Đây là vụ án tham nhũng, kinh tế, chức vụ liên quan đến lĩnh vực an ninh năng lượng, an ninh tài chính, ngân hàng xảy ra từ Trung ương đến địa phương, có tính chất đặc biệt nghiêm trọng, phức tạp, gây thất thoát tài sản nhà nước đặc biệt lớn, được dư luận xã hội quan tâm. Vì động cơ vụ lợi, nhiều cán bộ, lãnh đạo thiếu gương mẫu, suy thoái đạo đức, lối sống, lợi dụng chức năng quản lý nhà nước về kinh doanh xăng dầu, thuế, ngân hàng để trục lợi, gây ảnh hưởng xấu đến uy tín của Đảng và Nhà nước.
Phanh phui đại án từ nguồn tin tố giác tội phạm
Ngày 27/8/2024, Cơ quan An ninh điều tra (ANĐT) - Bộ Công an đã hoàn tất kết luận điều tra, đề nghị truy tố 15 bị can trong vụ án "vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí; đưa hối lộ; nhận hối lộ; lợi dụng chức vụ, quyền hạn gây ảnh hưởng đối với người khác để trục lợi" xảy ra tại Công ty Xuyên Việt Oil và một số cơ quan, tổ chức liên quan.
Theo kết luận điều tra, từ ngày 21/8/2023, Cơ quan ANĐT - Bộ Công an nhận được "đơn tố giác tội phạm" đề ngày 20/8/2023 (gửi qua đường bưu điện). Đơn tố cáo Mai Thị Hồng Hạnh (Giám đốc kiêm Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty Xuyên Việt Oil) đã sử dụng nhiều thủ đoạn gian dối để lừa đảo chiếm đoạt tài sản, sử dụng trái phép tài sản của cơ quan, tổ chức, nhà nước và lạm dụng chức vụ, quyền hạn để chiếm đoạt hàng tỷ đồng tài sản nhà nước (Quỹ bình ổn giá xăng dầu, thuế bảo vệ môi trường) hơn 1.246 tỷ đồng.
Trụ sở của Công ty Xuyên Việt Oil
Ba ngày sau, Thủ trưởng Cơ quan ANĐT - Bộ Công an ra quyết định phân công giải quyết nguồn tin về tội phạm. Đến ngày 08/9/2023, Cơ quan ANĐT - Bộ Công an đã ra quyết định khởi tố vụ án hình sự "vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí” xảy ra tại Công ty Xuyên Việt Oil và một số cơ quan, tổ chức liên quan; đồng thời ra quyết định khởi tố bị can, lệnh bắt bị can để tạm giam đối với Mai Thị Hồng Hạnh về hành vi "vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí” vì đã sử dụng tiền Quỹ bình ổn giá xăng dầu và thuế bảo vệ môi trường (thu qua xăng dầu). Sau đó, các quyết định khởi tố bổ sung được Cơ quan ANĐT thực hiện, như về các hành vi: "thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng; đưa hối lộ; nhận hối lộ; lợi dụng chức vụ, quyền hạn gây ảnh hưởng đối với người khác để trục lợi" xảy ra tại Công ty Xuyên Việt Oil và một số cơ quan, tổ chức liên quan.
Bóc trần hành vi đối phó khi bị thanh kiểm tra
Theo kết quả điều tra, kết thúc năm tài chính thì thương nhân đầu mối và ngân hàng thương mại nơi thương nhân mở tài khoản tiền gửi Quỹ bình ổn giá xăng dầu có trách nhiệm tổng hợp báo cáo tình hình trích lập; sử dụng quỹ... Số dư Quỹ bình ổn giá xăng dầu cuối kỳ phải gửi Liên bộ Tài chính - Công thương để kiểm tra, giám sát. Trong trường hợp cần thiết, Liên bộ Tài chính - Công thương yêu cầu thương nhân đầu mối, ngân hàng thương mại nơi thương nhân đầu mối mở tài khoản tiền gửi Quỹ bình ổn giá xăng dầu gửi báo cáo để kiểm tra.
Bộ Tài chính xác định: "Trong trường hợp doanh nghiệp không còn là thương nhân đầu mối kinh doanh xuất khẩu, nhập khẩu xăng dầu chưa nộp lại số dư Quỹ bình ổn giá xăng dầu vào ngân sách nhà nước theo quy định thì doanh nghiệp vẫn phải có trách nhiệm quản lý tài sản này của nhà nước, nếu chiếm giữ, chiếm đoạt, sử dụng không đúng mục đích, gây thất thoát tài sản này, không có khả năng nộp vào ngân sách nhà nước thì doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm trước pháp luật".
Hai bị can Mai Thị Hồng Hạnh (trái) và Nguyễn Thị Như Phương
Công ty Xuyên Việt Oil tiền thân là Công ty TNHH Xuyên Việt, được cấp giấy chứng nhận kinh doanh lần đầu vào ngày 31/5/2005. Năm 2015, Mai Thị Hồng Hạnh mua lại cổ phần, đăng ký thay đổi tên công ty thành Công ty TNHH Thương mại vận tải và du lịch Xuyên Việt Oil (địa chỉ đăng ký kinh doanh tại số 465 - 467 Hai Bà Trưng, P.Võ Thị Sáu, Q3, TPHCM), nhưng thực tế đặt trụ sở và hoạt động tại số 69-71-73 Lý Chính Thắng (P.Võ Thị Sáu, Q3). Ngành nghề kinh doanh chính là buôn bán xăng dầu và các sản phẩm có liên quan; vốn điều lệ năm 2015 là 50 tỷ đồng, đến ngày 31/12/2021 (đăng ký thay đổi lần thứ 16) tăng lên là 3.000 tỷ đồng. Người đại diện theo pháp luật, Giám đốc kiêm Chủ tịch Hội đồng thành viên là Mai Thị Hồng Hạnh (nắm giữ 98% vốn góp) và Mai Thị Ngọc Trinh (em ruột Hạnh, nắm giữ 2% vốn góp), nhưng thực tế Mai Thị Hồng Hạnh là chủ sở hữu duy nhất, có toàn quyền quyết định, định đoạt tài sản, tài chính và mọi hoạt động kinh doanh của công ty này.
Đến năm 2023, Công ty Xuyên Việt Oil có 15 chi nhánh, 6 cửa hàng kinh doanh xăng dầu và 9 công ty liên quan (Mai Thị Hồng Hạnh thành lập hoặc mua lại cổ phần của một số doanh nghiệp, tự đứng tên làm người đại diện theo pháp luật hoặc nhờ Hoàng Thiên Nhiên, Nguyễn Thị Như Phương đứng tên làm người đại diện theo pháp luật), gồm 15 chi nhánh tại các tỉnh, thành phố: Bà Rịa - Vũng Tàu, Ninh Thuận, Bình Dương, TPHCM, Bình Thuận, Hà Nội... Ngày 22/8/2016, Công ty Xuyên Việt Oil được Bộ Công thương cấp giấy phép kinh doanh xuất khẩu, nhập khẩu xăng dầu (thời hạn 5 năm kể từ ngày 22/8/2016), qua đó trở thành thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu. Ngày 19/11/2021, Công ty Xuyên Việt Oil được Bộ Công thương cấp lại giấy phép kinh doanh xuất khẩu, nhập khẩu xăng dầu (thời hạn 5 năm kể từ ngày 19/11/2021).
Sau khi được cấp giấy phép làm thương nhân đầu mối xăng dầu, lợi dụng việc được nhà nước giao thu hộ tiền Quỹ bình ổn giá xăng dầu và quản lý tiền quỹ này, Mai Thị Hồng Hạnh chỉ đạo nhân viên công ty thực hiện sai các quy định của pháp luật về trích lập Quỹ bình ổn giá xăng dầu theo thông báo điều hành kinh doanh xăng dầu của Bộ Công thương. Hạnh bàn bạc, chỉ đạo Nguyễn Thị Như Phương (Phó giám đốc phụ trách tài chính, theo dõi tài khoản của Công ty Xuyên Việt Oil) thực hiện chuyển tiền từ tài khoản Công ty Xuyên Việt Oil vào tài khoản cá nhân của Hạnh để đối tượng này sử dụng vào mục đích cá nhân. Do đó, Quỹ bình ổn giá xăng dầu có số dư không đúng theo quy định, gây thất thoát tài sản nhà nước.
Số tiền bán xăng dầu trong đó có tiền Quỹ bình ổn giá xăng dầu bị Công ty Xuyên Việt Oil chiếm đoạt
Từ tháng 10/2016 đến tháng 6/2023, để đối phó với hoạt động thanh tra, kiểm tra, theo dõi, giám sát của các cơ quan quản lý (Bộ Tài chính, Bộ Công thương), Nguyễn Thị Ngọc Yến trong giai đoạn các tháng 01/2023, 02/2023, 3/2023 đã thực hiện theo sự chỉ đạo của Hạnh, lập 81 báo cáo tình hình trích lập, sử dụng Quỹ bình ổn giá xăng dầu định kỳ hàng tháng và gửi đến Bộ Công thương, Bộ Tài chính để báo cáo số dư quỹ này. Trong đó, báo cáo số dư đầu kỳ, số dư cuối kỳ, số trích lập trong kỳ, số sử dụng trong kỳ, số dư cuối kỳ đúng với số tiền phải trích lập theo doanh thu bán hàng. Tuy nhiên, số dư thực tế trong báo cáo không đúng với số dư phát sinh có trong tài khoản Quỹ bình ổn giá xăng dầu tại thời điểm lập báo cáo.
Trong số 81 báo cáo trên, Mai Thị Hồng Hạnh đã trực tiếp ký 22 báo cáo, đồng thời bàn bạc, chỉ đạo Nguyễn Thị Như Phương (Phó giám đốc, phụ trách theo dõi tài khoản Công ty Xuyên Việt Oil) thực hiện sai phạm. Phương biết rõ tài khoản của Mai Thị Hồng Hạnh, cũng như biết rõ số dư tài khoản Quỹ bình ổn giá xăng dầu tại thời điểm ký báo cáo, ký các báo cáo từ tháng 11/2021 cho đến thời điểm công ty bị dừng hoạt động, nhưng thực tế số dư trong tài khoản không đúng với số liệu ghi trong các báo cáo.
Tháng 5/2023, trên cơ sở chỉ đạo, bàn bạc của Mai Thị Hồng Hạnh, Nguyễn Thị Như Phương tiếp tục ký công văn ghi ngày 31/5/2023 gửi Vụ Thị trường trong nước - Bộ Công thương, báo cáo số dư Quỹ bình ổn giá xăng dầu tính đến ngày 31/5/2023 là 219 tỷ đồng, nhưng tổng số dư thực tế trong tài khoản Quỹ bình ổn giá xăng dầu chỉ là... 2 triệu đồng (!).
Ngày 11/8/2023, Bộ Công thương ra Quyết định thu hồi giấy phép kinh doanh xuất khẩu, nhập khẩu xăng dầu của Công ty Xuyên Việt Oil và yêu cầu giám đốc công ty này có trách nhiệm chuyển nộp ngay toàn bộ số tiền Quỹ bình ổn giá xăng dầu tại doanh nghiệp vào ngân sách nhà nước. Tuy nhiên, Mai Thị Hồng Hạnh không thực hiện, do đã sử dụng số tiền đó vào các mục đích cá nhân (mua bất động sản, cho bạn bè vay mượn, tiêu xài, chi hối lộ cho một số cán bộ, nhân viên tại Bộ Công thương, Bộ Tài Chính, Cục Thuế TPHCM, Chi nhánh phân phối sản phẩm Lọc dầu Nghi Sơn, ngân hàng...) nên không còn khả năng hoàn trả.
(Còn tiếp...)