Số liệu này được Tổng Liên đoàn Lao động (LĐLĐ) Việt Nam nêu trong báo cáo gửi Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội về tình hình cắt giảm lao động, việc làm trong các doanh nghiệp (DN) có tổ chức công đoàn.
Dù có nhiều cải thiện, nhưng theo Tổng LĐLĐ, trong năm 2022, nền kinh tế vẫn đối diện nhiều khó khăn, thách thức. Thống kê cho thấy, có 122,1 ngàn DN giải thể, tạm ngừng hoạt động, nhiều người lao động (NLĐ) mất việc làm.
“Nhiều NLĐ phải chấp nhận tăng ca, làm thêm giờ để tìm nguồn thu nhập trang trải cuộc sống. Chất lượng cuộc sống của NLĐ có sự chuyển biến, nhưng những vấn đề bức xúc ở các khu công nghiệp tập trung chưa có sự thay đổi rõ nét” – báo cáo phản ánh.
Công nhân lao động đang đối diện thời điểm khó khăn khi bị nghỉ việc, giảm giờ làm
Trong khi đó, Tổng LĐLĐ chỉ ra, tình hình DN chấp hành các quy định pháp luật liên quan đến quyền lợi của NLĐ chưa nghiêm, nhất là các quy định về tiền lương, tiền thưởng, bảo hiểm xã hội.
“Cá biệt có những DN mặc dù sản xuất kinh doanh tăng trưởng vẫn lợi dụng ảnh hưởng tình hình dịch bệnh nhằm không tăng hoặc cắt giảm các phúc lợi đã thỏa thuận dẫn đến những bức xúc trong công nhân lao động” - Tổng LĐLĐ nêu.
Chưa hết, tình trạng DN trốn đóng, chiếm dụng, nợ tiền bảo hiểm xã hội diễn ra ở nhiều địa phương với tổng số tiền nợ (phải tính lãi) là gần 14.600 tỉ đồng, chiếm 3,4% số phải thu. Tình trạng chủ DN "bỏ trốn" để lại khoản nợ lớn tiền lương, BHXH của NLĐ vẫn diễn ra, chưa có giải pháp hữu hiệu, kịp thời.
Cập nhật tình hình ngừng việc tập thể, Tổng LĐLĐ thông tin, năm 2022 trên địa bàn cả nước xảy ra 144 cuộc ngừng việc tập thể, tăng 53 cuộc so với cùng kỳ năm 2021, với tổng số 98.375/182.131 NLĐ tham gia.
Có 92/144 cuộc, chiếm 63,89% tổng số cuộc xảy ra tại các khu công nghiệp, khu chế xuất, khu kinh tế.
“Khi xảy ra ngừng việc, các cấp công đoàn đã chủ động, tích cực tham gia ổn định tình hình, phối hợp với liên ngành hỗ trợ các bên giải quyết, qua đó đa số các đề xuất, kiến nghị chính đáng của NLĐ đã được DN đồng thuận và cam kết thực hiện”- Tổng LĐLĐ cho hay.
Phản ánh tâm trạng chung của đoàn viên và NLĐ, Tổng LĐLĐ cho biết, một bộ phận NLĐ còn lo lắng về thu nhập, đời sống trước biến động giá cả các mặt hàng thiết yếu, tiền thưởng và các khoản phúc lợi trong dịp Tết 2023.
Tình trạng NLĐ rút bảo hiểm xã hội một lần vẫn diễn ra chưa có các giải pháp thực sự hữu hiệu, ổn định, lâu dài. Nhiều nơi tín dụng đen vẫn xâm nhập vào đời sống của NLĐ.
“NLĐ mong muốn Đảng, Nhà nước có thêm nhiều chính sách mới để cải thiện, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho họ” – Tổng LĐLĐ truyền đạt.
Vẫn theo thống kê của Tổng LĐLĐ, có 1.236 DN ở 44 tỉnh, thành phố bị ảnh hưởng sản xuất, kinh doanh phải cắt giảm lao động. Trong số này, có 646 DN dân doanh, chiếm 52,27%; 590 DN có vốn đầu tư nước ngoài, chiếm 47,73%.
Về ngành nghề, có 226 DN dệt may, chiếm 18,28%; 109 DN da giày, chiếm 8,82%; 196 DN chế biến gỗ, chiếm 15,86%; 62 DN điện tử, chiếm 5,02%; 31 Dn cơ khí, chiếm 2,51% và 612 DN khác, chiếm 49,51%.
Trong khu công nghiệp có 360 DN, chiếm 29,13% tổng số DN.
Tổng số lao động trong các DN bị ảnh hưởng tới việc làm là 472.214 người, chiếm 64,54% tổng số lao động tại các DN. Mức độ ảnh hưởng có 2 cấp, gồm thôi việc, mất việc là 41.558 người, chiếm 8,80%; giảm giờ làm là 430.665 người, chiếm 91,20% (bao gồm giảm giờ làm hàng ngày, làm cách nhật, nghỉ hưởng lương ngừng việc, nghỉ không hưởng lương, tạm hoãn hợp đồng lao động).
Ngoài ra, có 30 DN nợ lương của 6.946 NLĐ với tổng số tiền là 110.227.809.883 đồng; 121 DN nợ BHXH của 32.315 lao động với tổng số tiền là 237.932.337.076 đồng.
Bất ổn này được Tổng LĐLĐ dự báo sẽ tiếp diễn thời gian tới, khi tình hình sản xuất, kinh doanh của DN tiếp tục gặp khó khăn, đơn hàng tiếp tục bị cắt giảm có thể hết quý I, thậm chí quý II/2023.
Thông tin tổng hợp từ công đoàn cơ sở cho thấy, dự kiến trong tháng 12-2022 và những tháng đầu năm 2023, sẽ có 667 DN tiếp tục thực hiện giảm giờ làm của 271.736 lao động và 88 DN có kế hoạch cắt giảm tiếp 15.769 lao động.
Sẽ có tình trạng chủ DN bỏ trốn, nợ lương, nợ BHXH và các chế độ của NLĐ; DN lợi dụng tình hình để thanh lọc, đẩy NLĐ từ trên 35 tuổi ra khỏi DN để tuyển dụng lao động trẻ hơn, chi phí thấp hơn.
Vì thế, bên cạnh các giải pháp hỗ trợ NLĐ mà các cấp công đoàn đã thực hiện, Tổng LĐLĐ Việt Nam kiến nghị Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội đề nghị các UBND tỉnh, thành phố, chỉ đạo các Sở Lao động – Thương binh và Xã hội nắm chắc tình hình DN, lao động để có biện pháp hỗ trợ kịp thời; phối hợp chặt chẽ với LĐLĐ tỉnh, thành phố trong việc phê duyệt các phương án sử dụng lao động của DN khi chấm dứt hợp đồng lao động với nhiều NLĐ; triển khai các biện pháp phòng ngừa tranh chấp lao động, ngừng việc tập thể, hỗ trợ các bên đối thoại, thương lượng, giải quyết khi xảy ra tranh chấp…
Tổng LĐLĐ Việt Nam kiến nghị Chính phủ sớm ổn định tình hình kinh tế vĩ mô, đặc biệt là vấn đề giá cả, lãi suất, nguồn cung các mặt hàng đầu vào thiết yếu, xúc tiến thương mại, tìm kiếm các thị trường mới... để giúp các DN và NLĐ sớm ổn định, vượt qua khó khăn.
Đồng thời, tiếp tục có các gói hỗ trợ cho NLĐ nhằm giúp họ tăng cường khả năng chống chịu, thích nghi với biến động của thị trường và khủng hoảng, ở lại thị trường lao động, tránh dịch chuyển lao động với số lượng lớn hoặc rời khỏi thị trường lao động chính thức (tương tự gói hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động theo Quyết định số 08/2022/QĐ-TTg ngày 28/3/2022 của Thủ tướng Chính phủ).