Sáng qua (02/8), Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam phối hợp với Ủy ban Văn hóa - Giáo dục tổ chức Hội nghị góp ý kiến về triển khai thực hiện chương trình, sách giáo khoa (SGK) phổ thông 2018. Hội nghị nhằm tiếp tục hoàn thiện và có cơ sở đánh giá khách quan, toàn diện việc triển khai thực hiện Nghị quyết số 88/2014/QH13 ngày 28/11/2014 và Nghị quyết số 51/2017/QH14 ngày 21/11/2017 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông, đồng thời hoàn thiện báo cáo của Đoàn giám sát của Quốc hội về nội dung nêu trên được sâu sắc, chất lượng, hiệu quả.
Nêu ý kiến thảo luận, nguyên Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan nhìn nhận, chủ trương đổi mới chương trình, đổi mới SGK là đúng đắn nhưng việc thực hiện không theo kịp chủ trương. "Trong chọn SGK hiện nay, từ truyền kiến thức sang phương pháp tư duy và năng lực cần có bước đi. Cần nghiên cứu trang bị phương pháp giảng dạy cho giáo viên kết hợp với các trường sư phạm, chứ một giáo viên phải dạy từ hóa học, sinh học, vật lý mà chỉ cập nhật trong một tháng rồi giảng dạy là không ổn" - bà Doan phân tích.
Dẫn nhận xét rằng SGK mới không làm cho học sinh, thầy giáo giảng dạy và học tập rập khuôn máy móc, nguyên Phó Chủ tịch nước thắc mắc: "Vậy bài văn mẫu là cái gì khi đi thi học sinh vẫn phải chép văn mẫu. Tôi khẳng định bây giờ vẫn có bài văn mẫu mà thực chất trong gia đình tôi thấy con cháu tôi học vẫn có bài văn mẫu".
Chưa hết, theo bà Doan, tuy Bộ GD-ĐT nói chống bệnh thành tích trong thi cử "nhưng ở dưới có chống đâu", vì ảnh hưởng đến bình bầu, thi đua. "Bộ Giáo dục vừa rồi cố gắng lắm nhưng trên nói dưới không nghe vì bệnh thành tích" - bà Doan phản ánh và đề nghị Chính phủ, nhất là Ủy ban quốc gia về giáo dục cần bàn nhiều về định hướng, chiến lược cho giáo dục.
"Từ đông tây kim cổ đến giờ, không có một quốc gia nào đi lên mà không xuất phát từ giáo dục. Bây giờ chúng ta xây những con đường cao tốc mà không để ý đến "con đường tri thức", trong khi đây là con đường nhanh nhất để phát triển bền vững nhất" - bà Doan phàn nàn.
Nguyên Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan nêu ý kiến
Tương tự, GS Trần Ngọc Đường, Chủ nhiệm Hội đồng Dân chủ, Pháp luật đánh giá, dù chủ trương đổi mới chương trình, SGK đã được triển khai từ nhiều năm nhưng việc tổ chức thực hiện còn lúng túng. "Chủ trương này được thể hiện trong bộ SGK nhưng việc triển khai còn có bước rất xa. Nhìn vào con cháu tôi học thì thấy việc chuyển mục đích của chương trình SGK từ trang bị kiến thức sang trang bị phẩm chất năng lực của người học còn xa lắm"- GS Trần Ngọc Đường bình luận.
Cũng trăn trở với nền giáo dục, PGS.TS Nguyễn Gia Cầu, Phó Viện trưởng Viện nghiên cứu phát triển giáo dục nhận định, vấn đề thực học, dạy tốt, học tốt trong thực hiện đổi mới chương tình SGK 2018 vừa qua chưa được chú trọng. "Việc học để thi, mở mắt ra là thi, chịu áp lực thi cử đã ảnh hưởng rất lớn đến quá trình dạy và học" - ông Cầu nói. Điểm nữa cần lưu ý, ông Cầu chỉ ra, là về đội ngũ giáo viên. Nếu không giải quyết được vấn đề này, theo ông, các vấn đề khác sẽ khó giải quyết.
Còn GS Trần Ngọc Đường thì "lấy làm lạ” là tại sao 30 - 40 năm nay trường học "mọc ra như nấm" mà vẫn thiếu giáo viên. "Thiếu vì cái gì, hay chế độ đãi ngộ quá thấp? Làm thế nào để xây dựng đội ngũ giáo viên không chỉ đủ mà còn chất lượng?" - ông Đường nêu câu hỏi và cho rằng, nếu không có đội ngũ giáo viên thì đổi mới SGK cũng rất khó làm. "Cần chú ý đội ngũ giáo viên, nên chăng có chính sách hỗ trợ cho đội ngũ giáo viên" - ông Đường khuyến nghị.
Liên quan đến câu chuyện này, nguyên Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan bức xúc, làm giáo viên áp lực quá. "Vừa tinh giản biên chế, vừa đánh giá lại năng lực, nâng cao năng lực, vừa chính sách tiền lương không phù hợp. Mấy triệu bạc làm sao đủ sống, phải dạy thêm, làm đủ thứ..." - bà Doan nói.
Nhận định sản phẩm của giáo dục không phải thể hiện kết quả ngay hôm nay mà có khi 10 năm, 20 năm sau, bà Doan lưu ý, phải có chính sách tiền lương, thông qua "bảng lương riêng" cho nhà giáo, chứ "cứ như thế này thì nhà giáo không đủ điều kiện để theo nghề đâu".
Trong báo cáo ý kiến nhân dân về đổi mới chương trình, SGK giáo dục phổ thông giai đoạn 2014 - 2022 được gửi đến hội nghị, Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam cho biết, có nhiều ý kiến băn khoăn về việc đầu năm học một số trường đã đưa danh mục bộ SGK có sự không rõ ràng giữa SGK và các tài liệu tham khảo, sách bài tập dẫn đến chi phí mua sách đội lên rất nhiều. Tình trạng giá SGK nhiều thời điểm tăng cao, gây khó khăn, lãng phí tiền của nhân dân. Do đó, các ý kiến này đề nghị Bộ GD-ĐT phối hợp với các bộ, ngành liên quan sớm có giải pháp thống nhất nội dung SGK và tiết kiệm chi phí sản xuất, hạ giá thành SGK.
Cạnh đó, việc triển khai chương trình, SGK giáo dục phổ thông đang tồn tại việc trong cùng một địa phương có thể lựa chọn giảng dạy các bộ SGK giáo dục phổ thông khác nhau, phát sinh những bất cập: gây lãng phí, tốn kém khi một bộ SGK không được sử dụng nhiều lần; gây thiếu đồng bộ trong việc tiếp cận kiến thức chung.
"Có ý kiến cho rằng, Bộ GD-ĐT chưa có cơ chế kiểm soát, quản lý đối với các địa phương trong việc in ấn, phát hành một số loại sách và thiết bị học tập dẫn đến tình trạng một địa phương phát hành độc quyền sách và ấn định việc sử dụng sách giáo khoa và thiết bị học tập nhất định cho địa phương mình" - báo cáo nêu.