(CATP) Cho rằng tòa sơ thẩm chưa làm rõ các vấn đề, tòa phúc thẩm tuyên nội dung chưa đúng quy định pháp luật và xét kháng nghị giám đốc thẩm, tòa cấp cao tại Đà Nẵng đã tuyên hủy quyết định (QĐ) của cấp phúc thẩm, đồng thời lưu ý cần thận trọng giải quyết để bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của các đương sự.
"Lấy oán trả ơn" khiến chủ đất khổ sở
Tòa án các cấp vừa chuyển đơn của ông Hoàng Xuân Sáu (SN 1952, ngụ P.Hòa Minh, Q.Liên Chiểu, TP.Đà Nẵng) đến TAND H.Hòa Vang (TP.Đà Nẵng) để giải quyết theo thẩm quyền.
Theo hồ sơ vụ án, ông Sáu mua của 1 hộ dân thửa đất 285 tại dự án Golden Hills City (xã Hòa Liên, H.Hòa Vang) với 168,8m2 vào ngày 20/02/2020, giá 2,85 tỷ đồng. Qua người quen, ông Sáu biết bà Nguyễn Thị Bích Vân (SN 1987, ngụ P.Xuân Hà, Q.Thanh Khê). Vân đang khó khăn về vốn, được ông Sáu giúp cho đứng tên trên sổ đỏ để Vân vay ngân hàng 1,5 tỷ đồng.
Ngày 20/02/2020, Vân cam kết mượn đất ông Sáu; được thế chấp ngân hàng, nhưng không được quyền bán; trả lại đất cho ông Sáu trước ngày 30/12/2022. Tháng 7/2022, ông Sáu phát hiện Vân chuyển nhượng đất cho bà Phùng Thị Thanh Nhung (SN 1980) và ông Nguyễn Đức Toàn (cùng ngụ P.Hòa Minh). Lý do, Vân vay của 2 người này 2,1 tỷ đồng, lãi 300 triệu đồng/tháng.
Ngày 01/8/2022, bà Nhung chuyển nhượng đất cho ông Trần Nam Quốc (SN 1980, ngụ P.Xuân Hà, Q.Thanh Khê) giá 2,65 tỷ đồng. Vân kiện ra tòa để ngăn chặn bà Nhung chuyển dịch tài sản, yêu cầu tòa tuyên bố hợp đồng (HĐ) giữa Vân và bà Nhung là vô hiệu (HĐ chưa có hiệu lực do vướng tranh chấp). Đồng thời, ông Sáu tố cáo đến Công an về việc Vân lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản, dấu hiệu cấu kết của Vân cùng ông Toàn và bà Nhung.
Ông Hoàng Văn Sáu khổ sở khi cho người gặp khó khăn mượn đất để thế chấp
Quyết định giám đốc thẩm của TAND cấp cao tại Đà Nẵng
Ngày 07/7/2023, TAND H.Hòa Vang đã đưa vụ án ra xét xử. Nguyên đơn là bà Vân. Bị đơn là bà Nhung. Ông Sáu, ông Toàn, ông Quốc, bà Nhung là người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan. HĐXX tuyên bác yêu cầu của bà Vân; chấp nhận toàn bộ yêu cầu độc lập của ông Sáu là buộc bà Vân trả lại đất, nhưng đất đã được Vân chuyển nhượng cho bà Nhung nên Vân phải trả cho ông Sáu hơn 2,18 tỷ đồng (giá trị thửa đất); chấp nhận toàn bộ yêu cầu của ông Quốc, công nhận HĐ chuyển nhượng QSDĐ giữa ông bà Nhung và ông Quốc.
Bà Vân kháng cáo. Ngày 30/9/2023, TAND TP.Đà Nẵng có QĐ đình chỉ xét xử phúc thẩm. Ngày 07/11/2023, ông Sáu đề nghị giám đốc thẩm. Ngày 20/12/2023, Viện KSND cấp cao tại Đà Nẵng QĐ kháng nghị, đề nghị TAND cấp cao xét xử hủy toàn bộ án sơ thẩm và hủy QĐ đình chỉ xét xử phúc thẩm.
Theo ông Sáu, thứ nhất, lô đất năm 2020 mua là 2,85 tỷ đồng, nhưng tòa tuyên Vân trả 2,18 tỷ đồng là thiệt thòi cho ông. Thứ 2, bản chất vụ việc là Vân và bà Nhung, ông Toàn vay tiền với nhau, có sự thông đồng của 3 người để chuyển nhượng đất. HĐ giữa Vân và bà Nhung chỉ là việc dùng tài sản đảm bảo để Vân được vay tiền ông Toàn và bà Nhung. Thứ 3, ông Sáu và Vân không giao dịch chuyển nhượng đất, nhưng tòa lại xác định Vân hoàn trả cho ông Sáu bằng tiền là chưa đúng bản chất. Nghĩa là ông Sáu cho mượn thửa đất thì Vân phải trả lại đất.
Cần bảo đảm lợi ích chính đáng của các đương sự
Ngày 21/3/2024, TAND cấp cao tại Đà Nẵng mở phiên giám đốc thẩm. HĐXX nhận thấy, việc TAND TP.Đà Nẵng QĐ đình chỉ xét xử phúc thẩm, về tố tụng là đúng pháp luật, nhưng về nội dung là không đúng. Vì theo pháp luật, khi ra QĐ đình chỉ xét xử phúc thẩm (với lý do người kháng cáo vắng mặt) thì tòa không xem xét, không quyết định về nội dung vụ án. Việc tòa phúc thẩm QĐ giữ nguyên án sơ thẩm còn trái với Hướng dẫn tại Nghị quyết số 01/2017/NQ-HĐTP ngày 13/01/2017 của Hội đồng thẩm phán TAND Tối cao.
HĐXX nhận định, ông Sáu mới là người có quyền sử dụng hợp pháp thửa đất. Bà Nhung khẳng định, trước khi mua đất có đi thực tế, thấy có ngôi nhà tạm và cây cối trên đất, có hỏi hàng xóm thì được trả lời là khi nào xây nhà thì tháo dỡ. Tòa sơ thẩm không lấy lời khai của ông Thành và bà Loan (thuê đất của ông Sáu để chăm sóc cây cảnh) để xác định bà Nhung có đi kiểm tra đất không. Điều này thể hiện sự ngay tình của bà Nhung vì không ai nhận chuyển nhượng mà lại không kiểm tra thực tế đất ở đâu, ai đang sử dụng, có tranh chấp không...
Trong khi chưa làm rõ vấn đề chuyển tiền, cho vay tiền của ông Toàn đối với bà Vân, việc chuyển nhượng giữa bà Vân và bà Nhung là thật hay giả tạo, hay là nhằm che giấu việc vay tiền của bà Vân thì tòa sơ thẩm đã xác định ông Toàn, bà Nhung đã thanh toán đủ tiền và công nhận HĐ giữa bà Vân với bà Nhung, giữa bà Nhung với ông Quốc là chưa đủ cơ sở.
Trường hợp có căn cứ chứng minh bà Vân chuyển nhượng cho bà Nhung, trong khi cam kết với ông Sáu là chỉ đứng tên đất để vay ngân hàng chứ không chuyển nhượng thì cần xem xét hành vi của bà Vân có dấu hiệu chiếm đoạt tài sản hay không. Nếu có thì tạm đình chỉ giải quyết vụ án và chuyển hồ sơ đến Công an để giải quyết.
Thấy rằng để giải quyết vụ án thận trọng, bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của các đương sự, Hội đồng giám đốc thẩm TAND cấp cao tại Đà Nẵng thấy cần chấp nhận QĐ kháng nghị giám đốc thẩm. Vì các lẽ trên, QĐ chấp nhận QĐ kháng nghị giám đốc thẩm của Viện trưởng Viện KSND cấp cao tại Đà Nẵng. Hủy toàn bộ QĐ đình chỉ xét xử phúc thẩm của TAND TP.Đà Nẵng và bản án sơ thẩm của TAND H.Hòa Vang; giao hồ sơ vụ án cho TAND H.Hòa Vang xét xử lại theo thủ tục sơ thẩm.