông Lực, kinh nghiệm quốc tế về mục tiêu các gói hỗ trợ cơ bản giống nhau, song có 2 điểm cần lưu ý. Cụ thể, về cơ cấu, họ tập trung mạnh vào đầu tư hạ tầng y tế và cho phép bảo lãnh của Chính phủ với các khoản vay của doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Các chuyên gia, nhà khoa học tham dự Diễn đàn Kinh tế Việt Nam 2021
Với Việt Nam, để nền kinh tế có thể phục hồi, bảo đảm an sinh xã hội, TS Cấn Văn Lực khẳng định: “Việt Nam cần có chương trình, gói hỗ trợ đặc biệt. Nếu không, chúng ta sẽ bỏ lỡ cơ hội và không thể hoàn thành kế hoạch 5 năm mà Đảng và Quốc hội đề ra”.
Đề cập đến dư địa chính sách, ông Lực khẳng định, với chính sách tài khóa, chúng ta vẫn còn dư địa ở mức tương đối khả quan do mấy năm qua đã củng cố tương đối tốt, được quốc tế đánh giá là rất vững chãi và thuận lợi. Tuy nhiên, theo ông, “phải có chính sách kiểm soát theo hướng bền vững về tài khóa.
Còn về tiền tệ, dư địa có nhưng ít hơn bởi lãi suất đã giảm tương đối thấp trong khi xu thế thế giới bắt đầu tăng; áp lực lạm phát tăng lên, nợ xấu cũng tăng.
“Chúng ta vẫn có biện pháp gián tiếp và trực tiếp để tiếp tục giảm lãi suất 0,5 - 1% thời gian tới” - TS Cấn Văn Lực chỉ ra.
Để triển khai các gói hỗ trợ này, Chuyên gia kinh tế trưởng của BIDV khuyến nghị cần bảo đảm chính sách phải tác động cả tổng cung và tổng cầu; khả thi, triển khai nhanh gọn và hiệu quả và phối hợp tốt chính sách tài khóa, tiền tệ cũng như với các chính sách kinh tế - xã hội khác để tạo tính tổng lực.
Nêu quan điểm về phạm vi hỗ trợ, ông Lực nhìn nhận, phải nâng cao năng lực y tế, tiếp đến là hỗ trợ doanh nghiệp, người dân cả về nghĩa vụ tài chính và tiếp cận vốn, an sinh xã hội. Đối tượng hỗ trợ chủ yếu là lao động và người sử dụng lao động với thời gian hỗ trợ trong hai năm 2022 - 2023.
Điều kiện, tiêu chí hỗ trợ, theo ông Lực, là những doanh nghiệp, tổ chức có khả năng đáp ứng điều kiện tín dụng; còn thiếu một số điều kiện nhưng phải có khả năng phục hồi… Ông Lực gợi ý có thể phân chia gói hỗ trợ thành 3 giai đoạn khác nhau, gồm kích hoạt, thúc đẩy và chốt chương trình (vào cuối năm 2023).
Phân tích chi tiết gói hỗ trợ, ông Lực cho biết, với gói chính sách tài khóa thì nên bao gồm: Tiếp tục giảm thuế VAT từ 1 - 2%; bảo lãnh vay vốn cho doanh nghiệp nhỏ và vừa thông qua quỹ bảo lãnh tín dụng cho các doanh nghiệp này; có gói hỗ trợ lãi suất khoảng 20.000 - 30.000 tỷ đồng theo đề xuất của Bộ Tài chính.
Riêng về cơ sở hạ tầng, cần tăng đầu tư bổ sung khoảng 150.000 tỷ đồng, theo đó, gói hỗ trợ tài khóa vào khoảng 389.200 tỷ đồng, tương đương 4,79% GDP.
Về chính sách tiền tệ, cần tiếp tục thực hiện các chính sách hiện hành, đồng thời sử dụng một loạt công cụ khác để tiếp tục giảm lãi suất 0,5 - 1%; cho vay tái cấp vốn cho các tổ chức tín dụng để cho vay nhà ở quy mô 65.000 tỷ đồng; giá trị cấp bù lãi suất ước tính 6.100 tỷ đồng. Đồng thời, nghiên cứu giữ nguyên tỷ lệ sử dụng vốn ngắn hạn để cho vay trung dài hạn, luật hóa xử lý nợ xấu…
Về chính sách an sinh xã hội, TS Cấn Văn Lực đề xuất thêm 2 gói chính sách là hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động trở lại doanh nghiệp làm việc vào khoảng 6.000 tỷ đồng; hỗ trợ đào tạo nghề vào khoảng 6.800 tỷ đồng với tổng giá trị hỗ trợ khoảng 13 nghìn tỷ đồng.
Ngoài ra, xem xét giảm tiền điện, nâng cao năng lực công nghệ đổi mới sáng tạo cho doanh nghiệp… với khoảng 38.000 tỷ đồng.
“Như vậy, tổng thể các gói hỗ trợ tài khóa, tiền tệ, an sinh xã hội và các chính sách khác vào khoảng 844.000 tỷ đồng về danh nghĩa, còn về thực chi vào khoảng 445.000 tỷ đồng, tương đương 5,12% GDP” - ông Lực tính toán và khẳng định, gói hỗ trợ này sẽ đủ sức hấp thụ trong thời gian tới.
“Khi áp dụng gói chính sách này, chúng ta cần chấp nhận thâm hụt ngân sách ít nhất 0,1 điểm % cho mỗi năm” – ông Lực nói.
(CAO) "Phát triển không phải bằng mọi giá mà phải là phát triển bền vững. Giải pháp ngắn hạn phải luôn bám vào các giải pháp dài hạn..." - Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nêu quan điểm.