Phiên thảo luận diễn ra ngay sau khi Quốc hội nghe tờ trình và báo cáo thẩm tra về điều chỉnh chủ trương đầu tư Dự án xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 – 2020.
Khẳng định đường cao tốc Bắc - Nam là rất cần thiết, phải làm càng nhanh càng tốt nhưng đại biểu Sinh cho biết rất băn khoăn khi mà cùng kỳ họp này bấm nút thông qua cả Luật PPP, tạo cơ chế thu hút vốn đầu tư tư nhân, lẫn chuyển đổi dự án PPP sang đầu tư công.
Đại biểu Đỗ Văn Sinh tham gia thảo luận
“Vốn ngân sách chắc chắn rất thiếu, đặc biệt cho hạ tầng giao thông, khi mà theo tính toàn thì 10 năm tới cần hơn 100 tỷ USD”- ông Sinh phản ánh.
Đáng chú ý, theo đại biểu này, một trong hai lý do Chính phủ xin chuyển đổi là khó huy động vốn từ ngân hàng. Nhưng khi làm việc với 19 nhà đầu tư của 7/8 dự án PPP thì họ đều cam kết là huy động được vốn.
Chính phủ cũng nêu lý do là chuyển sang đầu tư công thì tiến độ nhanh hơn, cam kết tháng 9/2020 khởi công được, nhưng đại biểu Sinh nhận định "rất khó tin, giả sử có chuyển sang cũng không nhanh thế được".
Vị đại biểu Quảng Trị cũng đặt câu hỏi tại sao lại lựa chọn hai dự án Mai Sơn - Quốc lộ 45, Phan Thiết - Dầu Giây khi mà theo đánh giá của chính Chính phủ thì hai đoạn này lưu lượng xe rất tốt, giá trị thương mại rất lớn để chuyển sang đầu tư công.
“Lựa chọn này đồng nghĩa phải bỏ thêm 23.000 tỷ ngân sách nữa, đi ngược lại tinh thần của Luật PPP” – ông Sinh chỉ ra đồng thời nhấn mạnh, “nghiên cứu kỹ tôi thấy lý do Chính phủ đưa ra rất khó thuyết phục”.
Tổng Thư ký Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc
Chung thắc mắc, đại biểu Bùi Văn Xuyền (Thái Bình) nêu câu hỏi: “Tờ trình nói ngắn gọn, nhiều nội dung chưa rõ ràng, ngân sách đang khó khăn thì chuyển đổi có phải phương án duy nhất không?”.
Những lý do Chính phủ nêu chưa thuyết phục cũng là nhận xét của Tổng thư ký Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc.
“Chính phủ nói nhà đầu tư không có thế mạnh về tài chính, đấy là mình suy nghĩ thế thôi chứ các nhà đầu tư lại cho biết sẵn sàng đặt cọc, nếu không làm thì họ sẵn sàng mất tiền cọc, vậy phải giải thích thế nào?” - ông Phúc nói.
Với lý do chuyển sang đầu tư công sẽ đẩy nhanh tiến độ, theo ông Phúc cũng chưa hẳn vì thực tế nhiều công trình do tư nhân đầu tư tiến độ nhanh hơn hẳn, như sân bay Vân Đồn có hai năm thôi mà được đánh giá là sân bay đẹp, còn sân bay Long Thành loay hoay mãi chưa giải phóng xong mặt bằng.
“Nếu Chính phủ cam kết chuyển sang đầu tư công thì ngày nào tháng nào xong sẽ thuyết phục ngay chứ nói chung chung thì rất khó” – Tổng thư ký Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc nêu yêu cầu.
Trao đổi sau đó, Bộ trưởng Kế hoạch – Đầu tư Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh sự cần thiết của tuyến đường cao tốc Bắc - Nam, xương sống đất nước kết nối từ Lạng Sơn đến Mũi Cà Mau với khoảng 60% dân số được hưởng lợi.
“Các nước đều bắt đầu từ cao tốc, nước nào làm nhanh thì phát triển nhanh” – ông Dũng nhìn nhận.
Dẫn chứng ở Trung Quốc có tỉnh 3 năm làm 2000 km đường cao tốc, ông Dũng phàn nàn nước ta hiện mới có được gần 500km cao tốc.
Bộ trưởng Bộ KHĐT Nguyễn Chí Dũng
“Còn hơn 1.300 km, đáng lẽ phải làm hàng chục năm rồi, đi từ Vinh ra Hà Nội mất 6 tiếng thì làm sao mà hội nhập, làm sao cạnh tranh được” - Bộ trưởng Dũng day dứt. Theo ông, giờ không có lý do gì chậm trễ hơn nữa mà chỉ là ý chí quyết tâm, không bàn về chủ trương nữa.
Chia sẻ với ý kiến đại biểu là báo cáo của Chính phủ có thể chưa rõ, nhưng Bộ trưởng Dũng quả quyết tiền không có vấn đề gì vì từ đầu nhiệm kỳ chính ông đã đề nghị Quốc hội bố trí 80.000 tỷ đồng cho các công trình quan trọng quốc gia, sau còn 55.000 cho tuyến cao tốc Bắc - Nam này.
Bộ trưởng cũng cho biết là giải phóng mặt bằng đã được 84%, đến quý 3 năm nay thì xong hoàn toàn tuyến.
Về thời điểm hoàn thành, ông Dũng khẳng định Chính phủ đã bàn nhiều lần, nếu được chuyển đổi thì cuối 2021 sẽ xong toàn bộ 3 dự án này.