Các đảng viên đảng Dân chủ hy vọng sẽ loại Trump khỏi vị trí công quyền một lần nữa, nhưng kết quả bỏ phiếu thuận để tiến hành phiên toà hôm 9-2 (giờ Mỹ) cho thấy họ phải đối mặt với nhiều khó khăn. Chỉ có 6 thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa tham gia cùng đảng Dân chủ bỏ phiếu ủng hộ việc cho phép phiên tòa diễn ra, thiếu rất nhiều so với con số 17 thượng nghị sĩ Cộng hoà cần thiết để bảo đảm Trump bị kết tội.
Để kết tội được Trump sẽ yêu cầu 2/3 thượng nghị sĩ ở Thượng viện đồng ý kết tội. Trong khi đó, tỷ lệ nghị sĩ Dân chủ và Cộng hoà ở viện này hiện đang ở tỷ lệ 50-50.
Các nhà lập pháp đảng Dân chủ với tư cách là công tố viên đã khai mạc phiên tòa bằng việc trình chiếu một đoạn video có đồ họa xen kẽ những hình ảnh về bạo lực ở Điện Capitol vào ngày 6-1 với các đoạn clip về bài phát biểu đầy bạo lực của Trump trước đám đông những người ủng hộ ngay trước đó, thúc giục họ "chiến đấu đến cùng" để lật ngược thất bại trong cuộc bầu cử ngày 3-11 của ông .
Các thượng nghị sĩ, với tư cách là bồi thẩm viên, theo dõi màn hình chiếu cảnh những người theo Trump ném rào cản và đánh các sĩ quan cảnh sát tại Điện Capitol. Đoạn video bao gồm khoảnh khắc cảnh sát bảo vệ Hạ viện bắn chết người biểu tình Ashli Babbitt, một trong 5 người bao gồm cả một sĩ quan cảnh sát đã chết trong vụ cuồng sát.
Đám đông đã tấn công cảnh sát khiến các nhà lập pháp phải di tản để đảm bảo an toàn và làm gián đoạn việc quốc hội chính thức chứng nhận chiến thắng của Tổng thống Joe Biden sau khi Trump dành hai tháng để thách thức kết quả bầu cử dựa trên những tuyên bố sai lệch về gian lận phiếu bầu.
Thượng viện Mỹ đã bỏ phiếu thông qua việc tiến hành phiên toà luận tội Trump - Ảnh: Reuters “Nếu đó không phải là một hành vi phạm tội để luận tội thì những chuyện này (bạo loạn ở Điện Capitol) đã không xảy ra”- Đại diện đảng Dân chủ Jamie Raskin, người dẫn đầu nhóm 9 thành viên Hạ viện khởi tố vụ án nói với các thượng nghị sĩ sau khi chiếu video.
Raskin khóc khi kể lại việc những người thân mà anh đưa đến Điện Capitol ngày hôm đó để chứng kiến chứng nhận bầu cử đã phải trú ẩn trong một văn phòng". “Họ nghĩ rằng họ sẽ chết" – Raskin nói.
Trái ngược với phần trình bày đầy cảm xúc của đảng Dân chủ, các luật sư của Trump đã công kích quy trình, cho rằng thủ tục này là một nỗ lực đảng phái, vi hiến nhằm đóng lại tương lai chính trị của Trump ngay cả khi ông đã rời Nhà Trắng.
“Những gì họ thực sự muốn đạt được ở đây nhân danh hiến pháp là ngăn Donald Trump tranh cử lại các chức vụ chính trị, nhưng đây là một sự sỉ nhục đối với Hiến pháp cho dù họ nhắm đến ai hôm nay”, David Schoen, một trong những luật sư của Trump , nói với các thượng nghị sĩ.
Ông tố cáo "ham muốn luận tội vô độ" giữa các đảng viên đảng Dân chủ trước khi phát sóng video của chính mình, video này kết hợp các clip về các nhà lập pháp đảng Dân chủ khác nhau kêu gọi luận tội Trump từ năm 2017.
Trump, người bị Hạ viện do đảng Dân chủ lãnh đạo luận tội vào ngày 13-1, là tổng thống thứ ba trong lịch sử Mỹ bị luận tội và là người duy nhất bị luận tội hai lần.
Người bào chữa cho Trump lập luận rằng ông đang thực hiện quyền tự do ngôn luận theo Tu chính án đầu tiên của Hiến pháp khi nói chuyện với những người ủng hộ trước cuộc tấn công ở Điện Capitol.
Các nghị sĩ bước vào phòng tham gia phiên luận tội - Ảnh: Reuters
Bruce Castor, một trong những luật sư của Trump, cho biết việc hàng trăm người xông vào Điện Capitol “nên bị truy tố theo những điều khoản mạnh mẽ nhất” nhưng lập luận rằng đây chỉ là “một nhóm nhỏ tội phạm”, không phải Trump, chịu trách nhiệm về vụ bạo lực.
Hầu hết các chuyên gia pháp lý cho biết việc xét xử luận tội sau khi một quan chức rời nhiệm sở là hợp hiến.
“Các tổng thống không thể thổi bùng sự nổi dậy trong những tuần cuối cùng của họ và sau đó bỏ đi như không có chuyện gì xảy ra. Và đó là quy tắc mà Tổng thống Trump yêu cầu bạn thông qua” - Đại diện đảng Dân chủ Joe Neguse nói với các thượng nghị sĩ.
Hầu hết các thượng nghị sĩ tại phiên tòa đều có mặt tại Điện Capitol vào ngày 6-1, khi nhiều nhà lập pháp nói rằng họ lo sợ cho sự an toàn của chính mình.
Một số thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa cho biết họ nhận thấy sự biện hộ của Trump, đặc biệt là lập luận của luật sư Castor là “rời rạc và không rõ ràng”.
“Các nhà quản lý Hạ viện đã đưa ra một trường hợp hấp dẫn, hợp lý. Còn nhóm của tổng thống thì không” - Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa Bill Cassidy, người đã bỏ phiếu để tiến hành phiên tòa, nói.
Theo một nguồn thạo tin, tại khu nghỉ dưỡng ở Florida, Trump xem TV và không hài lòng với màn trình diễn của Castor.
Sau khi Thượng viện hoãn lại một ngày, Castor nói với các phóng viên: “Tôi nghĩ chúng ta đã có một ngày tốt lành” và nói rằng ông không dự kiến sẽ thực hiện bất kỳ điều chỉnh nào đối với kế hoạch phòng thủ của mình để đáp lại những lời chỉ trích.
Tương lai chính trị của Trump được quyết định ở phiên luận tội này - Ảnh: Reuters
Phiên tòa có thể cung cấp manh mối về hướng đi của đảng Cộng hòa sau nhiệm kỳ tổng thống bốn năm đầy biến động của Trump. Sự chia rẽ gay gắt đã xuất hiện giữa những người trung thành với Trump và những người hy vọng đưa đảng đi theo một hướng mới. Về phần mình, các đảng viên Dân chủ lo ngại phiên tòa có thể cản trở khả năng của Biden trong việc thúc đẩy nhanh chóng một chương trình nghị sự đầy tham vọng.
Nhưng rất ít thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa tỏ ra sẵn sàng chia rẽ với Trump.
Thượng nghị sĩ Josh Hawley, người đã giúp dẫn dắt phe đối lập tại Thượng viện về kết quả bầu cử tổng thống, dự đoán rằng cuộc bỏ phiếu hôm 9-2 cuối cùng sẽ phản ánh quyết định cuối cùng của hạ viện.
Một năm trước, Thượng viện do đảng Cộng hòa kiểm soát đã tuyên bố trắng án cho Trump vì tội cản trở Quốc hội và lạm dụng quyền lực để gây sức ép buộc Ukraine mở cuộc điều tra đối với Biden và con trai ông Hunter vào năm 2019.