Thí điểm mô hình TOD
Với 97,37% số phiếu thuận, chiều nay (24/6), Quốc hội đã biểu quyết thông qua Nghị quyết về thí điểm cơ chế đặc thù phát triển TPHCM, thay thế Nghị quyết 54 của Quốc hội.
Tại Nghị quyết vừa được thông qua, có nhiều chính sách mới lần đầu được thí điểm trong lĩnh vực đầu tư, tài chính ngân sách, quản lý đất đai, quy hoạch và tổ chức bộ máy.
Chủ nhiệm Uỷ ban Tài chính - Ngân sách Lê Quang Mạnh báo cáo tiếp thu, giải trình dự thảo Nghị quyết
Theo đó, về đầu tư, TPHCM được thí điểm mô hình phát triển đô thị theo định hướng phát triển giao thông công cộng (TOD), trong đó sử dụng ngân sách địa phương triển khai dự án đầu tư công độc lập để bồi thường, hỗ trợ, tái định cư với các dự án đầu tư theo đồ án thiết kế đô thị riêng, quy hoạch vùng đô thị vùng phụ cận các nhà ga thuộc các tuyến đường sắt, nút giao thông dọc tuyến đường Vành đai 3 TPHCM.
UBND TP được quyết định điều chỉnh mật độ xây dựng, chỉ tiêu hạ tầng kỹ thuật, xã hội với các dự án này.
Quốc hội cũng cho phép TPHCM đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) với dự án lĩnh vực thể thao, văn hóa; y tế, giáo dục đào tạo. TP được áp dụng loại hợp đồng BOT với dự án nâng cấp, mở rộng, hiện đại hóa công trình đường bộ hiện hữu.
Trường hợp chi phí bồi thường giải phóng mặt bằng chiếm tỷ trọng lớn hơn 50% tổng mức đầu tư của dự án và phương án tài chính sơ bộ của dự án PPP không bảo đảm khả năng hoàn vốn, HĐND TP xem xét, quyết định việc tăng tỷ lệ vốn nhà nước tham gia dự án PPP nhưng không quá 70% tổng mức đầu tư của dự án.
Vẫn trong Nghị quyết được thông qua, Quốc hội cho phép TPHCM áp dụng hợp đồng BT, với tổng mức đầu tư dự án theo loại hợp đồng này được xác định như dự án đầu tư công.
Chính phủ quy định lãi vay, lợi nhuận hợp lý, phương thức thanh toán, quyết toán thực hiện dự án áp dụng loại hợp đồng BT. Các chi phí này được tính vào tổng mức đầu tư dự án.
Vay tối đa 120% số thu ngân sách được hưởng
Liên quan đến tài chính, ngân sách Nhà nước, HĐND TP quyết định và điều chỉnh mức, tỷ lệ thu phí, lệ phí chưa có trong danh mục của Luật Phí, lệ phí (trừ phí, lệ phí toà án, các loại phí thuộc nguồn thu ngân sách trung ương).
Ngân sách TP được hưởng 100% số tăng thu từ các khoản thu do điều chỉnh phí, lệ phí.
Cạnh đó, TPHCM được thực hiện cơ chế tạo nguồn để cải cách tiền lương, chính sách an sinh xã hội cho cả thời kỳ ngân sách theo quy định của cấp có thẩm quyền.
TP cũng được vay qua phát hành trái phiếu chính quyền địa phương, vay từ các tổ chức tài chính trong nước và nguồn vay nước ngoài của Chính phủ vay về cho vay lại, với tổng dư nợ tối đa 120% số thu ngân sách TPHCM được hưởng theo phân cấp.
Tổng mức vay và bội chi ngân sách TP hằng năm do Quốc hội quyết định theo Luật Ngân sách nhà nước. Hằng năm, TP được bổ sung tối đa 70% số tăng thu ngân sách trung ương từ các khoản thu phân chia giữa ngân sách trung ương và ngân sách thành phố so với dự toán được Thủ tướng giao.
Quá trình thảo luận nội dung này, có ý kiến đề nghị giải trình cụ thể về sự cần thiết của việc điều chỉnh tổng mức dư nợ vay không quá 120%. Ý kiến khác đề nghị giữ tỷ lệ vay không quá 90% số thu được hưởng theo phân cấp như Nghị quyết 54; có ý kiến lại đề nghị tỷ lệ vay nên ở mức 60% như quy định của Luật Ngân sách Nhà nước…
Giải trình sau đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội phân tích, giai đoạn vừa qua, TPHCM chỉ thực hiện vay 32% số thu được hưởng theo phân cấp vì đa số các dự án sử dụng vốn vay của TP đều là nợ từ nguồn vay lại vốn vay nước ngoài của Chính phủ.
Nhưng giai đoạn tới, nhu cầu vay vốn để triển khai các dự án đến năm 2030 của TP rất lớn. Trong khi, theo tính toán, từ sau năm 2026, TP không còn bảo đảm hạn mức dư nợ vay để vay tiếp.
Do vậy, để tạo thêm dư địa, nguồn lực cho TP, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho rằng việc quy định nâng trần mức vay là cần thiết.
Công ty đầu tư tài chính nhà nước TPHCM (HFIC) là Công ty TNHH MTV 100% vốn nhà nước, quản lý Quỹ đầu tư phát triển địa phương. Nguồn lực thu được từ cổ phần hoá doanh nghiệp Nhà nước do UBND TP làm đại diện, được dùng để tăng vốn cho HIFC.
Lợi nhuận còn lại của HFIC sau khi trích lập các quỹ, được giữ lại bổ sung vào Quỹ Đầu tư phát triển. HĐND TP được bố trí vốn đầu tư công từ ngân sách thành phố để hỗ trợ lãi suất cho các dự án đầu tư được HFIC cho vay thuộc lĩnh vực ưu tiên phát triển kinh tế xã hội.
TPHCM được thí điểm cơ chế tài chính để giảm phát thải khí nhà kính theo cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ carbon. Ngân sách TPHCM hưởng 100% nguồn thu từ giao dịch tín chỉ carbon.
Trụ sở các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp công, đơn vị được xác định là tài sản công được lắp đặt hệ thống điện mặt trời để tự dùng.
TPHCM chính thức được trao nhiều cơ chế, chính sách đặc thù để tạo cú hích phát triển nhanh và mạnh hơn, bền vững hơn
Thành lập Sở An toàn thực phẩm
Trong cơ chế về tổ chức bộ máy, Quốc hội đồng ý để HĐND TP thành lập Sở An toàn thực phẩm là cơ quan chuyên môn thuộc UBND TP.
Sở này có chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, bộ máy trên cơ sở chuyển chức năng quản lý Nhà nước về an toàn thực phẩm, thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm hành chính về an toàn thực phẩm, cấp giấy chứng nhận kiểm dịch sản phẩm động vật ra khỏi địa bàn TP từ 3 sở (Y tế, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Công Thương).
UBND huyện thuộc TP có không quá 3 phó phủ tịch. Phường, xã, thị trấn có quy mô dân số từ 50.000 người trở lên thì UBND có không quá 3 phó chủ tịch.
Việc bầu, tuyển dụng, quản lý, sử dụng cán bộ, công chức làm việc tại xã, thị trấn và cán bộ phường thực hiện theo quy định của pháp luật và thuộc biên chế cán bộ, công chức cấp huyện trở lên được giao hằng năm. Quốc hội giao Chính phủ quy định chi tiết khoản này.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội nêu rõ, theo phân loại đơn vị hành chính cấp huyện, TPHCM còn 3 huyện loại 2 (Cần Giờ, Hóc Môn, Nhà Bè), được bố trí 2 phó chủ tịch và 48 phường, xã, thị trấn loại 1 (có dân số từ 50.000 dân trở lên), được bố trí 2 phó chủ tịch.
Nhưng trong thực tế quản lý Nhà nước, số lượng phó chủ tịch “chưa đảm bảo được nguồn nhân lực lãnh đạo, điều hành, tham mưu giúp việc” cho chủ tịch UBND. Do đó, cần tăng số lượng phó chủ tịch để đảm bảo nguồn lực lãnh đạo quản lý.
HĐND TP được trao quyền quyết định bố trí ngân sách TP để chi thu nhập tăng thêm cho cán bộ, công chức, viên chức, người hoạt động… theo hiệu quả công việc, ngoài việc thực hiện chi trả thu nhập tăng thêm theo quy định của pháp luật hiện hành.
Mức chi này bảo đảm không vượt quá 1,8 lần mức lương ngạch, bậc, chức vụ và chi thu nhập tăng thêm không vượt quá 0,8 lần quỹ lương cơ bản của cán bộ, công chức, viên chức, người lao động thuộc phạm vi quản lý.
Riêng TP Thủ Đức, UBND TP này được trao quyền quyết định phê duyệt dự án, tổ chức lựa chọn nhà đầu tư và ký kết các hợp đồng dự án đối với các dự án nhóm B, nhóm C đầu tư theo phương thức PPP. UBND TP.Thủ Đức có không quá 4 phó chủ tịch. TP Thủ Đức cũng được thành lập Ban đô thị thuộc HĐND TP.
Nghị quyết có hiệu lực thi hành từ ngày 1/8/2023. Chính phủ được giao sơ kết 3 năm việc thực hiện nghị quyết và báo cáo Quốc hội tại kỳ họp cuối năm 2026; tổng kết việc thực hiện Nghị quyết, báo cáo Quốc hội tại kỳ họp cuối năm 2028.
Đảm bảo nguồn lực độc lập để xây dựng nhà ở xã hội
Về thu hút nhà đầu tư chiến lược, TPHCM được tự quyết cơ chế, chính sách ưu đãi, ưu tiên thu hút nhà đầu tư chiến lược trong lĩnh vực sản xuất chip, công nghiệp mạch tích hợp bán dẫn, vật liệu mới.
Nghị quyết cũng đưa ra chính sách miễn thuế thu nhập cá nhân, doanh nghiệp với khoản thu nhập từ chuyển nhượng vốn góp, quyền góp vốn vào doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo.
Về xây dựng - quy hoạch và đầu tư, Nghị quyết trao quyền cho TPHCM được bố trí quỹ đất nhà ở xã hội trong diện tích dự án làm nhà ở thương mại hoặc đất được Nhà nước giao, cho thuê phù hợp quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, cũng như quy hoạch đô thị, xây dựng.
Góp ý trước đó về việc này, nhiều đại biểu Quốc hội đề nghị cần đảm bảo nguồn lực độc lập để xây dựng nhà ở xã hội, có cơ chế để nhà đầu tư tiếp cận quỹ đất làm nhà ở xã hội và người mua được tiếp cận giá thích hợp.
Cho rằng góp ý này là hợp lý, nhằm giúp đối tượng yếu thế có cơ hội “an cư, lạc nghiệp”, cơ quan thường trực Quốc hội đề nghị TPHCM nghiên cứu, thực hiện để mang lại hiệu quả tối đa.
Nghị quyết được thông qua cũng quy định trách nhiệm của UBND TP khi phải đảm bảo đúng tỷ lệ bố trí nhà ở xã hội theo quy định về nhà ở, và chủ đầu tư cần làm dự án ở vị trí được quy hoạch hoán đổi, hoàn thành nghĩa vụ tài chính đất đai trên vị trí đất được hoán đổi theo quy định, để đảm bảo tính pháp lý, người dân yên tâm sở hữu nhà.