Thời gian qua, các làng nghề đã có những đóng góp quan trọng vào sự phát triển kinh tế - xã hội, thu hút nguồn lực trong dân, tạo ra sản phẩm đa dạng phục vụ nhu cầu trong nước và xuất khẩu. Đồng thời, các làng nghề còn góp phần giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập cho người lao động, hỗ trợ chuyển dịch cơ cấu kinh tế, góp phần vào công cuộc xóa đói giảm nghèo. Nhiều làng nghề truyền thống đã khẳng định được vị thế, thích ứng tốt với cơ chế thị trường và phát triển bền vững. Đặc biệt, sau làng nghề trồng mai vàng, huyện Bình Chánh tiếp tục hoàn tất thủ tục đề xuất công nhận làng nghề nuôi cá kiểng.
Khô cá đù ở Cần Giờ
Làng nghề nuôi cá triệu đô
Huyện Bình Chánh đang triển khai kế hoạch bảo tồn và phát triển làng nghề cá kiểng tại xã Bình Lợi, nơi có tổng diện tích nuôi cá cảnh trên địa bàn khoảng 60ha. Riêng xã Bình Lợi, diện tích nuôi cá koi, chép Nam Dương và chép Nhật đã đạt khoảng 20ha. Đây được xem là mô hình kinh tế nông nghiệp đô thị hiệu quả, thu hút nhiều hộ dân tham gia sản xuất. Với lợi thế về điều kiện tự nhiên, nguồn nước dồi dào và kinh nghiệm nuôi cá kiểng lâu năm của người dân, Bình Lợi đang từng bước trở thành trung tâm sản xuất cá cảnh quy mô lớn của TPHCM.
Hiện nay, người dân tại Bình Chánh chủ yếu áp dụng ba phương thức nuôi cá cảnh, gồm: hồ kính, hồ xi măng hoặc bạt nhựa và ao đất. Hồ kính thường được sử dụng để nuôi cá cảnh nhỏ, cá giống hoặc cá có giá trị cao, giúp dễ dàng kiểm soát chất lượng nước và sức khỏe cá. Hồ xi măng hoặc bạt nhựa phù hợp với các hộ có diện tích nhỏ, giúp tiết kiệm chi phí đầu tư ban đầu và dễ quản lý vệ sinh môi trường. Ao đất được áp dụng cho những hộ có diện tích rộng, chủ yếu nuôi các loại cá kiểng có kích thước lớn, đặc biệt là cá koi và cá chép Nhật. Việc nuôi cá cảnh không chỉ đáp ứng nhu cầu giải trí trong nước mà còn mang lại giá trị kinh tế lớn nhờ nhân giống, chăm sóc và xuất khẩu nhiều loại cá có màu sắc đẹp, giá trị thẩm mỹ cao.
Trong giai đoạn 2022 - 2025, Trung tâm Khuyến nông TPHCM đã lên kế hoạch tổ chức 17 lớp tập huấn chuyển giao kỹ thuật nuôi cá kiểng cho nông dân. Các lớp tập huấn này tập trung vào hướng dẫn kỹ thuật chăm sóc, nhân giống, kiểm soát chất lượng nước, phòng trị bệnh và nâng cao năng suất. Cá cảnh hiện là một trong những sản phẩm nông nghiệp chủ lực của TPHCM, với hơn 110 triệu con được sản xuất mỗi năm, trong đó 80% sản lượng phục vụ xuất khẩu. Thành phố hiện xuất khẩu cá cảnh đến 50 quốc gia trên thế giới, trong đó thị trường châu Âu chiếm khoảng 60% tổng kim ngạch xuất khẩu, phần còn lại phân bổ tại các khu vực châu Á, châu Mỹ, Trung Đông và Nam Phi. Doanh thu từ xuất khẩu cá cảnh trong năm 2024 ước đạt hơn 300 tỷ đồng (tương đương khoảng 12 triệu USD).
Cá dứa một nắng là sản phẩm đặc trưng của huyện Cần Giờ
Nhằm đạt mục tiêu xuất khẩu cá cảnh đạt 100 triệu USD vào năm 2030, TPHCM đang đẩy mạnh áp dụng công nghệ mới trong sản xuất. Cụ thể, TP. khuyến khích sử dụng chế phẩm vi sinh và thảo dược nhằm tăng cường sức khỏe cá, cải thiện chất lượng sản phẩm và giảm thiểu rủi ro dịch bệnh. Bên cạnh đó, TP.HCM còn triển khai chính sách hỗ trợ lãi suất 100% đối với sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp và hộ nuôi cá cảnh đầu tư mở rộng sản xuất. Riêng huyện Bình Chánh, nhiều chính sách khuyến khích phát triển ngành cá cảnh đã được triển khai, bao gồm hỗ trợ tài chính, đào tạo kỹ thuật và đầu tư hạ tầng nuôi trồng.
Hiện nay, làng nghề cá cảnh Bình Lợi vẫn chưa được công nhận chính thức, tuy nhiên, huyện Bình Chánh đã hoàn tất thủ tục đề xuất công nhận làng nghề. Việc công nhận làng nghề cũng góp phần bảo tồn và phát triển ngành cá cảnh, tạo thêm nhiều cơ hội việc làm cho người dân địa phương. Thực tế, nhiều hộ nuôi cá cảnh tại Bình Chánh đã đạt thu nhập cao nhờ đầu tư bài bản vào sản xuất. Một số hộ nuôi cá cảnh có diện tích trên 3ha có thể đạt doanh thu hơn 1 tỷ đồng mỗi năm.
Nuôi trồng và chế biến khô thủy sản ở Cần Giờ
TPHCM đang triển khai nhiều chính sách hỗ trợ phát triển nuôi trồng và chế biến khô thủy sản tại huyện Cần Giờ. Theo Kế hoạch số 1784/KH-UBND giai đoạn 2022-2025, thành phố bảo tồn và phát triển bảy ngành nghề nông thôn, trong đó chế biến khô thủy sản là một trong những lĩnh vực trọng điểm. Với định hướng này, TP.HCM không chỉ giúp ngư dân chuyển đổi mô hình sản xuất phù hợp mà còn tạo điều kiện mở rộng thị trường tiêu thụ trong nước và xuất khẩu.
Trước đây, thủy sản Cần Giờ chủ yếu được khai thác tự nhiên và cung cấp dưới dạng cá tươi chưa qua chế biến. Tuy nhiên, do sản lượng khai thác giảm sút, ngư dân đã chuyển sang nuôi trồng kết hợp chế biến, tạo ra các sản phẩm như khô cá sặc, khô cá đù, khô cá dứa một nắng. Việc chế biến khô không chỉ giúp bảo quản sản phẩm lâu hơn mà còn gia tăng giá trị kinh tế đáng kể. Theo Hiệp hội Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (01/2025), khô thủy sản Cần Giờ đã xuất khẩu sang Nhật Bản, Hàn Quốc và EU. Năm 2024, giá trị xuất khẩu khô thủy sản đạt 5 triệu USD, tăng 15% so với năm 2023, cho thấy sự phát triển mạnh mẽ của ngành này.
Nuôi cá Koi mang lại tiền tỷ cho nông dân
Huyện Cần Giờ đang xây dựng chuỗi giá trị cho tôm nước lợ và cá dứa, đẩy mạnh ứng dụng khoa học kỹ thuật trong sản xuất, đảm bảo an toàn sinh học và an toàn thực phẩm theo tiêu chuẩn GAP. Hiện nay, nhiều doanh nghiệp chế biến khô thủy sản tại địa phương đã đạt chứng nhận ISO 22000 và ASC (Aquaculture Stewardship Council), đáp ứng yêu cầu về sản phẩm sạch và truy xuất nguồn gốc cho thị trường quốc tế.
Hiện có khoảng 20 cơ sở chế biến khô thủy sản đang hoạt động trên địa bàn huyện, tạo việc làm ổn định cho hơn 500 lao động địa phương. Các cơ sở này đang dần nâng cao công nghệ chế biến, áp dụng các phương pháp sấy hiện đại nhằm đảm bảo chất lượng sản phẩm, kéo dài thời gian bảo quản mà không làm mất đi giá trị dinh dưỡng. Bên cạnh đó, huyện đang tập trung phát triển các khu nuôi trồng thủy sản trên biển, đặc biệt là các loài chủ lực như hàu, cá bớp, cá mú, cá chim và cá chẽm. Việc quản lý chất lượng giống, giám sát dịch bệnh và đảm bảo an toàn sinh học cũng được tăng cường để bảo vệ môi trường sinh thái và phát triển bền vững.
Trong lĩnh vực chế biến và bảo quản, TP.HCM tiếp tục triển khai Chương trình hỗ trợ phát triển doanh nghiệp và sản phẩm chế biến thực phẩm giai đoạn 2020 - 2025. Chương trình này tập trung vào các hoạt động quản lý chất lượng, phát triển sản phẩm có giá trị gia tăng cao, đảm bảo an toàn thực phẩm và mở rộng thị trường tiêu thụ. Ngoài ra, thành phố còn hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã tham gia các hội chợ, triển lãm trong và ngoài nước để quảng bá sản phẩm, kết nối giao thương và tìm kiếm đối tác xuất khẩu.
Là huyện duy nhất của TPHCM giáp biển, Cần Giờ sở hữu 23km đường bờ biển cùng hệ sinh thái rừng ngập mặn phong phú, tạo điều kiện thuận lợi để phát triển kinh tế biển bền vững. Theo Chiến lược phát triển thủy sản đến năm 2030, tầm nhìn 2045, huyện đặt mục tiêu đưa thủy sản trở thành ngành kinh tế trụ cột, áp dụng công nghệ hiện đại trong nuôi trồng, chế biến, đồng thời bảo vệ môi trường sinh thái. Việc phát triển ngành thủy sản không chỉ góp phần nâng cao đời sống người dân mà còn đảm bảo an ninh lương thực, tăng cường quốc phòng - an ninh biển đảo.
Nhằm hỗ trợ các hộ sản xuất và doanh nghiệp trong lĩnh vực chế biến khô thủy sản, chính quyền TPHCM đang triển khai nhiều chính sách ưu đãi về tài chính, đào tạo kỹ thuật và ứng dụng công nghệ vào sản xuất. Đặc biệt, các hộ dân có nhu cầu mở rộng quy mô sản xuất có thể tiếp cận nguồn vốn vay ưu đãi với lãi suất thấp, giúp giảm áp lực tài chính và thúc đẩy đầu tư vào trang thiết bị hiện đại. Bên cạnh đó, các chương trình tập huấn về kỹ thuật chế biến, bảo quản và kiểm soát chất lượng sản phẩm cũng được tổ chức thường xuyên, giúp nâng cao tay nghề cho lao động địa phương.
Với tiềm năng phát triển mạnh mẽ và sự hỗ trợ từ chính quyền, ngành chế biến khô thủy sản tại Cần Giờ đang có những bước tiến vững chắc, khẳng định vị thế của mình trên thị trường trong nước và quốc tế. Trong thời gian tới, việc đẩy mạnh đầu tư vào công nghệ, mở rộng thị trường xuất khẩu và nâng cao chất lượng sản phẩm sẽ tiếp tục là những mục tiêu quan trọng giúp ngành chế biến khô thủy sản của huyện phát triển bền vững, đóng góp tích cực vào nền kinh tế biển của TPHCM.
(Còn tiếp...)
(CATP) Năm 2025 là cột mốc đáng nhớ trong hành trình phát triển của TPHCM, khi thành phố và cả nước chào đón kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025). Đây là dịp để nhìn lại chặng đường phát triển của thành phố, đồng thời tôn vinh những giá trị văn hóa truyền thống đã góp phần bảo vệ và giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc. Trong bối cảnh đô thị hóa nhanh chóng, TPHCM không chỉ chú trọng phát triển công nghiệp, dịch vụ mà còn hướng tới gìn giữ bản sắc văn hóa truyền thống thông qua các làng nghề nông thôn.
DUY LUÂN - PHONG ANH - HỮU ĐỨC