Từ lâu, các nhà khoa học đã biết rằng thế giới sẽ chứng kiến các biến thể coronavirus mới xuất hiện vì virus đột biến liên tục.
Nhưng khi Bộ trưởng Y tế Nam Phi thông báo hôm 25-11 về việc phát hiện ra biến thể B.1.1.529, có vẻ đang lây lan nhanh chóng ở các vùng của đất nước, nó đã trở thành lời nhắc nhở mạnh mẽ nhất rằng đại dịch hiện nay vẫn chưa kết thúc.
Trong vài giờ sau thông báo đó, một số quốc gia - bao gồm Mỹ và Vương quốc Anh - đã cấm khách di chuyển từ Nam Phi và các quốc gia châu Phi xung quanh nhập cảnh.
Các quan chức cho biết các hạn chế đi lại mới được Tổng thống Mỹ Joe Biden công bố hôm 26-11 sẽ giúp chính phủ liên bang Mỹ có thêm thời gian để điều tra về biến thể Omicron (còn gọi là biến thể B.1.1.529) mới đã xuất hiện ở Nam Phi.
Trong nội bộ chính phủ Mỹ nhận định rằng biến thể mới sẽ xuất hiện ở Mỹ vào một thời điểm nào đó là điều không thể tránh khỏi, nhưng những hạn chế mới sẽ cho các cơ quan y tế liên bang và các đối tác toàn cầu của họ thêm thời gian để tìm hiểu về biến thể này, bao gồm cả mức độ nghiêm trọng của bệnh Covid-19 do biến thể này gây ra.
Hành khách rời khỏi Nam Phi sau khi hay tin về biến chủng mới - Ảnh: AP
Các quan chức nhiều nước đã hành động nhanh chóng để thực hiện các hạn chế mới. Mặc dù sự xuất hiện của biến thể này đã được cảnh báo trong vài tuần trước, nhưng chỉ trong những ngày gần đây, họ mới biết được mức độ nghiêm trọng của nó.
Các quan chức Mỹ dự kiến sẽ nói chuyện với các nhà khoa học ở Nam Phi một lần nữa vào ngày 28-11.
Mối quan tâm ngày càng tăng
Tổ chức Y tế Thế giới đã nhanh chóng triệu tập một nhóm cố vấn và xếp chủng B.1.1.529 là "biến thể đáng lo ngại", đặt cho nó cái tên Hy Lạp là Omicron. WHO cũng kêu gọi các quốc gia tăng cường nỗ lực giám sát và giải trình tự gen để hiểu rõ hơn về các biến thể của coronavirus.
Các nhà sản xuất vắc xin đã nhanh chóng xác định biến thể mới này là một mối quan tâm. Moderna cho biết biến thể Omicron đại diện cho một 'nguy cơ tiềm ẩn đáng kể' đối với vắc xin Covid-19 của họ.
"Biến thể Omicron được mô tả gần đây bao gồm các đột biến từng được thấy trong biến thể Delta được cho là làm tăng khả năng lây truyền và các đột biến được thấy trong các biến thể Beta và Delta được cho là thúc đẩy quá trình giúp nó thoát khỏi sự tấn công của hệ miễn dịch. Sự kết hợp của các đột biến thể hiện nguy cơ tiềm ẩn đáng kể để đẩy nhanh sự suy yếu của vắc xin Moderna” – công ty này cho biết.
Omicron cũng nhanh chóng tác động đến kinh tế. Biến thể Covid-19 mới đã khiến dầu giảm mạnh 13% vào ngày 26-11 do các nhà đầu tư lo ngại các biện pháp hạn chế mới của chính phủ và tăng trưởng kinh tế chậm hơn.
Hiện nay, khi các nhà khoa học đang làm việc nhanh chóng để tìm hiểu thêm về biến thể này, các quan chức y tế toàn cầu đang khuyến khích mọi người đeo khẩu trang, tránh những nơi đông người và tiêm phòng nếu họ chưa tiêm. Omicron là một ví dụ khác về cách Covid-19 tồn tại.
'Các biến thể sẽ liên tục được tạo ra bởi virus này. Chúng tôi hiểu rằng mọi người lo ngại. Điều tốt là chúng ta đã có các hệ thống giám sát trên khắp thế giới để phát hiện những biến thể này rất nhanh. Biến thể này đã được phát hiện cách đây vài tuần và các nhà khoa học đang chia sẻ nghiên cứu với chúng tôi, thông tin với chúng tôi, vì vậy chúng tôi có thể hành động" - Maria Van Kerkhove, trưởng nhóm kỹ thuật của WHO về Covid-19, cho biết trong một tuyên bố.
Nỗi lo virus biến chủng liên tục đang bao phủ khắp cộng đồng - Ảnh: AP
Van Kerkhove nhấn mạnh: “Điều thực sự quan trọng với tư cách là một cá nhân là giảm mức độ tiếp xúc của bạn. Các biện pháp sức khỏe cộng đồng đã được chứng minh này chưa bao giờ quan trọng hơn lúc này: giãn cách, đeo khẩu trang, tránh không gian đông đúc, ở trong phòng có hệ thống thông gió tốt và khi đến lượt bạn, hãy tiêm phòng”.
Ngay cả khi đại dịch sắp kết thúc và coronavirus trở thành loài đặc hữu - nghĩa là, nó có thể xuất hiện liên tục nhưng không ảnh hưởng đến một số lượng lớn người - vẫn có khả năng các biến thể mới sẽ tiếp tục xuất hiện.
Tiến sĩ Amesh Adalja, học giả cấp cao tại Trung tâm An ninh Y tế của Đại học Johns Hopkins nhận định:
“Sẽ không bao giờ có mối đe dọa COVID-19 bằng 0 khi virus này chuyển sang giai đoạn đặc hữu. Một khi vi rút được thuần hóa - bằng cách mất khả năng đe dọa công suất bệnh viện thông qua các phương pháp điều trị và miễn dịch dân số ở mức độ cao - tôi nghĩ rằng các khuyến nghị về sức khỏe cộng đồng sẽ được nới lỏng hơn, mặc dù một số người có thể tự nguyện chọn tiếp tục sử dụng chúng trong bối cảnh rủi ro cao".
Các nhà khoa học vắc xin đã thử nghiệm Omicron. Họ đã chuẩn bị để cập nhật các mũi tiêm để nhắm mục tiêu các biến thể mới xuất hiện.
Các nhà khoa học tại BioNTech đã bắt đầu điều tra tác động của biến thể Omicron đối với vắc xin được phát triển với Pfizer, với dữ liệu dự kiến trong vòng vài tuần tới.
"Chúng tôi hiểu mối quan tâm của các chuyên gia và đã ngay lập tức bắt đầu các cuộc điều tra về biến thể B.1.1.529" - BioNTech cho biết trong một tuyên bố hôm 26-11. "Chúng tôi hy vọng sẽ có thêm dữ liệu từ các thử nghiệm trong phòng thí nghiệm chậm nhất là hai tuần nữa" – công ty này cho biết.
Moderna trong khi đó đã thông báo trong một tuyên bố rằng họ đang "làm việc nhanh chóng" để kiểm tra khả năng của liều vắc-xin hiện tại chống lại biến thể Omicron và dữ liệu dự kiến sẽ diễn ra trong những tuần tới.
Nếu vắc-xin và mũi tiêm nhắc lại hiện tại không đủ để chống lại biến thể, một giải pháp khả thi là tăng cường sức khỏe cho mọi người với việc tiêm liều lượng lớn hơn, mà Moderna cho biết họ đang thử nghiệm.