Nguyên đơn không có quyền khởi kiện
Nguồn gốc đất tranh chấp là một phần trong thửa đất số 151, tờ bản đồ số 3, có diện tích 1.097m², thuộc quyền sử dụng của bà Lữ Ngọc Anh theo "tờ chúc ngôn" năm 1979 của ông Lữ Long Giao (bố của bà Anh). Bà Anh, người đang định cư và mang quốc tịch Pháp. Do bị giới hạn đứng tên quyền sử dụng đất nên bà Anh đã ủy quyền (nhiều lần) cho chị gái là bà Lữ Thị Đông để thực hiện các công việc liên quan tới phần đất này (các giấy tờ ủy quyền lần lượt vào các ngày: 08/10/1988, 13/8/1992 và 28/10/1994). Bản chất của các văn bản ủy quyền chỉ là sự ủy quyền đại diện, quản lý, gìn giữ và sử dụng, không nhằm chuyển giao quyền hưởng di sản hợp pháp của bà Lữ Ngọc Anh.
Ngày 07/8/1992, bà Đông lập "tờ cam kết" khẳng định, đây là tài sản của bà Anh. Bà Đông chỉ đại diện cho em gái mình thông qua ủy quyền và cam kết con cháu bà Đông không có quyền tranh chấp với bà Anh. Sau đó, bà Anh đã về Việt Nam làm tường trình và hủy bỏ các ủy quyền trước đó từ năm 2008.
Bà Đông mất năm 2000, các con, cháu của bà là Phan Nhân Ái, Phan Thị Nhân Hiền, Phan Nhân Đức Huệ đã nhận thừa kế chưa đúng pháp luật đối với nhà đất số 136 Trần Phú, phường Trà Vinh (thuộc thửa đất số 151, tờ bản đồ số 3; nay là thửa số 136, tờ bản đồ số 8), bởi bà Đông chỉ là người nhận ủy quyền quản lý, sử dụng đất từ bà Anh chứ không có quyền sử dụng, sở hữu đối với phần nhà đất này. Sau đó, những người này nộp đơn khởi kiện bà Điệp (vợ ông Nguyễn Văn Bảy), yêu cầu gia đình di dời tài sản, mặc dù con cháu bà Đông không có quyền sở hữu, sử dụng đối với mảnh đất này.
Thửa đất đang bị tranh chấp
Bà Điệp cho biết, phần đất tranh chấp ban đầu là pháo đài chứa đạn của chế độ cũ, sau giải phóng là hố rác không ai kê khai sử dụng. Vợ chồng bà bắt đầu cải tạo để sử dụng, được UBND Phường 2 (cũ) xác nhận cho phép cất nhà năm 1992 và đã đóng thuế đất liên tục đến năm 2010 với phần đất này (khoảng 20 - 30m2). Sau một thời gian sinh sống, vợ chồng bà Điệp được biết nguồn gốc đất thuộc di sản của bà Anh, bà Đông là người được ủy quyền quản lý, sử dụng và "trọn quyền sang bán nhà đất". Do đó, vợ chồng bà Điệp đã liên hệ mua phần diện tích đang ở với bà Đông, theo "Giấy ưng thuận" của bà Đông ngày 20/7/1995, có xác nhận của chính quyền địa phương. Việc mua bán này được ông Nguyễn Văn Loan - nguyên Chủ tịch UBND Phường 2 xác nhận tại văn bản "Lời khai người làm chứng" ngày 01/8/2025.
Vợ chồng bà Điệp nhiều lần đưa các khoản tiền cho bà Đông, lần lượt là 600.000 đồng cùng 02 chỉ vàng 24K và các đợt thăm hỏi ốm đau khác với tổng số tiền là 840.000 đồng. Trong đó, có thư cảm ơn của bà Đông (tên thường gọi là bà Năm) viết gửi cho ông Bảy và giấy xác nhận có chữ ký của người nhà bà Đông là bà Lữ Thị Cẩm Vân. Sau thỏa thuận mua bán với bà Đông, gia đình bà Điệp tiếp tục sinh sống ổn định trên thửa đất từ đó cho đến nay.
Đầu năm 2024, con cháu bà Đông là Phan Nhân Ái, Phan Thị Nhân Hiền, Phan Nhân Đức Huệ đã gửi đơn kiện bà Điệp, yêu cầu Tòa án buộc gia đình bà Điệp di dời tài sản trên đất để trả lại phần diện tích đất 116,2m2 (theo biên bản đo đạc ngày 19/3/2024, thuộc thửa 136, tờ bản đồ số 8, tọa lạc tại số 136 đường Trần Phú). Phía bà Điệp yêu cầu Tòa án không chấp nhận toàn bộ yêu cầu của nguyên đơn. Đồng thời, yêu cầu Tòa án công nhận phần đất diện tích 74,9m² thuộc thửa 136 thuộc quyền sử dụng hợp pháp của bị đơn và yêu cầu những người thừa kế của bà Đông tiếp tục thực hiện hợp đồng theo "Giấy ưng thuận" của bà Đông ngày 20/7/1995, có xác nhận của chính quyền địa phương, vì các nguyên đơn là người thừa kế của bà Đông.
Ngày 01/10/2024, TAND TP.Trà Vinh đã thụ lý vụ án theo Thông báo số 284/2024/TLST-DS, trong đó có nêu 02 đương sự là bà Nicole Ngọc Thị NGUYEN - KHAC và ông Georges Buu NGUYEN - KHAC, người thừa kế hợp pháp của bà Anh, đang sinh sống ở Pháp. Mặc dù, vụ án này có yếu tố nước ngoài, không thuộc thẩm quyền giải quyết của TAND TP.Trà Vinh, nhưng cơ quan này vẫn thụ lý. Tòa án cấp sơ thẩm còn thụ lý không đúng tư cách người tham gia tố tụng trong vụ án. Ông Phan Nhân Ái (con trai của bà Đông), Phan Thị Nhân Hiền và Phan Nhân Đức Huệ (là cháu của bà Đông) không có quyền khởi kiện theo quy định tại khoản 2, 3, Điều 68, 186, 192 và Điều 217 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 (BLTTDS). Bà Đông (chị ruột của bà Anh, đồng thời là mẹ và bà nội của các nguyên đơn) chỉ là người được bà Anh ủy quyền để quản lý, sử dụng và đòi lại một phần nhà đất bị lấn chiếm. Tuy nhiên, tư cách đại diện theo ủy quyền của bà Đông đã chấm dứt khi bà Đông qua đời năm 2000. Do đó, các con cháu của bà Đông không thể thừa kế "quyền đại diện đã chấm dứt".
Bản án sơ thẩm số 24/2025/DS-ST ngày 28/02/2025 đã gây bức xúc cho bị đơn. Bởi lẽ, việc không nêu "những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan" là bà Nicole Ngọc Thị NGUYEN - KHAC, ông Georges Buu NGUYEN - KHAC, đang sinh sống ở Pháp và thực tế Tòa án đã xét xử vắng mặt 2 đương sự này không đúng quy định. Đồng thời, tại phần nhận định có nêu: "Đối với những người thừa kế của bà Anh do bà Lữ Thị Cẩm Vân đưa vào tham gia tố tụng. Do việc giải quyết vụ án không ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của những người này nên không cần thiết phải có sự tham gia tố tụng của những người này". Việc Tòa cấp sơ thẩm xét xử vắng mặt đương sự đã xâm phạm trực tiếp quyền và lợi ích hợp pháp của họ, căn cứ theo khoản 15, Điều 70, BLTTDS.
Ngoài ra, bản án sơ thẩm còn bỏ qua không xem xét "Tờ cam kết" (lập ngày 07/8/1992 của bà Đông), trong đó chính bà Đông đã viết rằng: "Tôi được em tôi ủy quyền toàn bộ ngôi nhà... thuộc phần thừa kế của em tôi là Lữ Ngọc Anh... Tôi hứa là sẽ giao toàn bộ số tiền bán phần thừa kế nhà đất lại cho em tôi trọn quyền sử dụng. Nếu tôi có qua đời vì già yếu bệnh hoạn, thì các con cháu tôi không có quyền đứng ra tranh chấp với em tôi là Lữ Ngọc Anh". Văn bản này trực tiếp bác bỏ quyền tranh chấp của con cháu bà Đông, bao gồm các nguyên đơn. Do đó, con cháu của bà Đông - các đồng nguyên đơn, không có quyền và lợi ích hợp pháp đối với mảnh đất đang tranh chấp và gia đình bà Điệp không xâm phạm gì đến quyền và lợi ích hợp pháp của những người này.
Hành trình đi tìm công lý
Sau khi bà Điệp kháng cáo, TAND tỉnh Vĩnh Long đã xét xử và tuyên Bản án phúc thẩm số 243/2025/DS-PT ngày 05/8/2025, tiếp tục phán quyết như cấp sơ thẩm. Tòa án cấp phúc thẩm chưa xem xét, bỏ qua vi phạm về thủ tục tố tụng của Tòa án cấp sơ thẩm, tiếp tục xét xử mà không đưa ra các phán quyết theo đúng quy định tại khoản 2, Điều 310, BLTTDS.
Bản án phúc thẩm không khắc phục sai lầm mà tiếp tục khẳng định: "...người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan vắng mặt, nhưng việc vắng mặt của họ không ảnh hưởng đến việc giải quyết vụ án...". Tại đoạn cuối cùng mục 4 phần Nhận định, cấp phúc thẩm còn nhận định: "...ý kiến của người đại diện bị đơn cho rằng diện tích đất tranh chấp không thuộc đất của bà Đông là không có căn cứ chấp nhận...".
Vì bức xúc với sai phạm trong việc áp dụng pháp luật, bỏ qua các tình tiết khách quan và có dấu hiệu vi phạm thủ tục tố tụng của các cấp Tòa án tại Vĩnh Long, bà Điệp đã làm đơn gửi Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao xem xét hồ sơ vụ án để kháng nghị theo thủ tục Giám đốc thẩm: "Hủy toàn bộ Bản án dân sự sơ thẩm số 24/2025/DS-ST ngày 28/02/2025 và Bản án dân sự phúc thẩm số 243/2025/DS-PT ngày 05/8/2025, giao hồ sơ cho Tòa án có thẩm quyền xét xử lại".