Khi nguyên đơn "miễn" tiền lãi hơn 535 tỷ đồng (!)
Theo Bản án số 16, nguyên đơn trong vụ kiện là vợ chồng ông Cao Minh Tân (SN 1966, ngụ tỉnh Vĩnh Long) và bà Phạm Thị Linh Phượng (SN 1967, ngụ TPHCM); bị đơn là Công ty cổ phần tư vấn đầu tư - xây dựng - thương mại - sản xuất Nhựt Thành (Công ty Nhựt Thành), trụ sở ấp 2, xã Bình Chánh, H.Bình Chánh, TPHCM do bà Nguyễn Thị Quí (SN 1952, qua đời ngày 26-02-2022) đại diện theo pháp luật.
Theo nguyên đơn trình bày, từ năm 2013 - 2015, ông Tân - bà Phượng cho Công ty Nhựt Thành vay nhiều lần, giao nhận bằng tiền mặt. Ngày 15-01-2015, hai bên lập "giấy xác nhận tiền nợ và phương thức thanh toán nợ", nội dung: Bà Nguyễn Thị Quí - Chủ tịch HĐQT Công ty Nhựt Thành xác nhận có mượn ông Tân - bà Phượng 790,433 tỷ đồng. Đến ngày 31-12-2015 Công ty Nhựt Thành phải thanh toán cho ông Tân - bà Phượng 100 tỷ đồng, lãi suất 2%/tháng, trả lãi hàng tháng.
Số tiền còn lại 690,433 tỷ đồng, bà Quí thống nhất giao cho ông Tân - bà Phượng quyền sử dụng đất (QSDĐ) Khu công nghiệp An Hạ tại xã Phạm Văn Hai, H.Bình Chánh, với diện tích 445.440m2 (quy đổi thành tiền 1,55 triệu đồng/m2/45 năm). Trong quý 2/2016, Công ty Nhựt Thành sẽ giao giấy chứng nhận (sổ đỏ) với diện tích 445.440m2 đất; sau thời gian trên, Công ty Nhựt Thành sẽ chịu mức lãi suất theo ngân hàng số tiền 690,433 tỷ đồng.
Để đảm bảo cho các khoản tiền vay, Công ty Nhựt Thành đồng ý thế chấp 2 sổ đỏ số CD 903894 (khu đất 109.113,7m2) và CD 903895 (khu đất 63.568,8m2) do Sở Tài nguyên và Môi trường TPHCM cấp ngày 04-7-2016 cho Công ty Nhựt Thành.
Do Công ty Nhựt Thành không thực hiện nghĩa vụ trả nợ, giao sổ đỏ nên ngày 22-11-2018, ông Tân - bà Phượng khởi kiện yêu cầu Công ty Nhựt Thành thanh toán 790,433 tỷ đồng tiền gốc và 535,35 tỷ đồng tiền lãi (tạm tính đến ngày 05-11-2018).
Tại phiên tòa sơ thẩm, nguyên đơn rút yêu cầu đòi tiền lãi 535,35 tỷ đồng
Một góc Khu công nghiệp An Hạ do Công ty Nhựt Thành làm chủ đầu tư
Đại diện bị đơn trình bày: Công ty Nhựt Thành được Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chi nhánh Bình Chánh cam kết cho vay 200 tỷ đồng để thực hiện dự án Khu công nghiệp An Hạ. Căn cứ theo hợp đồng tín dụng ký ngày 05-9-2007, ngân hàng đã giải ngân cho Công ty Nhựt Thành tổng cộng 59,1 tỷ (tính đến ngày 21-7-2009), tất toán xong. Công ty Nhựt Thành nhiều lần đề nghị được vay tiếp số tiền trong định mức nhưng ngân hàng không giải quyết, mà giới thiệu và hướng dẫn Công ty Nhựt Thành vay của Công ty TNHH Đầu tư và Xây dựng Hòa Phong do ông Cao Minh Tân làm giám đốc.
Trên cơ sở chứng thư bảo lãnh thanh toán số 1231 ngày 07-8-2009 của ngân hàng, từ tháng 08-8-2009 đến 07-4-2011, ông Tân - bà Phượng đã cho Công ty Nhựt Thành vay nhiều lần với tổng số tiền 89,5 tỷ đồng. Từ ngày 05-10-2009 đến 16-7-2015, Công ty Nhựt Thành đã trả nợ cho ông Tân - bà Phượng 66 lần với tổng số tiền 97,275 tỷ đồng, vượt nợ gốc hơn 7,77 tỷ đồng. Phần tiền vượt 7,77 tỷ cao hơn mức lãi suất 1,5%/tháng mà ngân hàng cùng ông Tân - bà Phượng đã hứa và thỏa thuận. Điều đó cho thấy "giấy xác nhận tiền nợ" 790,433 tỷ đồng là hoàn toàn bịa đặt. Đây là con số do ông Tân - bà Phượng tự tính "lãi chồng lãi" từ số tiền gốc 89,5 tỷ đồng, theo kiểu "tín dụng đen".
Liên quan đến 2 sổ đỏ CD 903894 và CD 903895, Công ty Nhựt Thành chưa bao giờ thế chấp tài sản nào cho ông Tân - bà Phượng. Bởi, nếu có việc thế chấp bằng QSDĐ thì bắt buộc phải lập hợp đồng thế chấp, được công chứng và đăng ký giao dịch bảo đảm theo đúng quy định của pháp luật. Đằng này, giữa 2 bên không có bất kỳ văn bản thế chấp nào.
TAND H.Bình Chánh với Hội đồng xét xử (HĐXX) do thẩm phán Nguyễn Hoàng Sơn (chủ tọa) cùng hai hội thẩm Võ Hoàng Thu và Nguyễn Thị Nguyên, tuyên Bản án số 16: Buộc Công ty Nhựt Thành trả cho ông Tân - bà Phượng số tiền nợ gốc 790,433 tỷ đồng, trả làm một lần ngay sau khi bản án có hiệu lực.
Viện kiểm sát "tuýt còi"
Ngày 27-01-2022, Viện trưởng Viện KSND H.Bình Chánh ký Quyết định kháng nghị số 03/QĐ-VKS-DS, đề nghị TAND TPHCM hủy toàn bộ Bản án số 16 ngày 13-01-2022 của TAND H.Bình Chánh, giao hồ sơ về cấp sơ thẩm để xét xử lại. Kháng nghị nêu rõ:
Thứ nhất, về tố tụng: Đây là vụ án tranh chấp hợp đồng vay tài sản, phát sinh giữa ông Tân - bà Phượng với Công ty Nhựt Thành. Bà Ngô Thị Thanh Loan đã ký vào "giấy xác nhận tiền nợ và phương thức thanh toán" ngày 15-01-2015 với tư cách là Kế toán trưởng của Công ty Nhựt Thành. Bà Loan không có nghĩa vụ phải trả nợ nhưng có nghĩa vụ chứng minh những nội dung liên quan đến việc ký giấy xác nhận nêu trên.
Tại văn bản số 07/YC-VKS-DS ngày 18-11-2021, Viện KSND H.Bình Chánh yêu cầu Tòa án "đưa bà Ngô Thị Thanh Loan tham gia tố tụng với vai trò người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan, lấy lời khai làm rõ các sự kiện pháp lý”. TAND H.Bình Chánh có công văn số 1576/TAHBC ngày 02-12-2021, nêu rõ: "Những vấn đề Viện kiểm sát yêu cầu sẽ được HĐXX thẩm tra làm rõ tại phiên tòa". Tuy nhiên, tại phiên tòa, kiểm sát viên tiếp tục yêu cầu HĐXX thực hiện nhưng không được chấp nhận.
Việc Tòa án không đưa bà Loan vào tham gia tố tụng để làm rõ những tình tiết trong vụ án là vi phạm tố tụng.
Thứ hai, về quan điểm đánh giá chứng cứ và giải quyết vụ án: Nguyên đơn yêu cầu Tòa án buộc bị đơn thanh toán nợ gốc 790,433 tỷ đồng. Trong suốt quá trình giải quyết vụ án, ngoài "giấy xác nhận tiền nợ và phương thức thanh toán nợ" ngày 15-01-2015, nguyên đơn không cung cấp được hợp đồng vay tiền, chứng từ, tài liệu thể hiện việc giải ngân, giao nhận tiền, hình thức giao nhận tiền... Trong khi phía bị đơn không thừa nhận có vay 790,433 tỷ đồng. Tờ "giấy xác nhận tiền nợ và phương thức thanh toán" ngày 15-01-2015 do ông Tân - bà Phượng lập sẵn và tổ chức cho nhóm xã hội đen đến Công ty Nhựt Thành ép buộc bà Quí và bà Loan ký vào.
Nguyên đơn lý giải việc cho vay nhiều lần nhưng không lập thành văn bản, là do tin tưởng, quen biết với nhau. Lý giải này là không có căn cứ để chấp nhận. Số tiền 790,433 tỷ đồng rất lớn, nguyên đơn cho rằng chỉ dựa trên sự tin tưởng giữa đôi bên để cho vay số tiền này là không thuyết phục. Việc TAND H.Bình Chánh căn cứ "giấy xác nhận nợ và phương thức thanh toán" để xác định số nợ và buộc Công ty Nhựt Thành phải trả cho ông Tân, bà Phượng 790,433 tỷ đồng là không có căn cứ.
Căn cứ khoản 1 Điều 473 Bộ luật dân sự 2005, bên cho vay có các nghĩa vụ "giao tài sản cho bên vay đầy đủ, đúng chất lượng, số lượng vào thời điểm và địa điểm đã thỏa thuận". Còn theo quy định tại Điều 91 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 "đương sự có yêu cầu Tòa án bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình phải thu thập, cung cấp, giao nộp cho Tòa án tài liệu, chứng cứ để chứng minh cho yêu cầu đó là có căn cứ và hợp pháp".
Ngày 17-12-2020, Tòa án ra thông báo yêu cầu nguyên đơn giao nộp các chứng cứ, tài liệu trên nhưng phía nguyên đơn không cung cấp được. Do nguyên đơn chưa chứng minh được việc giao tài sản cho bị đơn nên tại thời điểm này, chưa đủ cơ sở để xem xét chấp nhận hay không chấp nhận yêu cầu của nguyên đơn. Các tài liệu, chứng cứ trong hồ sơ vụ án không đủ để chứng minh tổng số tiền mà bị đơn còn thiếu của nguyên đơn là 790,433 tỷ đồng nên việc Tòa án tuyên chấp nhận toàn bộ yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn là chưa có cơ sở, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi của phía bị đơn.
Do việc xác minh, thu thập chứng cứ của TAND H.Bình Chánh chưa đầy đủ nên để đảm bảo quyền lợi cho các bên tham gia tố tụng, cần hủy bản án số 16.
Ngoài nội dung kháng nghị của Viện trưởng Viện KSND H.Bình Chánh, vụ án này vẫn còn nhiều điểm "mờ" cần được làm sáng tỏ...