(CATP) Tội phạm sử dụng công nghệ cao đang trở thành mối đe dọa toàn cầu, với các hình thức tinh vi như: tấn công mạng, đánh cắp dữ liệu, dùng mã độc tống tiền, lừa đảo trực tuyến... Trước thực trạng này, chính phủ một số nước trên thế giới đã áp dụng nhiều mô hình khác nhau để ứng phó. Trong đó, ứng dụng các công nghệ tiên tiến như trí tuệ nhân tạo (AI), phân tích dữ liệu lớn (Big Data) để nhận diện và cảnh báo sớm các mối đe dọa trên không gian mạng là một trong những phương pháp hiệu quả trong phát hiện sớm đối với loại tội phạm này.
Mô hình của Mỹ: Hợp tác liên ngành và điều tra xuyên biên giới
mỹ là quốc gia dẫn đầu trong cuộc chiến chống tội phạm mạng, nhờ vào hệ thống liên minh giữa các cơ quan chính phủ, tổ chức tư nhân và hợp tác quốc tế. Sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan: FBI, NSA, Bộ An ninh Nội địa (DHS), cùng nhiều đơn vị khác phối hợp trong giám sát, phòng thủ và phản ứng trước các cuộc tấn công mạng. Trung tâm Khiếu nại Tội phạm Internet (IC3) của FBI giúp người dân và doanh nghiệp báo cáo tội phạm mạng, giúp chính phủ có cơ sở dữ liệu lớn để điều tra. Đồng thời, Mỹ thường xuyên hợp tác với Interpol, Europol, các cơ quan tình báo của đồng minh để triệt phá các tổ chức tội phạm mạng xuyên biên giới. Những hoạt động này xuất phát từ lý do cốt lõi là Mỹ thường xuyên đối mặt với những cuộc tấn công mạng từ các nhóm hacker có liên hệ với chính phủ nước ngoài. Không chỉ vậy, dù có chính sách mạnh mẽ, nhiều doanh nghiệp tư nhân của Mỹ vẫn dễ bị tấn công, điển hình là vụ Colonial Pipeline bị tấn công bằng ransomware năm 2021, gây ra khủng hoảng nhiên liệu trên diện rộng.
Băng nhóm lừa đảo "việc nhẹ lương cao" tại Lào bị Công an 2 nước Việt - Lào phối hợp triệt xóa
Mô hình của liên minh Châu Âu: Hợp tác khu vực
liên minh Châu Âu (EU) xây dựng một hệ thống phòng chống tội phạm mạng mang tính khu vực, với sự điều phối của Europol và Trung tâm phòng chống tội phạm mạng EC3. Trung tâm EC3 không chỉ điều tra các vụ tấn công mạng mà còn thực hiện phân tích dữ liệu, cảnh báo sớm và hướng dẫn các quốc gia thành viên. Ở hợp tác công - tư, EU làm việc với Google, Microsoft, các công ty bảo mật như Kaspersky, McAfee để phát triển công nghệ phòng thủ mạng hiệu quả hơn. Đồng thời, EU ban hành Luật Bảo vệ dữ liệu như Quy định bảo vệ dữ liệu chung (GDPR) giúp giảm nguy cơ rò rỉ thông tin cá nhân từ các nền tảng trực tuyến. Tuy vậy, vẫn có sự chênh lệch về năng lực giữa các quốc gia thành viên như các nước có hệ thống an ninh mạng mạnh (Đức, Pháp) và một số nước nhỏ lại dễ bị tổn thương hơn trước tội phạm sử dụng công nghệ cao. Bên cạnh đó, vì EU có hệ thống pháp lý phức tạp, một số tội phạm mạng có thể trốn thoát trước khi bị dẫn độ hoặc xét xử.
Mô hình của Trung Quốc: Kiểm soát chặt chẽ không gian mạng
trung Quốc có hệ thống giám sát và kiểm soát mạnh mẽ nhằm ngăn chặn tội phạm mạng. Trước các thách thức này, chính phủ Trung Quốc đã sử dụng mạng lưới giám sát Nhà nước mang tên Skynet ("Thiên Võng"), được xem như "đám mây cảnh sát". Đây là một mạng lưới kết hợp camera an ninh, trí tuệ nhân tạo (AI), nhận diện khuôn mặt, dữ liệu lớn (big data) và phân tích hành vi nhằm theo dõi, nhận diện và kiểm soát dân số. Với hàng trăm triệu camera giám sát được lắp đặt khắp cả nước, hệ thống có khả năng nhận diện danh tính của một người chỉ trong vài giây, đồng thời phân tích hành vi và dự đoán nguy cơ phạm tội. Skynet được sử dụng rộng rãi trong việc truy tìm tội phạm, giám sát giao thông và duy trì trật tự xã hội. Theo đó, cảnh sát có thể thu thập tất cả các thông tin của công dân trên không gian mạng để thực hiện nhận diện và cảnh báo sớm các nguy cơ đến từ tội phạm sử dụng công nghệ cao. Đồng thời, "Tường lửa Vạn Lý Trường Thành" (Great Firewall) giúp ngăn chặn các trang web độc hại và kiểm soát chặt chẽ thông tin. Ngoài ra, Luật An ninh mạng Trung Quốc bắt buộc các công ty công nghệ lưu trữ dữ liệu trong nước, giúp chính phủ dễ dàng quản lý hơn. Tuy vậy, hệ thống kiểm duyệt quá chặt chẽ cũng gây khó khăn cho doanh nghiệp và người dùng hợp pháp. Dù kiểm soát chặt chẽ, vẫn có các nhóm tin tặc Trung Quốc tấn công vào hệ thống doanh nghiệp và tổ chức quốc tế.
Mô hình của Anh: Kết hợp chính phủ và doanh nghiệp
anh triển khai mô hình linh hoạt giữa khu vực công và tư, với trọng tâm là Trung tâm An ninh Mạng Quốc gia (NCSC). Chính phủ hợp tác với doanh nghiệp lớn như BT, Vodafone, Google, Microsoft để tăng cường khả năng phòng thủ trước các cuộc tấn công mạng. Đồng thời, Anh thực hiện chiến lược bảo vệ hạ tầng quan trọng, giúp ngăn chặn các cuộc tấn công vào hệ thống ngân hàng, năng lượng, giao thông. Đi liền với đó, Anh tích cực đào tạo nguồn nhân lực an ninh mạng, giúp doanh nghiệp và cá nhân nhận thức tốt hơn về các mối đe dọa trực tuyến. Tuy vậy, tấn công mã độc tống tiền (ransomware) ngày càng gia tăng, đặc biệt là vào các doanh nghiệp nhỏ và sự khó kiểm soát tội phạm xuyên biên giới, do Anh không còn là thành viên EU, gây ra một số khó khăn trong việc hợp tác với Europol.
Tội phạm dùng mã độc tấn công để đánh cắp dữ liệu và lừa đảo trực tuyến
Mô hình của Singapore: Pháp lý chặt chẽ và công nghệ tiên tiến
singapore là một trong những quốc gia có hệ thống an ninh mạng tiên tiến nhất Đông Nam Á, với các biện pháp mạnh mẽ như Cục An ninh mạng (CSA) và Đạo luật An ninh mạng 2018. Quy định pháp lý rõ ràng, bắt buộc các tổ chức phải báo cáo sự cố an ninh mạng giúp xử lý tấn công mạng nhanh chóng. Bên cạnh đó, Singapore thúc đẩy ứng dụng công nghệ AI trong phát hiện và phòng chống tội phạm mạng và đào tạo chuyên gia an ninh mạng thông qua các chương trình tại Đại học Quốc gia Singapore (NUS) và các viện nghiên cứu. Tuy nhiên, nước này cũng phải đối mặt với nhiều cuộc tấn công từ nước ngoài, đặc biệt từ tin tặc ở Đông Nam Á. Ngoài ra, số lượng chuyên gia an ninh mạng cũng chưa đủ đáp ứng với tốc độ phát triển không ngừng của công nghệ như hiện nay.
Trong bối cảnh TPHCM đang hướng tới mục tiêu trở thành đô thị thông minh và trung tâm kinh tế - công nghệ hàng đầu, việc bảo đảm an ninh mạng là nhiệm vụ quan trọng và cấp bách. Với sự vào cuộc quyết liệt của lực lượng Công an, sự phối hợp của doanh nghiệp và ý thức tự bảo vệ của người dân, chúng ta có thể xây dựng một môi trường số an toàn, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của thành phố. Khảo cứu các mô hình ngăn chặn tội phạm sử dụng công nghệ cao của một số quốc gia trên thế giới, cho thấy mỗi nước có một cách tiếp cận riêng để đối phó với loại hình tội phạm này, tùy thuộc vào môi trường chính trị, năng lực công nghệ và chiến lược an ninh mạng. Mỹ và EU chú trọng hợp tác quốc tế, Trung Quốc kiểm soát chặt chẽ dữ liệu trong nước, Anh và Singapore kết hợp giữa chính phủ và doanh nghiệp. Không có một mô hình duy nhất phù hợp với tất cả. Để ứng phó với tội phạm sử dụng công nghệ cao, cần sự kết hợp giữa nhiều yếu tố: pháp lý, công nghệ, đào tạo nhân lực và hợp tác quốc tế để xây dựng một không gian mạng an toàn.
Vừa qua, Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao - Bộ Công an đã tổ chức ra quân triển khai cao điểm tấn công trấn áp tội phạm, bảo đảm an ninh trật tự (ANTT) trên phạm vi toàn quốc, diễn ra từ ngày 01/8 - 15/9/2025.
Trong cao điểm này, các đơn vị nghiệp vụ thuộc Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao phối hợp với Công an các đơn vị, địa phương triển khai các biện pháp nghiệp vụ để phát hiện và triệt phá các đường dây tội phạm sử dụng công nghệ cao hoạt động có tổ chức, xuyên quốc gia; tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản...
Theo Thiếu tướng Lê Xuân Minh, Cục trưởng Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, hoạt động ra quân triển khai cao điểm nhằm giữ vững ANTT; tạo điều kiện thuận lợi vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, bảo vệ tuyệt đối an ninh, an toàn Đại hội Đảng các cấp, tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng và các hoạt động kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám, Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, 80 năm Ngày truyền thống CAND. Đây là hoạt động có ý nghĩa chính trị, xã hội quan trọng của đất nước, dự báo các thế lực thù địch, tội phạm sử dụng công nghệ cao trong và ngoài nước sẽ lợi dụng thời điểm này để gia tăng các hoạt động chống phá, phát tán thông tin sai sự thật gây hoang mang dư luận, làm mất ổn định xã hội.
Để triển khai hiệu quả đợt cao điểm này, các đơn vị xác định rõ trách nhiệm chính trị; tập trung cao độ, thực hiện nghiêm các nhiệm vụ theo kế hoạch đã phân công, không để xảy ra sơ suất trong mọi tình huống. Trong đó, tập trung phát hiện và triệt phá các đường dây tội phạm sử dụng công nghệ cao hoạt động có tổ chức, xuyên quốc gia. Tập trung nắm tình hình trên không gian mạng; làm tốt công tác quản lý Nhà nước về an ninh mạng. Đấu tranh mạnh với các hành vi vi phạm pháp luật trên các lĩnh vực tài chính, ngân hàng, viễn thông, thương mại điện tử... Đồng thời, phối hợp với các phương tiện thông tin đại chúng, cơ quan truyền thông tuyên truyền những thành tích nổi bật của lực lượng trong triển khai cao điểm.
(CATP) Kinh tế và công nghệ toàn cầu đang phát triển với tốc độ chóng mặt với những đột phá về trí tuệ nhân tạo, tự động hóa... đang làm thay đổi cách vận hành của nền kinh tế thế giới. Trong bối cảnh kỷ nguyên số và cách mạng công nghiệp 4.0, trí tuệ nhân tạo (AI) có vai trò rất quan trọng trong nhiều lĩnh vực và mang lại hiệu quả kinh tế cao, bền vững nếu chúng ta có nền tảng kiến thức, hiểu và biết cách sử dụng AI hợp lý. Tuy nhiên, đi cùng với lợi ích vượt bậc là những nguy cơ ngày càng gia tăng của tội phạm mạng.