Nhóm điều tra hiện đang khẩn trương tìm cách tiếp cận hàng trăm nghìn mẫu máu xét nghiệm từ thành phố trong khi chính quyền Trung Quốc cho đến nay vẫn chưa để họ kiểm tra.
Điều tra viên chính của nhóm WHO, Peter Ben Embarek, nói với CNN trong một cuộc phỏng vấn rằng nhóm của ông đã tìm thấy một số dấu hiệu về sự lây lan rộng rãi hơn trong năm 2019, bao gồm cả việc lần đầu tiên xác định có hơn một chục biến chủng của coronavirus chủng mới (nCoV) hiện diện ở Vũ Hán vào thời điểm tháng 12-2019.
Nhóm nghiên cứu cũng đã có cơ hội nói chuyện với bệnh nhân đầu tiên mà các quan chức Trung Quốc cho biết đã bị nhiễm bệnh là một nhân viên văn phòng ở độ tuổi 40, đã được xác định bị nhiễm vào ngày 8-12-2019.
Sự công bố ít ỏi của dữ liệu chi tiết hơn thu thập được về chuyến đi được chờ đợi từ lâu của WHO tới Trung Quốc có thể làm tăng thêm lo ngại của các nhà khoa học khác nghiên cứu về nguồn gốc của căn bệnh Covid-19, lo ngại rằng nó có thể đã lây lan ở Trung Quốc từ rất lâu trước khi chính thức xuất hiện vào giữa tháng 12.
Embarek, người vừa trở về Thụy Sĩ từ Vũ Hán, nói với CNN: "Virus đã lưu hành rộng rãi ở Vũ Hán vào tháng 12, đây là một phát hiện mới". Chuyên gia này của WHO cho biết thêm, nhóm nghiên cứu đã được các nhà khoa học Trung Quốc trình bày 174 trường hợp nhiễm coronavirus ở trong thành phố và xung quanh Vũ Hán vào tháng 12-2019.
Trong số này, 100 trường hợp đã được xác nhận bằng các xét nghiệm trong phòng thí nghiệm và 74 trường hợp khác thông qua chẩn đoán lâm sàng của bệnh nhân qua các triệu chứng.
Nhóm nghiên cứu của WHO ở Vũ Hán - Ảnh: AP
Embarek cho biết có thể con số này lớn hơn - có khả năng là các trường hợp nghiêm trọng đã được các bác sĩ Trung Quốc phát hiện sớm - có nghĩa là căn bệnh này có thể đã tấn công ước tính hơn 1.000 người ở Vũ Hán vào tháng 12.
Embarek cho biết nhóm điều tra bao gồm 17 nhà khoa học của WHO và 17 người Trung Quốc đã mở rộng việc nghiên cứu loại vật chất di truyền của virus mà họ trích xuất được từ các trường hợp nhiễm coronavirus vào đầu tháng 12 năm ngoái.
Điều này cho phép họ xem xét các mẫu gen từng phần, thay vì chỉ xem xét các mẫu hoàn chỉnh. Do đó, họ đã có thể thu thập được, lần đầu tiên 13 chuỗi gen khác nhau của virus SARS-COV-2 từ tháng 12-2019. Các chuỗi gen này, nếu được đối chiếu với dữ liệu bệnh nhân rộng hơn ở Trung Quốc trong năm 2019, có thể cung cấp manh mối có giá trị về vị trí và thời điểm bùng phát dịch Covid-19 trước tháng 12.
Embarek cho biết: "Một số trong số đó đến từ các chợ ... số khác thì lại không có liên hệ với các chợ”, trong đó có chợ thực phẩm tươi sống Hoa Nam ở Vũ Hán, được cho là đã đóng một vai trò lớn trong sự lây lan đầu tiên của dịch bệnh.
Các biến thể đặt ra những câu hỏi lớn hơn
Những thay đổi trong cấu trúc gen của virus là phổ biến và thường vô hại, xảy ra theo thời gian khi bệnh truyền giữa người và động vật. Embarek từ chối đưa ra kết luận về những gì mà 13 chủng của nCoV được phát hiện ở Vũ Hán vào thời điểm tháng 12-2019 có thể có ý nghĩa thế nào đối với lịch sử bệnh trước thời điểm này.
Nhưng việc phát hiện ra rất nhiều biến thể khác nhau của virus có thể cho thấy dịch bệnh đã lưu hành lâu hơn trước thời điểm những ca đầu tiên được ghi nhận, điều mà một số nhà virus học đã dự đoán trước đây. Vật liệu di truyền này có thể là bằng chứng vật lý đầu tiên xuất hiện trên thế giới để củng cố một lý thuyết như vậy.
Giáo sư Edward Holmes, một nhà virus học tại Đại học Sydney, Úc, cho biết: "Do đã có sự đa dạng di truyền trong các chuỗi SARS-CoV-2 được lấy mẫu từ Vũ Hán vào tháng 12-2019 nên có khả năng là virus đã lưu hành trong một thời gian trước thời điểm những ca đầu tiên được ghi nhận”.
Holmes, người đã nghiên cứu về thời gian xuất hiện của virus, cho biết 13 biến chủng virus này có thể cho thấy virus đã lây lan trong một thời gian mà không bị phát hiện trước khi đợt bùng phát tháng 12 ở Vũ Hán xảy ra.
"Những dữ liệu này phù hợp với các phân tích khác rằng virus đã xuất hiện trong dân số sớm hơn thời điểm tháng 12-2019 và đã có một khoảng thời gian lây truyền khó hiểu trước khi nó được phát hiện lần đầu tiên tại chợ Hoa Nam" – Holmes nhận định.
Nhóm của WHO đã có một cuộc họp báo kéo dài ba giờ cùng với các đối tác Trung Quốc của họ ở Vũ Hán để trình bày những phát hiện của mình trong tuần qua. Kể từ đó, nhiều chi tiết hơn đã dần xuất hiện về dữ liệu chính xác mà họ đã nghiên cứu.
Công tác điều tra nguồn gốc dịch Covid-19 của WHO ở Vũ Hán thời gian qua đã trở thành tâm điểm của dư luận - Ảnh: Getty
Embarek cho biết nhóm điều tra đã được các nhà khoa học Trung Quốc cho xem phân tích của 92 trường hợp nghi ngờ mắc bệnh Covid-19 từ tháng 10 và tháng 11 năm 2019 - những bệnh nhân có các triệu chứng giống Covid và bị bệnh nặng.
Nhóm nghiên cứu của WHO đã yêu cầu 92 người này được kiểm tra kháng thể vào tháng 1 năm nay. Trong số này, 67 người đồng ý được kiểm tra và tất cả đều cho kết quả âm tính, Embarek nói. Ông nói thêm rằng cần phải có thêm các xét nghiệm vì vẫn chưa rõ liệu các kháng thể có còn ở những bệnh nhân Covid-19 trước đây hay không sau một năm nữa.
Tuy nhiên, cách mà 92 trường hợp này có thể đã nhiễm trong hai tháng đó và trên khắp tỉnh Hồ Bắc về mặt địa lý, cũng khiến Embarek tò mò, ông nói.
Embarek cho biết 92 người nghi nhiễm không xuất hiện thành từng nhóm bị lây ở cùng một khu vực địa lý nhất định như thường thấy trong các đợt bùng phát dịch bệnh. Thay vào đó, 92 người này có thể đã nhiễm theo từng nhóm với số lượng nhỏ trong cả hai tháng và phân bố trên toàn bộ tỉnh Hồ Bắc, nơi có thành phố tỉnh lỵ Vũ Hán.
Ông nói: “Không có sự phân cụm nào ở những nơi cụ thể. Vẫn chưa rõ liệu 92 trường hợp này có liên quan đến coronavirus hay không và sự thiếu phân cụm này có thể chỉ ra điều gì”.
Embarek cũng cho biết nhóm điều tra đã gặp bệnh nhân Covid-19 đầu tiên mà Trung Quốc cho họ biết. Người này khoảng 40 tuổi, chưa được xác định danh tính và không có tiền sử du lịch gần đây.
Embarek cho biết: “Anh ta không có liên kết với khu chợ. Chúng tôi cũng đã nói chuyện với anh ấy. Anh ấy là nhân viên văn phòng trong một công ty tư nhân".