(CATP) Những ngày này, Sài Gòn vẫn mưa. Mưa dầm dề, ướt át những con phố cũ, chạm vào mái ngói nâu loang rêu của khu nhà nhỏ nằm sâu trong con hẻm phường Bình Thới. Trên chiếc bàn thờ nhỏ, di ảnh bà Huỳnh Kim Liên, người dân quê Cà Mau mà đồng chí đồng đội vẫn gọi thân thương biệt danh cô Ba Chỉ đang nằm đó, bà vừa ra đi ở tuổi 93 với đôi mắt vẫn đau đau hướng về phương Nam, nơi chôn nhau cắt rốn của bà, nơi có mảnh đất tổ tiên mà bà đã mòn mỏi đi đòi lại suốt mấy chục năm trời. Vậy là công lý, thứ mà bà tin tưởng suốt đời đã không kịp đến.
Khát vọng trở về với đất cha ông
Chín mươi ba tuổi đời, gần cả thế kỷ gắn bó với đất nước, từng đi qua chiến tranh, từng góp phần cưu mang cán bộ cách mạng trong những năm kháng chiến khốc liệt. Nhưng những ngày trước khi nhắm mắt, điều duy nhất bà mong không phải là chút trợ cấp hay danh hiệu, mà chỉ là được trả lại phần đất của cha ông, nơi có mồ mả tổ tiên, để bà có thể nằm xuống yên lòng giữa đất quê.
"Tôi chỉ mong... pháp luật đừng bỏ quên người cũ như tôi" - Câu nói khẽ thôi, mà nặng còn hơn giọt mưa ngoài hiên đang rỉ rã.
Vụ việc tưởng chừng đơn giản: một bản án hành chính đã có hiệu lực pháp luật, được tuyên công khai, rõ ràng, có căn cứ và được Cơ quan Thi hành án xác nhận phải thực hiện. Thế nhưng, điều khiến dư luận bức xúc là chính quyền xã Thới Bình (trong vai trò là bị đơn) vẫn không thi hành bản án, viện nhiều lý do vô lý để trì hoãn, khiến cụ bà 93 tuổi phải tiếp tục chờ đợi trong tuyệt vọng.
Bà Huỳnh Kim Liên khi còn sống
Theo hồ sơ, ngày 20/3/2025, Tòa án nhân dân tỉnh Cà Mau đã tuyên Bản án hành chính sơ thẩm số 03/2025/HC-ST, chấp nhận toàn bộ yêu cầu khởi kiện của bà Liên, buộc UBND huyện Thới Bình (nay là UBND xã Thới Bình sau khi sáp nhập) phải cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCN QSDĐ) cho bà Liên trên phần đất thừa kế hợp pháp do cha mẹ để lại.
Phần đất này là tài sản của gia đình bà Liên tạo lập. Không những vậy, đây còn là nơi yên nghỉ của tổ tiên, nơi có hàng chục ngôi mộ đã nằm đó hơn nửa thế kỷ. Bản án của tòa xác định rõ: việc UBND huyện Thới Bình trước đây cấp GCN cho ông Huỳnh Văn Chiến là trái pháp luật, cần thu hồi và hủy bỏ.
Tuy nhiên, sau khi bản án có hiệu lực, UBND xã Thới Bình lại không thi hành. Khi bà Liên hoặc người đại diện đến liên hệ, xã trả lời rằng: "chưa thể thực hiện trích lục bản đồ địa chính" và "ông Chiến có đơn xin cấp lại quyền sử dụng đất". Những lý do ấy nghe qua tưởng hợp lý, nhưng thực tế chỉ là cái cớ để trì hoãn. Bởi lẽ, bản án của tòa đã giải quyết dứt điểm tranh chấp giữa các bên, không còn gì để xem xét thêm.
Trước sự chậm trễ kéo dài, Cục Thi hành án dân sự tỉnh Cà Mau đã vào cuộc. Ngày 15/5/2025, cơ quan này ban hành Văn bản số 536, khẳng định rõ hành vi hành chính của UBND huyện Thới Bình (và nay là xã Thới Bình) là trái pháp luật, đồng thời yêu cầu thu hồi GCN cấp sai cho ông Chiến; buộc UBND xã Thới Bình phải thực hiện việc cấp lại GCN đúng quy định cho bà Liên. Văn bản này không chỉ mang tính nhắc nhở mà là mệnh lệnh thi hành theo luật. Thế nhưng, hơn 5 tháng trôi qua, xã Thới Bình vẫn im lặng. Không biên bản cưỡng chế, không thông báo tiến độ, không phản hồi cụ thể. Tất cả bị "để đó”, mặc cho bản án và niềm tin của một cụ già trôi dần trong sự thờ ơ.
Theo Điều 28 Nghị định 71/2016/NĐ-CP, người nào có hành vi cố tình không thi hành bản án hành chính, hoặc cản trở việc thi hành án, có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Ấy vậy mà, dường như pháp luật vẫn đứng ngoài cánh cửa UBND xã Thới Bình.
HĐXX TAND tỉnh Cà Mau đã tuyên phần thắng cho bà Liên
Những lý do "lạ lùng" và nỗi day dứt công lý
Về vụ việc trên, đại diện UBND xã Thới Bình đã trả lời lặp đi lặp lại như một khuôn mẫu: "Chúng tôi chưa thể cấp lại vì chưa có bản đồ trích đo, và ông Chiến vẫn có đơn xin xác lập quyền sử dụng đất".
Một câu trả lời khiến nhiều người ngao ngán. Bởi lẽ, trong quá trình xét xử, tòa án đã xác định đầy đủ các chứng cứ, đo đạc, xác minh, đối chiếu hồ sơ, bản đồ địa chính. Phần đất tranh chấp đã được Tòa án nhân dân tỉnh Cà Mau xem xét cụ thể. Vậy tại sao sau khi bản án có hiệu lực, xã lại yêu cầu "trích lục lại bản đồ”? Và tại sao đơn xin cấp đất của ông Chiến - người đã bị tòa bác quyền lợi - lại được đưa ra làm căn cứ hoãn thi hành án?
Một cựu luật sư theo dõi vụ việc nhận xét: "Nếu chính quyền xã hoặc huyện không thi hành bản án, thì đó không chỉ là vi phạm hành chính, nó còn là hành vi cố ý làm trái, gây thiệt hại cho công dân, vi phạm nguyên tắc thượng tôn pháp luật. Và điều đáng nói hơn: họ đang làm tổn thương niềm tin của người dân".
Nhưng ai nói gì thì nói, mặc cho các văn bản chỉ đạo... thì chính quyền xã Thới Bình vẫn làm ngơ. Nhất là khi viện dẫn một văn bản của Sở Tư pháp hướng dẫn nửa vời, thiếu tìm hiểu cụ thể để làm tấm bình phong che đậy cho sai phạm của mình.
Vụ việc của bà Huỳnh Kim Liên không còn là câu chuyện cá nhân. Nó là phép thử về tính nghiêm minh của pháp luật, là thước đo lòng trung thực và trách nhiệm công vụ. Một bản án đã có hiệu lực, được Cơ quan Thi hành án giám sát, được báo chí phản ánh, vậy mà vẫn không được thực thi. Đó không còn là sai sót kỹ thuật, mà là sự coi thường luật pháp.
Những người thay mặt UBND xã Thới Bình đến "tống đạt thư mời" khi bà Liên đã rơi vào cảnh chết thực vật
Hơn 7 tháng kể từ khi bản án có hiệu lực, UBND xã Thới Bình vẫn chưa thực hiện trách nhiệm thi hành án. Bà Huỳnh Kim Liên thì ngày càng yếu đi, sức khỏe giảm sút nhanh. Điều không riêng gì bà Liên, mà cả dư luận đang mong chờ. Đó không phải là một tờ giấy đỏ, mà là sự tôn trọng pháp luật, sự thẳng thắn của những người có quyền lực trong tay. Vụ việc này không chỉ đòi hỏi sự vào cuộc của Cơ quan Thi hành án, mà cần cả ý chí của lãnh đạo tỉnh Cà Mau. Một quyết định dứt khoát, một động thái rõ ràng không chỉ để trả lại đất cho người dân, mà còn để trả lại niềm tin cho xã hội.
Và đến giờ thì không ai có thể nói thay cho bà nữa. Sự im lặng ấy sẽ còn ám ảnh lâu dài. Lẽ phải, nếu đến sau cái chết, phải chăng chỉ là giọt mưa muộn màng rơi trên mộ phần người đã khuất?