Cơ quan khí tượng Nhật Bản cho biết nguy cơ xảy ra "động đất lớn" ngày càng tăng. Thủ tướng Nhật Bản đã hủy chuyến đi dự kiến tới hội nghị thượng đỉnh ở Trung Á vào tuần tới. Đối với nhiều người ở Nhật Bản, suy nghĩ của họ hướng về "trận động đất lớn" - đó là trận động đất xảy ra có mức độ lớn chưa từng thấy trong thế kỷ đã từng được được cảnh báo.
Các kịch bản xấu nhất dự đoán có hơn 300.000 người chết, với một bức tường nước cao 30m tấn công dọc theo bờ biển Thái Bình Dương của Nhật. BBC dẫn lời một cư dân có tên Masayo Oshio cho biết: “Tôi bối rối với lời khuyến cáo này và không biết phải làm gì”.
Từ nhà riêng ở Yokohama, phía nam thủ đô Tokyo, cô chia sẻ thêm: Chúng tôi không thể dự đoán được động đất và đã nhận được thông báo rằng một ngày nào đó sẽ xảy ra một trận động đất kinh hoàng, vì vậy tôi cứ tự hỏi: có phải vậy không? Nhưng đối với tôi nó dường như không có thật”.
Vị trí máng kiến tạo Nankai được
dự báo sẽ gây ra trận động đất lớn chưa từng có trong tương lai - Ảnh: BBC
Ám ảnh về trận động đất lớn chưa từng có
Nhật Bản là đất nước đã quen với động đất. Quốc gia nằm trên Vành đai lửa và kết quả là phải hứng chịu khoảng 1.500 trận động đất mỗi năm.
Phần lớn gây ra ít thiệt hại, nhưng có một số - giống như trận xảy ra năm 2011 với cường độ 9,0 độ richter, gây sóng thần tràn vào bờ biển phía đông bắc giết chết hơn 18.000 người.
Nhưng “trận động đất lớn” trong tương lai mà chính quyền lo ngại có thể tấn công ở khu vực đông dân hơn ở phía nam Nhật Bản - trong trường hợp xấu nhất - thậm chí còn nguy hiểm hơn trận động đất năm 2011.
Các trận động đất dọc theo máng Nankai - khu vực có hoạt động địa chấn trải dài dọc theo bờ biển Thái Bình Dương của Nhật Bản đã gây ra cái chết cho hàng nghìn người.
Năm 1707, một vết nứt dọc theo toàn bộ chiều dài 600km của nó đã gây ra trận động đất lớn thứ hai từng được ghi nhận ở Nhật Bản và tiếp theo là vụ phun trào của núi Phú Sĩ.
Máng Nankai nằm giữa Vịnh Suruga, miền trung Nhật Bản và Biển Hyuganada ở đảo Kyushu phía nam.
Những trận động đất được gọi là “siêu lực đẩy” này có xu hướng xảy ra mỗi trăm năm một lần, thường theo cặp: trận gần đây nhất là vào năm 1944 và 1946.
Theo các chuyên gia, có 70% đến 80% khả năng một trận động đất mạnh 8 hoặc 9 độ richter sẽ xảy ra ở đâu đó dọc theo vùng trũng dọc máng kiến tạo này trong 30 năm tới, với những kịch bản xấu nhất cho thấy nó sẽ gây ra thiệt hại hàng nghìn tỷ USD và có thể khiến hàng trăm nghìn người thiệt mạng.
Và sự kiện được dự đoán từ lâu này, theo các nhà địa chất Kyle Bradley và Judith A Hubbard, là "định nghĩa ban đầu của 'Big One' - trận động đất lớn chưa từng có được dự báo”.
Cặp đôi thừa nhận trong bản tin Earthquake Insights của BBC: “Lịch sử của các trận động đất lớn ở máng Nankai thật đáng sợ” đến mức đáng lo ngại.
Tuy nhiên, việc dự đoán chính xác địa điểm và thời điểm xảy ra một trận động đất không hề dễ dàng. BBC dẫn lời Robert Geller - Giáo sư danh dự về địa chấn học tại Đại học Tokyo cho hay, khó khăn xảy ra là do trong khi động đất được biết đến là một "hiện tượng tập trung", thì "không thể nói trước liệu trận động đất là tiền chấn hay dư chấn".
Thật vậy, chỉ có khoảng 5% các trận động đất là “điềm báo” - Bradley và Hubbard chia sẻ. Tuy nhiên, họ lưu ý rằng trước trận động đất năm 2011 có một tiền chấn mạnh 7,2 độ richter – một tiền chấn phần lớn đã bị bỏ qua.
Hệ thống cảnh báo đã được thiết lập sau năm 2011 nhằm nỗ lực ngăn chặn thảm họa quy mô này xảy ra một lần nữa và hôm 8/8 là lần đầu tiên Cơ quan Khí tượng Nhật Bản (JMA) sử dụng nó.
Nhưng điều quan trọng là trong khi cơ quan này yêu cầu mọi người chuẩn bị sẵn sàng, lại không yêu cầu bất kỳ ai sơ tán. Quả thực, họ muốn giảm nhẹ mọi rủi ro lớn sắp xảy ra.
Lo ngại lan xa
JMA cho biết: “Khả năng xảy ra một trận động đất lớn mới cao hơn bình thường nhưng đây không phải là dấu hiệu cho thấy một trận động đất lớn chắc chắn sẽ xảy ra”.
Mặc dù vậy, Thủ tướng Fumio Kishida tuyên bố ông đã hủy kế hoạch rời khỏi Nhật Bản để "đảm bảo sự chuẩn bị và thông tin liên lạc của chúng tôi được diễn ra suôn sẻ".
Ông nói thêm rằng ông sợ mọi người sẽ "cảm thấy lo lắng" vì đây là lần đầu tiên một lời khuyên như vậy được đưa ra.
Thiệt hại của trận động đất xảy ra ở máng Nankai cách đây 80 năm - Ảnh: AP
Nguy cơ xảy ra một trận động đất lớn chưa từng có đã khiến nhiều người dân thực sự lo ngại. Tại Nichinan, tỉnh Miyazaki, gần tâm chấn 7.1 độ hôm 8/8, các quan chức đã cho tổ chức kiểm tra tình trạng của các nơi trú ẩn sơ tán đã mở. Tại tỉnh Kochi, phía tây Nhật Bản, 10 thành phố đã mở ít nhất 75 nơi trú ẩn sơ tán vào sáng 9/8, theo hãng tin Kyodo.
Nhà điều hành nhà máy nhiệt điện Jera Co., một liên doanh giữa Công ty Điện lực Tokyo Holdings Inc. và Công ty Điện lực Chubu, thông tin họ đang đặt trong tình trạng cảnh báo khẩn cấp, tái xác nhận các tuyến đường liên lạc với các hãng vận chuyển nhiên liệu và các quy trình sơ tán cho các trụ cầu.
Tại thị trấn Kuroshio, cũng ở Kochi, người dân lớn tuổi và những người khác được kêu gọi tự nguyện sơ tán đến những địa điểm an toàn hơn. Các quan chức của tỉnh Wakayama, miền tây Nhật Bản, đã xác nhận các tuyến đường sơ tán với sự hợp tác của chính quyền địa phương.
Giáo sư Geller nói rằng đây là cơ hội tốt để "đảm bảo rằng bạn đang thực hiện tất cả các biện pháp phòng ngừa thông thường mà bạn nên làm".
Trong khi đó, người dân Nhật vẫn đang ngày đêm hồi hộp về một trận động đất lớn chưa từng có được dự báo sẽ xảy ra trong tương lai.