Làm trái công vụ do nể nang?
Cáo trạng của Viện KSND TP.Tuy Hòa xác định: Lô đất 193,4m2 thuộc thửa 36, tờ bản đồ 57, toạ lạc KP3, P.Phú Đông do bà Trần Thị Thảo lấn chiếm, sử dụng. Năm 2000, bà Thảo bán giấy tay lô đất cho vợ chồng ông Nguyễn Thái Lân với giá 6 chỉ vàng. Ông Lân xây 2 căn nhà ở (32m2 và 35m2) trên thửa đất. Ngày 22-7-2012, ông Lân bán giấy tay nhà đất trên cho ông Trần Ngọc Hiếu với giá 280 triệu đồng.
Ngày 03-3-2013, ông Hiếu làm đơn xin xác nhận có nhà ở để làm thủ tục chuyển hộ khẩu đến P.Phú Đông. Đơn được bà V.Đ.K.H (cán bộ Ủy ban MTTQ P.Phú Đông, chị dâu ông Hiếu) đưa cho ông Biện Khắc Dũng, đồng thời hỏi thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng (gọi tắt "GCN") thửa đất 36. Ông Dũng cho biết, ông Hiếu không được cấp GCN, muốn cấp phải thỏa thuận với chủ đất cũ đứng ra làm thủ tục, sau đó chuyển nhượng cho ông Hiếu.
Tháng 5-2015, ông Hiếu đến P.Phú Đông gặp ông Đinh Khắc Thuật. Biết ông Hiếu có chị dâu là bà H., ông Thuật hướng dẫn giống như ông Dũng nói với bà H. trước đó. Ông Hiếu làm hồ sơ đưa cho ông Lân ký tên, mang đến P.Phú Đông nộp. Do "nể nang" bà H. nên ông Dũng đưa vào danh sách họp xét. Ngày 12-6-2015, Hội đồng Đăng ký quyền sử dụng đất (ĐKQSDĐ) P.Phú Đông gồm các ông Huỳnh Quốc Trí (Phó chủ tịch UBND phường), Biện Khắc Dũng, Nguyễn Thanh Đạt (cán bộ địa chính), Trần Việt Hòa (Trưởng KP3) và hai cán bộ tư pháp tiến hành họp xét hồ sơ xin cấp GCN của ông Lân, kết luận: "Đủ điều kiện".
Hồ sơ lần lượt chuyển đến Chi nhánh Văn phòng ĐKQSDĐ TP.Tuy Hòa thẩm định, qua Chi cục thuế tính thuế, rồi đưa về Phòng Tài nguyên và Môi trường (TNMT) lập tờ trình. Ngày 05-4-2016, UBND TP.Tuy Hòa ký cấp GCN số CD577588 cho vợ chồng ông Lân. Ngày 08-4-2016, chủ đất ký hợp đồng công chứng chuyển nhượng nhà, đất cho ông Hiếu, được cập nhật sang tên ngày 09-5-2016.
Thửa đất 36 khiến 9 cán bộ bị khởi tố
Quy kết hành vi phạm tội của hai ông Dũng - Thuật, cáo trạng kết luận: Hai ông Dũng - Thuật vì động cơ nể nang và vì lợi ích không chính đáng của một số người, đã làm trái công vụ, đề nghị cơ quan có thẩm quyền cấp GCN cho vợ chồng ông Lân trái quy định pháp luật, gây thiệt hại cho Nhà nước 253,51 triệu đồng.Từ đó, cáo trạng đề nghị truy tố hai ông này về tội "lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ” với mức án từ 5 đến 10 năm tù.
Hai bị can kêu oan điều gì?
Trong đơn khiếu nại, kêu oan, ông Thuật và ông Dũng cho rằng cáo trạng truy tố hai ông lộ rõ oan sai.
Thứ nhất, hai ông đã thực hiện đúng công vụ. Theo Luật Đất đai 2013 cùng với các nghị định hướng dẫn thi hành, những trường hợp mua bán đất giấy tay trước ngày 01-01-2008 được xem xét, giải quyết. Ông Lân mua đất giấy tay năm 2000 nên được công nhận theo khoản 3, khoản 5 Điều 22 và khoản 1 Điều 82 Nghị định 43/2014/NĐ-CP ngày 15-5-2014 của Chính phủ.
Theo sát vụ án, hai luật sư Trần Hải Đức và Nguyễn Minh Tường cùng một nhóm luật sư ở TPHCM đồng quan điểm: Việc cấp GCN thửa đất 36 nếu có căn cứ xác định không đúng thì phải thu hồi theo quy định tại điểm d, khoản 2 Điều 106 của Luật Đất đai và khoản 4, khoản 5 Điều 87 Nghị định 43/2020/NĐ-CP của Chính phủ, nên không thể gây ra thiệt hại số tiền 253,51 triệu đồng. Do đó, các cơ quan tố tụng TP.Tuy Hòa cần xem xét thận trọng, nhằm tránh hình sự hóa một quan hệ hành chính trong lĩnh vực quản lý đất đai, dễ dẫn đến oan sai.
Ông Hiếu mua thửa đất 36 giấy tay năm 2012 không được pháp luật công nhận nên dù ông ở trên phần đất này nhưng quyền sử dụng thửa đất vẫn thuộc ông Lân. Điều này còn được thể hiện rõ trên bản đồ đo đạc năm 2010 và sổ mục kê đất đai lập ngày 03-7-2015, được Sở TNMT ký duyệt, thửa đất 36 do ông Lân đứng tên, kê khai nộp thuế...
Việc hướng dẫn ông Lân kê khai thủ tục để cấp GCN, sau đó ký công chứng sang tên lại cho ông Hiếu, được cả hai người này đồng thuận là hợp tình, hợp lý, nhằm khắc phục việc mua bán giấy tay, cũng như tránh phát sinh khiếu kiện phức tạp. Hồ sơ đầy đủ về nguồn gốc, thời điểm sử dụng, phù hợp quy hoạch, không tranh chấp khiếu nại, nên được trình Hội đồng ĐKQSDĐ P.Phú Đông họp xét, đề nghị là đúng quy định pháp luật. Nhiều trường hợp tương tự ông Lân trên địa bàn cả nước đều được xét cấp GCN như thế.
Cáo trạng quy kết hai ông "vì động cơ nể nang và vì lợi ích không chính đáng của một số người, đã làm trái công vụ” là không có căn cứ. Hai ông đã thực hiện đúng công vụ, hướng dẫn theo sự thật khách quan, không nể nang, cũng không có mục đích riêng, càng không tư lợi.
Thứ hai, GCN số CD577588 được cấp đúng quy định pháp luật. Hồ sơ cấp tuy có một số thiếu sót như cáo trạng chỉ ra nhưng không làm sai lệch hay thay đổi bản chất của việc cấp GCN. Đến nay, chưa có văn bản nào của Thanh tra cùng cấp hay cơ quan Nhà nước có thẩm quyền kết luận việc cấp GCN là sai nên không có cơ sở để thu hồi GCN. Mặt khác, thửa đất 36 đã được công chứng sang tên cho ông Hiếu nên càng không thể thu hồi GCN.
Hai ông Đinh Khắc Thuật và Biện Khắc Dũng bên hồ sơ khiếu nại, kêu oan
Ngày 17-8-2022, UBND TP.Tuy Hòa có văn bản gửi cơ quan tố tụng và Thành ủy Tuy Hoà, khẳng định: "Không có cơ sở để thực hiện việc thu hồi GCN số CD 577588".
Thứ ba, việc GCN số CD 577588 không gây thiệt hại cho Nhà nước. Để được cấp GCN thửa đất 36, ông Lân đã nộp 100% tiền sử dụng đất. Ngoài ông Lân, còn 5 trường hợp có nguồn gốc đất tương tự tại P.Phú Đông cũng được cấp GCN. Cả 5 GCN này đã được Cơ quan CSĐT Công an TP.Tuy Hòa kết luận "cấp đúng quy định".
Tại bản kết luận giám định ngày 13-02-2020, Cục thuế tỉnh Phú Yên khẳng định: "Cơ quan thuế đã thu tiền sử dụng đất và lệ phí trước bạ do ông Lân nộp cho ngân sách Nhà nước đúng quy định".
Thửa đất 36 không phải đất công, được người dân sử dụng ổn định, không tranh chấp, phù hợp quy hoạch đất ở nên được cấp GCN. Căn cứ khoản 2 Điều 7 Nghị định 45/2014/NĐ ngày 15-5-2014 của Chính phủ, tại thời điểm năm 2016, dù ông Lân hay bất cứ ai được cấp GCN thửa đất 36 thì khoản tiền thu nộp ngân sách Nhà nước cũng chỉ là 83,006 triệu đồng.
Cáo trạng xác định thửa đất 36 có giá trị 336,516 triệu đồng, rồi lấy làm căn cứ xác định thiệt hại là hoàn toàn không có cơ sở. Càng vô lý hơn khi quy kết GCN số CD 577588 cấp trái pháp luật, nhưng cáo trạng lại công nhận số tiền 83,006 triệu đồng ông Lân đã nộp, nên được "cấn trừ", cho ra con số thiệt hại 253,51 triệu đồng?
Ông Thuật bày tỏ: "Việc cấp GCN thửa đất 36 cho ông Lân là đúng đối tượng, tuân thủ quy định pháp luật. Tôi và các đồng nghiệp đã hướng dẫn đúng trình tự thủ tục, dựa trên sự thật khách quan, không tư lợi, cũng không gây thiệt hại cho Nhà nước nhưng bị truy tố tội "lợi dụng chức vụ, quyền hạn" thì oan quá! Chúng tôi tin tưởng TAND TP.Tuy Hòa thận trọng, xem xét toàn diện vụ án, tránh xử oan người vô tội...".