"Tay không bắt giặc"
Ngày 19/10/2014, cụ Trần Thị H. (SN 1923, mất ngày 22/02/2019, ngụ Q1, TPHCM) và ông Trần Vũ Trường ký hợp đồng (HĐ) tay, thỏa thuận chuyển nhượng nhà đất số 385D Nguyễn Trãi, Q1, TPHCM (gọi tắt nhà 385D).
Ngày 21/10/2014, cụ H. và bà Vương Thị L. (SN 1970, ngụ Q4, TPHCM) tiến hành ký (HĐ) mua bán nhà đất 385D tại Văn phòng công chứng Hoàng Xuân với giá 75 tỷ đồng, trả làm 3 đợt. Trong đó, đợt 1, bên mua nhà thanh toán 15 tỷ đồng ngay khi ký công chứng; đợt 2 trả 30 tỷ đồng trước ngày 05/12/2014; đợt 3 thanh toán hết 30 tỷ đồng còn lại trước ngày 20/01/2015.
Thực hiện HĐ, ngày 22/10/2014, bà L. thanh toán 15 tỷ đồng đợt 1, được cụ H. giao toàn bộ giấy tờ nhà đất 385D. Ngày 30/10/2014, Văn phòng đăng ký QSDĐ Q1 đã cập nhật biến động sang tên nhà đất 385D cho bà L.
Do không có tiền thanh toán đợt 2 nên ngày 10/12/2014, ông Trường và bà L. có văn bản đề nghị cụ H. hỗ trợ, gia hạn thanh toán đợt 2 hạn chót là ngày 19/12/2014, sẽ thanh toán 40 tỷ đồng. Còn lại 20 tỷ đồng, ông Trường - bà L. sẽ trả trước ngày 20/01/2015 và viết cam kết: "Quá hạn trên, chúng tôi không yêu cầu bà H. hoàn trả số tiền đã nhận. Chúng tôi cam kết không tranh chấp số tiền đã giao cho bà H. với bất kỳ lý do nào. Việc mua bán nhà đất số 385D không thực hiện đúng là do lỗi chúng tôi".
Đến ngày 19/12/2014, bên mua không trả tiền như cam kết nên cụ H. khởi kiện. Bản án sơ thẩm ngày 24/4/2017 của TAND Q1 tuyên hủy HĐ mua bán nhà đất 385D, hủy cập nhật đăng ký biến động; cụ H. hoàn trả bà L. 15 tỷ đồng. Bà L. bồi thường thiệt hại cho cụ H. 1,609 tỷ đồng. Bản án này đã bị TAND TPHCM tuyên hủy toàn bộ.
TAND Q1 mở phiên xét xử sơ thẩm lần 2, tuyên bản án ngày 19/11/2018: Hủy HĐ mua bán và cập nhật đăng ký biến động nhà đất 385D; cụ H. không phải hoàn trả 15 tỷ đồng cho bà L.
Ông Nguyễn Văn Quyện tại phiên tòa sơ thẩm lần 2
Tại phiên tòa phúc thẩm ngày 09/5/2019, TAND TPHCM tuyên giữ nguyên bản án sơ thẩm của TAND Q1. HĐXX phúc thẩm xét thấy: Ngày 05/12/2014 là ngày cuối cùng thanh toán đợt 2 nhưng bà L. không thanh toán cho nguyên đơn. Như vậy, ngay tại thời điểm này, bà L. đã vi phạm thời hạn thanh toán.
Tại bản thỏa thuận ngày 10/12/2014, chính ông Trường - bà L. tự xác nhận đã vi phạm nghĩa vụ thanh toán, xin gia hạn trả tiền đợt 2 và tự viết cam kết. Mặc dù nguyên đơn đã cho gia hạn nhưng ông Trường - bà L. lại tiếp tục không thực hiện thanh toán đợt 2 vào ngày 19/12/2014 với số tiền 40 tỷ đồng. Điều này cho thấy bị đơn đã vi phạm nghĩa vụ thanh toán đợt 2 thêm một lần nữa. Do đó, theo thỏa thuận, nguyên đơn không có trách nhiệm hoàn trả bà L. 15 tỷ đồng đã nhận.
Theo HĐXX, bản thỏa thuận ngày 10/12/2014 do chính bị đơn tự viết thể hiện ý chí, nguyện vọng xin gia hạn để có thời gian thu xếp tiền thanh toán đợt 2 nhưng vẫn không thực hiện được. Lỗi hoàn toàn do bà L. nên bị đơn phải chịu trách nhiệm.
Xét, giao dịch dân sự là sự thỏa thuận tự nguyện, quyền tự định đoạt của các bên, cần phải được tôn trọng. Tại phiên tòa phúc thẩm, đại diện bị đơn thừa nhận khi mua nhà 75 tỷ đồng, bà L. không chuẩn bị tiền để thanh toán mà hoàn toàn dựa vào nguồn vay mượn. Khoản tiền 15 tỷ đồng cũng là tiền mượn. Khi không được ngân hàng cho vay thì bà L. không có tiền thanh toán. Như vậy, bà L. mua nhà mà không chuẩn bị đầy đủ nguồn tiền dẫn đến vi phạm nghĩa vụ thanh toán nên lỗi hoàn toàn thuộc về bị đơn. Nguyên đơn không có lỗi.
Như vậy, Tòa án sơ thẩm chấp nhận yêu cầu của nguyên đơn, hủy các HĐ mua bán nhà, cụ H. không phải hoàn trả 15 tỷ đồng cho bị đơn là có căn cứ, đúng pháp luật.
Nhà đất 335 Bis Lê Văn Sỹ P2, Q.Tân Bình
"Điệp khúc" cam kết rồi… bỏ (!)
Trước khi "chấm" căn nhà 385D, ông Trường đã ký HĐ mua bán nhà 335 Bis Lê Văn Sỹ, P1, Q.Tân Bình (nhà đất 335 Bis) với giá 58 tỷ đồng, thanh toán được 11 tỷ đồng, rồi viết cam kết nhưng không thực hiện, sau đó bị kiện ra tòa.
Liên quan đến vụ án này, Chuyên đề CATP đã phản ánh với loạt bài "Kỳ án mua nhà 58 tỷ, bán lại... 28 tỷ đồng!". Theo đó, ngày 02/10/2014, vợ chồng ông Nguyễn Văn Quyện (SN 1953) ký HĐ chuyển nhượng nhà đất 335 Bis cho ông Trường với giá 58 tỷ đồng, đặt cọc 10 tỷ, 48 tỷ còn lại thanh toán trong vòng 45 ngày. Ngày 16/10/2014, ông Trường ký HĐCN nhà đất 335 Bis cho bà Hoàng Ngọc Điệp (ngụ TP.Hà Nội) giá 28 tỷ đồng, chưa bằng một nửa giá mua.
Đối với số tiền 48 tỷ đồng, ông Trường chỉ trả được 1 tỷ rồi viết giấy cam kết ngày 17/11/2014: Đến cuối tháng 11/2014 sẽ thanh toán hết, nếu không thì ông Trường phải làm thủ tục sang tên nhà đất 335 Bis lại cho vợ chồng ông Quyện và chịu mất toàn bộ 11 tỷ đồng. Đến hạn, chẳng những không có tiền thanh toán, ông Trường sau đó còn bị xử lý hình sự trong vụ án khác.
Ngày 30/11/2014, ông Quyện khởi kiện ông Trường ra tòa. Tại 2 phiên xử sơ thẩm ngày 04/10/2018 của TAND Q.Tân Bình và phúc thẩm ngày 04/9/2019 của TAND TPHCM, HĐXX bác toàn bộ yêu cầu của nguyên đơn; buộc vợ chồng ông Quyện phải giao nhà đất 335 Bis cho bà Điệp.
Cả 2 bản án trên đã bị Viện trưởng Viện KSND Cấp cao tại TPHCM kháng nghị, chỉ rõ hàng loạt vi phạm cả nội dung lẫn tố tụng. Ngày 03/11/2020, TAND Cấp cao tại TPHCM mở phiên giám đốc thẩm, tuyên hủy toàn bộ 2 bản án phúc thẩm và sơ thẩm, giao hồ sơ cho TAND Q.Tân Bình xét xử lại sơ thẩm.
"Giấy cam kết" do chính ông Trần Vũ Trường viết
Ngày 12/4/2023, TAND Q.Tân Bình mở phiên xét xử sơ thẩm lần 2, tuyên Bản án số 116: hủy HĐ chuyển nhượng nhà đất 335 Bis ngày 02/10/2014; nguyên đơn phải trả lại cho ông Trường 11 tỷ đồng.
Ông Quyện kháng cáo một phần bản án liên quan đến khoản tiền 11 tỷ đồng. Ngày 27/4/2023, Viện trưởng Viện KSND Q.Tân Bình ký Quyết định kháng nghị Bản án số 116, với 3 nội dung, trong đó có khoản tiền 11 tỷ đồng. Kháng nghị nêu rõ: Ngày 17/11/2014, ông Trường lập "giấy cam kết", hẹn cuối tháng 11/2014 sẽ thanh toán hết 47 tỷ đồng, nếu không thực hiện được sẽ mất hết số tiền 11 tỷ đồng đã đưa trước.
Ngày 27/12/2016, ông Trường lập "bản hủy hợp đồng" tại trại giam có xác nhận của Công an thị xã Giá Rai, tỉnh Bạc Liêu. Nội dung "giấy cam kết" và "bản hủy hợp đồng" đều thể hiện ý chí của bị đơn, hoàn toàn tự nguyện, không bị bức ép. Do đó, việc nguyên đơn yêu cầu tòa án buộc bị đơn mất số tiền 11 tỷ đồng đã đưa trước là có cơ sở chấp nhận.
Từ đó, Viện trưởng Viện KSND Q.Tân Bình kháng nghị, đề nghị TAND TPHCM xét xử phúc thẩm theo hướng: "Chấp nhận yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn, tuyên bị đơn Trần Vũ Trường mất số tiền 11 tỷ đồng đã đưa trước".
Trao đổi với PV, ông Quyện lên tiếng: "Về bản chất, 2 vụ tranh chấp mua bán nhà rất giống nhau và đều có liên quan đến ông Trần Vũ Trường. Đối với nhà đất 385D, TAND Q1 và TAND TPHCM đã xét xử, đưa ra nhận định khách quan, tôn trọng sự thỏa thuận tự nguyện, quyền tự định đoạt của các bên. Trong khi đó, phán quyết của HĐXX TAND Q.Tân Bình đã tước đi quyền tự định đoạt của đương sự. Vụ án này kéo dài hơn 8 năm, đã gây thiệt hại cho gia đình tôi hàng chục tỷ đồng cùng nhiều tổn thất nặng nề khác. Trên tinh thần thượng tôn pháp luật, tôi tin tưởng phiên tòa phúc thẩm sắp tới, HĐXX sẽ "phụng công, thủ pháp, chí công, vô tư”, có phán quyết khách quan để công lý được thực thi...".