Sáng nay (12/11), tiếp tục Kỳ họp thứ 10, Quốc hội thảo luận tại Hội trường về dự án Luật Thi hành án hình sự (sửa đổi). Các đại biểu Quốc hội (ĐBQH) đánh giá, những quy định trong dự thảo Luật thể hiện tính nhân văn, nhân đạo sâu sắc đối với người chấp hành án phạt tù.
Phát biểu tại hội trường, đại biểu Trần Hoàng Ngân (Đoàn ĐBQH TP Hồ Chí Minh) bày tỏ rất tâm đắc với sự bổ sung của Ban soạn thảo về nhiều điều khoản liên quan bảo vệ phạm nhân, bảo vệ quyền con người, liên quan vấn đề ăn uống, chế độ sinh hoạt.
Quang cảnh phiên thảo luận sáng 12/11
Về quyền được hiến mô, bộ phận cơ thể, được lưu trữ trứng, tinh trùng của người đang thi hành án phạt tù được quy định tại Điều 23, Điều 48, Điều 53 của dự thảo Luật, đại biểu Trần Hoàng Ngân chia sẻ những cảm xúc khi xem thước phim trên VTV nói về một ca hiến tạng đã đem lại sự hồi sinh cho nhiều người. Đại biểu đánh giá cao đội ngũ y bác sĩ Việt Nam chúng ta rất giỏi trong ghép tạng, trở thành quốc gia có tỷ lệ ghép tạng cao trong Đông Nam Á... Tuy nhiên, theo đại biểu, so với nhu cầu được nhận thì còn rất hạn chế. “Cho nên, tôi thấy Điều 23 về quyền và nghĩa vụ của phạm nhân được hiến mô, bộ phận cơ thể, lưu giữ trứng, tinh trùng là rất cần"-đại biểu nhận định.
Đại biểu cũng đề nghị bổ sung thêm 1 khoản được Chính phủ quy định chi tiết với những ràng buộc kèm theo: phải có sự đồng ý của gia đình, về mức chịu án, hình phạt... Hiện nay, nhu cầu hiến mô, hiến tạng rất cao, công tác tuyên truyền của chúng ta vẫn còn cần có sự lan toả. Chính Điều 23 sẽ mang tính lan toả cao hơn. Do đó ông ủng hộ, nhưng cần phải có quy định chi tiết.
Đại biểu Trần Hoàng Ngân cũng cho rằng, vừa qua, nhiều ca tử hình được Chủ tịch nước ký giảm án, đấy cũng là nhân văn. "Khi họ đứng trước cái chết, nghĩ đến người thân, người đang cần mô, tạng của mình hiến tạng thì quá tuyệt vời. Có thể họ sai lầm nhưng qua quá trình giáo dục cải tạo đã ý thức được điều đó", đại biểu nói.
Đại biểu Trần Hoàng Ngân (Đoàn ĐBQH TP Hồ Chí Minh)
Chung quan điểm, đại biểu Nguyễn Thanh Sang (Đoàn ĐBQH TP Hồ Chí Minh) cũng bày tỏ tán thành với quy định này. Đại biểu nhận định đây là một quy định rất nhân văn, nhân đạo sâu sắc, thể hiện được nguyện vọng của phạm nhân được cống hiến cho gia đình, cho cộng đồng.
Tuy nhiên, đại biểu cho rằng đây là vấn đề nhạy cảm bởi chủ thể của việc này là người đang chấp hành án phạt tù. Theo đại biểu, đây cũng là quy định mới trong khi chưa đánh giá đầy đủ tác động về chính trị, xã hội, pháp lý cũng như điều kiện đảm bảo, đặc biệt cần đánh giá về khả năng lao động, học tập, cải tạo của phạm nhân sau khi hiến mô, hiến tạng. Điều này phát sinh lo ngại về việc phạm nhân không đảm bảo thực hiện các nghĩa vụ sau khi đã hiến mô, hiến tạng.
Để Luật phát huy giá trị khi đưa vào thực tiễn, đại biểu Nguyễn Thanh Sang đề nghị, chỉ nên cho phép phạm nhân được hiến mô, bộ phận cơ thể con người cho người thân thích của mình theo quy định tại Điều 3 dự thảo Luật kèm theo những điều kiện chặt chẽ hơn.
“Tôi đề nghị chỉ cho phép phạm nhân được hiến mô, bộ phận cơ thể người cho người thân thích của mình theo quy định tại điều 3 dự thảo là ông, bà, cha, mẹ, cô, bác, anh, chị, cháu… kèm theo những điều kiện hết sức chặt chẽ như: người phạm nhân tự nguyện, không vì mục đích lợi nhuận, có đủ điều kiện sức khỏe, người phải còn thời gian thi hành án phạt tù từ 5 năm trở xuống”, đại biểu đề xuất.
Đại biểu Nguyễn Thanh Sang (Đoàn ĐBQH TP Hồ Chí Minh) phát biểu thảo luận
Về vấn đề này, đại biểu Tô Văn Tám (Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Ngãi) đánh giá, đây là quy định thể hiện điểm tiến bộ, nhân văn trong pháp luật, phản ánh sự tôn trọng các quyền cơ bản, bảo vệ giá trị nhân phẩm của con người ngay cả khi họ đang chấp hành án phạt tù. Theo đại biểu, việc này còn thể hiện sự nhân đạo, nhân văn trong tư duy quản lý hình sự của nước ta - không chỉ là trừng phạt mà cao hơn là giáo dục và cải tạo, tôn trọng nhân phẩm con người.
Đại biểu Tô Văn Tám cũng kiến nghị, các quy định này cần phải rà soát thêm nhằm đảm bảo tính chặt chẽ, tạo điều kiện cho phạm nhân và các cơ quan thực hiện quy định này một cách thuận tiện, đồng thời tránh sự lạm dụng, lợi dụng quyền này của người đang chấp hành án phạt tù.
Về quy định hiến mô tự nguyện, đại biểu Phạm Văn Hòa (Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp) nhận định, đây là quy định phù hợp và nhân văn. Để không phát sinh những thủ tục pháp lý về sau, theo đại biểu, quy định này phải kèm theo những điều kiện chặt chẽ như: chỉ được hiến mô không vì lợi nhuận kinh tế, những người được nhận hiến mô phải là thân nhân trong dòng tộc của người hiến mô, người hiến mô phải được đi khám thường xuyên để theo dõi và bảo đảm sức khỏe. Bên cạnh đó, Đại biểu Phạm Văn Hòa cũng nhấn mạnh, việc hiến mô phải được đội ngũ y tế giám định pháp y một cách kỹ lưỡng. “Nếu sức khỏe không tốt mà hiến thận cho người thân, khi hiến xong mà không tương thích, bệnh nhân bị bệnh nặng hơn thì sẽ là gánh nặng cho gia đình và xã hội”, đại biểu đưa ra dẫn chứng.
Đại tướng Lương Tam Quang, Bộ trưởng Bộ Công an
Tiếp thu ý kiến của các ĐBQH về vấn đề này, thay mặt cơ quan soạn thảo, Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang nhấn mạnh, cơ quan chủ trì soạn thảo sẽ phối hợp với cơ quan thẩm tra để chỉnh lý dự thảo Luật trên cơ sở nguyên tắc phạm nhân được hiến mô, bộ phận cơ thể khi đảm bảo đủ các điều kiện như: tự nguyện hiến mô, bộ phận cơ thể; đủ điều kiện sức khỏe để hiến mô, bộ phận cơ thể và đảm bảo sức khỏe để tiếp tục thi hành án sau khi hiến mô, bộ phận cơ thể; phải tự chịu các chi phí hiến mô, bộ phận cơ thể, chăm sóc sức khỏe bản thân sau khi hiến mô, bộ phận cơ thể; người bị kết án về tội phạm ít nghiêm trọng hoặc tội phạm nghiêm trọng thuộc trường hợp tội phạm lần đầu và thời gian chấp hành án còn dưới 3 năm; hiến mô, bộ phận cơ thể cho thân nhân của phạm nhân.
Về quyền lưu trữ trứng/tinh trùng của phạm nhân, trước những ý kiến đại biểu cho rằng không nên quy định trong luật vì thiếu tính khả thi do việc này đòi hỏi kỹ thuật y tế cao, chi phí lớn, khó thực hiện tại các cơ sở giam giữ, Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang cho biết cơ quan soạn thảo sẽ tiếp thu ý kiến, phối hợp với cơ quan thẩm tra để nghiên cứu, cân nhắc kỹ lưỡng trước khi trình Quốc hội xem xét, thông qua dự án Luật.