Vừa qua, tại TP.HCM, Tòa án Nhân dân tối cao (TANDTC) phối hợp với BHXH Việt Nam tổ chức Hội nghị tập huấn, tuyên truyền, phổ biến chính sách, pháp luật BHXH, BHYT, BH thất nghiệp và Nghị quyết số 05/2019/NQ-HĐTP ngày 15/8/2019 của Hội đồng Thẩm phán TANDTC.
Phó Chánh án TANDTC Nguyễn Trí Tuệ và, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Đào Việt Ánh đồng chủ trì hội nghị cùng dự Hội nghị có lãnh đạo Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học, TANDTC; TAND cấp cao tại TP.HCM; đại diện TAND, VKSND, Công an, cơ quan BHXH các tỉnh phía Nam và một số TAND quận, huyện TP.HCM.
Phát biểu tại Hội nghị, Phó Chánh án TANDTC Nguyễn Trí Tuệ cho biết, hiện nay có nhiều vi phạm trong lĩnh vực BHXH, BHYT và BH thất nghiệp, từ đó ảnh hưởng đến an toàn của quỹ an sinh xã hội.
TANDTC được giao nhiệm vụ chủ trì, phối hợp với BHXH Việt Nam giải quyết những vi phạm trong lĩnh vực BHXH, BHYT, BHTN.
Ngày 15-8-2019, Hội đồng Thẩm phán TANDTC đã ban hành Nghị quyết số 05/2019/NQ-HĐTP hướng dẫn áp dụng Điều 214 về tội gian lận BHXH, BH thất nghiệp; Điều 215 về tội gian lận BHYT và Điều 216 về tội trốn đóng BHXH, BHYT, BH thất nghiệp cho người lao động của BLHSs.
Hội nghị lần này vừa tập huấn, vừa xem xét giải quyết một số vấn đề thực tiễn áp dụng. Ngày 30-12, TANDTC sẽ tập huấn trực tuyến Nghị quyết 05/2019/NQ-HĐTP cho toàn hệ thống Tòa án.
Tại Hội nghị, ông Nguyễn Chí Công, Phó Vụ trưởng phụ trách Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học, TANDTC đã giới thiệu những nội dung cơ bản của Nghị quyết số 05/2019/NQ-HĐTP. Nghị quyết đã giải thích rõ 15 thuật ngữ được sử dụng trong hướng dẫn áp dụng các Điều 214, 215 và 216 của BLHS; một số tình tiết định khung hình phạt; xử lý hành vi trốn đóng BHXH, BHYT, BH thất nghiệp cho người lao động thực hiện trước 0 giờ 00 phút ngày 1-1-2018; xác định tư cách tố tụng của cơ quan BHXH.
Trước khi BLHS năm 2015 có hiệu lực, các hành vi gian lận, lừa dối, trục lợi trong BHXH, BHYT, BH thất nghiệp xảy ra có thể bị truy tố xét xử theo các tội danh khác được quy định trong BLHS năm 1999 như: lừa đảo chiếm đoạt tài sản, lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản, giả mạo trong công tác, làm giả tài liệu của cơ quan, tổ chức, tham ô tài sản, lạm dụng chức vụ, quyền hạn để chiếm đoạt tài sản...
Tuy nhiên, thống kê thụ ký, xét xử các vụ án hình sự hiện nay cũng chưa có tiêu chí xác định các hành vi phạm tội đó thuộc lĩnh vực BHXH, BHYT, BH thất nghiệp. Vì vậy cũng không có số liệu cụ thể về việc xét xử các vụ án trong lĩnh vực này.
Sau khi BLHS năm 2015 có hiệu lực pháp luật, cho đến nay các Tòa án cũng chưa thụ lý, xét xử vụ án hình sự nào về bảo hiểm. Theo báo cáo của BHXH Việt Nam, các hồ sơ vi phạm pháp luật về bảo hiểm được chuyển đến Cơ quan điều tra trong năm 2018 cũng chỉ có 2 vụ được khởi tố nhưng với tội danh khác.
Tại Hội nghị, đại diện BHXH Việt Nam cũng chia sẻ về thực trạng công tác thanh tra, xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực BHXH và một số lưu ý; đại diện BHXH TP.HCM thông tin về thực trạng công tác thanh tra, kiểm tra, xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực BHXH trên địa bàn Thành phố và một số lưu ý; Toà án nhân dân tỉnh Đồng Nai; Bình Dương chia sẻ bài học kinh nghiệm qua thực tiễn giải quyết các vụ án liên quan đến BHXH tại Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh.
Tại Hội nghị, các đại biểu đã tham luận, đóng góp ý kiến để công tác triển khai quy định của BLHS năm 2015 về tội gian lận, trốn đóng BHXH, BHYT, BH thất nghiệp cho người lao động theo Điều 214, 215, 216 của BLHS; Nghị quyết số 05/2019/NQ-HĐTP được thiết thực, hiệu quả.
BHXH Việt Nam cho biết, để khắc phục tình trạng vi phạm pháp luật trong lĩnh vực BHXH, BHYT, BH thất nghiệp, ngành BHXH đã áp dụng các giải pháp như: cử cán bộ chuyên quản theo dõi, đôn đốc việc đóng và trả nợ tiền BHXH, BHYT, BH thất nghiệp của các đơn vị sử dụng lao động; thành lập các tổ thu nợ liên ngành; yêu cầu BHXH các tỉnh, thành phố tăng cường công tác kiểm tra và thông tin, báo cáo kịp thời tình hình vi phạm pháp luật về BHXH của các đơn vị trên địa bàn để có hướng chỉ đạo giải quyết, xử lý kịp thời; công khai thông tin về các đơn vị trốn đóng, nợ tiền đóng số lượng lớn, kéo dài trên các phương tiện thông tin đại chúng và gửi trực tiếp đến tổ chức công đoàn hoặc đại diện người lao động, khởi kiện các đơn vị nợ đọng kéo dài.
Công tác thanh tra, kiểm tra tiếp tục được đẩy mạnh theo hướng tăng cường thanh tra, kiểm tra phối hợp giữa các đơn vị thuộc BHXH Việt Nam và các Bộ, ngành liên quan, cụ thể đã phối hợp với thanh tra ngành Lao động, Y tế, các bộ, ngành liên quan thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật về BHXH, BHYT, BH thất nghiệp. Trong quá trình thanh tra đã chỉ ra những tồn tại, hạn chế, đồng thời hướng dẫn, giải đáp vướng mắc trong việc thực hiện nhiệm vụ của BHXH các tỉnh, thành phố; phối hợp với các cơ quan chức năng xử lý nghiêm đối với các tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm.
Bắt đầu từ ngày 1-1-2018, BLHS 2015 có hiệu lực thi hành đã bổ sung quy định xử lý hình sự đối với các hành vi vi phạm pháp luật về BHXH, BHYT, BH thất nghiệp. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng và mạnh mẽ để xử lý nghiêm khắc hơn đối với hành vi vi phạm các chính sách BHXH, BHYT, BH thất nghiệp đang gây bức xúc cho xã hội, đặc biệt đối với công nhân lao động. Mục đích truy cứu trách nhiệm hình sự loại hành vi phạm tội này cũng nhằm bảo vệ người lao động, bảo vệ quỹ BHXH, BHYT, BH thất nghiệp.
Để triển khai có hiệu quả các quy định của BLHS 2015 nhằm dảm bảo quyền lợi chính đáng của người lao động cũng như việc tuân thủ pháp luật của mọi cá nhân, tổ chức, BHXH Việt Nam đã chỉ đạo BHXH các tỉnh, thành phố phối hợp với Cơ quan điều tra ở địa phương cung cấp hồ sơ đề nghị xử lý hình sự hành vi vi phạm pháp luật về BHXH, BHYT, BH thất nghiệp.
Sau 8 tháng thực hiện, đến nay đã có 12 BHXH tỉnh, thành phố chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra đề nghị xử lý hình sự các hình vi vi phạm pháp luật về BHXH, BHYT, BH thất nghiệp với tổng số 40 hồ sơ. Trong đó, 15 hồ sơ đề nghị xử lý theo Điều 214; 01 hồ sơ đề nghị xử lý theo Điều 215 và 24 hồ sơ đề nghị xử lý theo Điều 216.