"Xộ khám" cùng lúc
Ngày 16/6, Cơ quan CSĐT Bộ Công an bắt giữ 2 lãnh đạo Viện Pháp y tâm thần Trung ương Biên Hòa, gồm: bác sĩ Lê Văn Hùng (Viện trưởng) và bác sĩ Nguyễn Thành Công (Phó Viện trưởng).
Trước đó, Cơ quan CSĐT Bộ Công an bắt tạm giam ông Bùi Thế Hùng (nguyên Viện trưởng), bác sĩ Phạm Văn Thắng (Phó Trưởng khoa điều trị nam 4), bà Lâm Thị Ánh Hồng (điều dưỡng Trưởng khoa giám định), bác sĩ Nguyễn Văn Trọng (Trưởng khoa điều trị bắt buộc nhóm nghiện chất) và bác sĩ Hà Ngọc Khánh (thuộc Viện Pháp y tâm thần Trung ương Biên Hòa) do liên quan đến việc giám định sức khỏe bệnh nhân, một số hồ sơ kết quả giám định, điều trị những bệnh nhân liên quan đến các vụ án. Ngoài ra, Cục Cảnh sát hình sự đã triệu tập nhiều bác sĩ là Trưởng, Phó khoa ở Viện để làm việc.
Viện Pháp y tâm thần Trung ương Biên Hòa là đơn vị thuộc Bộ Y tế, có chức năng thực hiện giám định pháp y tâm thần theo các quy định của pháp luật; quản lý, điều trị các đối tượng có rối loạn tâm thần theo quyết định áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh của các cơ quan tố tụng; khám và điều trị người bệnh tâm thần có nhu cầu; tham gia đào tạo sau đại học về chuyên ngành pháp y tâm thần; bồi dưỡng nghiệp vụ chuyên môn cho bác sĩ, giám định viên pháp y tâm thần.
Ông Lê Văn Hùng
Có quy mô 250 giường bệnh với 7 khoa chuyên môn, Viện thực hiện công tác giám định pháp y tâm thần cho 10 tỉnh: Ninh Thuận, Bình Thuận, Bình Phước, Bình Dương, Tây Ninh, Đồng Nai, Tiền Giang, Bến Tre, Trà Vinh, Vĩnh Long. Đồng thời, có nhiệm vụ trực tiếp chỉ đạo chuyên môn cho 3 trung tâm pháp y tâm thần khu vực TPHCM, Tây Nguyên và Tây Nam Bộ.
Bộ Y tế cũng xác định, Viện Pháp y tâm thần Trung ương Biên Hòa thực hiện giám định pháp y tâm thần có mắt xích quan trọng trong hoạt động xét xử để bảo đảm đúng người, đúng tội cũng như sự công minh, công bằng của pháp luật.
Để bệnh nhân điều trị bắt buộc bỏ trốn
Tháng 4/2024, Cơ quan CSĐT Công an TPHCM (Phòng Cảnh sát kinh tế) ra thông báo truy tìm Trần Thị Mỹ Hiền (SN 1963, ngụ P.Nguyễn Trinh, Q1), nguyên Giám đốc Công ty TNHH Đất Vàng Hoàng Gia, là bị can trong vụ án Trần Thị Mỹ Hiền, Phạm Thị Tuyết Nhung, Trần Thị Hồng Hạnh cùng đồng bọn phạm tội "lừa đảo chiếm đoạt tài sản" xảy ra tại Công ty Cổ phần TVĐT Angle Lina, Công ty TNHH TMDV Đất Vàng Hoàng Gia, Công ty TNHH TVĐT BĐS Hoàng Kim Land. Hiền và đồng bọn đã lừa đảo, chiếm đoạt gần 816 tỷ đồng của nhiều người dân. Trong thời gian chữa bệnh bắt buộc tại Viện pháp y tâm thần Trung ương Biên Hòa, Hiền đã bỏ trốn.
Liên quan đến vụ án, ngày 21/3/2024, Cơ quan điều tra Công an TPHCM đã có kết luận điều tra bổ sung, chuyển VKSND cùng cấp, đề nghị truy tố 8 bị can về tội "lừa đảo chiếm đoạt tài sản". Riêng Trần Thị Mỹ Hiền đang trong giai đoạn bắt buộc chữa bệnh nên ngày 10/3/2021, Cơ quan CSĐT ra quyết định tạm đình chỉ điều tra vụ án, tạm đình chỉ điều tra đối với bị can này. Cụ thể, để có căn cứ xử lý hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản của Hiền trong vụ án đang điều tra, Cơ quan CSĐT đã ra các quyết định trưng cầu giám định pháp y tâm thần đối với Hiền.
Ngày 21/11/2019, Cơ quan CSĐT có Quyết định trưng cầu số 1067-04/QĐ-TCGĐ trưng cầu Viện pháp y tâm thần Trung ương phân viện phía Nam (Viện Pháp y tâm thần Trung ương Biên Hòa) tiến hành giám định pháp y tâm thần đối với Hiền. Ngày 14/5/2020, Viện Pháp y tâm thần Trung ương Biên Hòa có kết luận: "... Đương sự Hiền bị rối loạn phân liệt cảm xúc loại hỗn hợp (F25.2)... Trước, trong, sau khi gây án từ tháng 5/2017 đến tháng 6/2019: đương sự mất khả năng nhận thức và điều khiển hành vi. Hiện tại, đương sự mất khả năng nhận thức và điều khiển hành vi".
Viện Pháp y tâm thần Trung ương Biên Hòa
Nhận thấy kết luận của Hội đồng giám định Viện Pháp y tâm thần Trung ương Biên Hòa chưa bảo đảm tính khách quan, ngày 03/06/2020, Cơ quan CSĐT có Quyết định trưng cầu giám định lại lần thứ I số 1067-31/QĐ-TCGĐ, trưng cầu Viện Pháp y tâm thần Trung ương (Thường Tín, Hà Nội) tiến hành giám định pháp y tâm thần đối với Hiền. Ngày 22/9/2020, có kết luận giám định số 353/KLGĐ, nội dung: "Trước, trong, sau khi gây án từ tháng 5/2017 đến tháng 6/2019 và tại thời điểm giám định (6/2020), Hiền mắc bệnh rối loạn phân liệt cảm xúc loại hỗn hợp. Theo phân loại bệnh quốc tế lần thứ 10/1992, bệnh có mã F25.2. Trước, trong, sau khi thực hiện hành vi phạm tội từ tháng 5/2017 đến tháng 6/2019, bệnh ở giai đoạn thuyên giảm, đối tượng hạn chế khả năng nhận thức và điều khiển hành vi. Tại thời điểm giám định bệnh ở giai đoạn cấp tính, Hiền mất khả năng nhận thức và điều khiển hành vi".
Do có mâu thuẫn về kết quả giám định giữa Kết luận số 230/KL-VPYTW và số 353/KLGĐ, ngày 06/10/2020, Cơ quan CSĐT tiếp tục ra Quyết định trưng cầu giám định lại lần thứ II số 1067-31/QĐ-TCGĐ trưng cầu Viện Pháp y tâm thần Trung ương tiến hành giám định lại pháp y tâm thần đối với Hiền. Ngày 07/12/2020, Bộ trưởng Bộ Y tế có Quyết định thành lập Hội đồng giám định lại lần thứ II số 5105/QĐ-BYT. Ngày 08/01/2021, có kết luận giám định lại lần II số 11/KLGĐPYTTLII, nội dung: "Trước, trong, sau khi gây án từ tháng 5/2017 đến tháng 6/2019 và tại thời điểm giám định (10/2020), Hiền mắc bệnh rối loạn phân liệt cảm xúc loại hỗn hợp. Theo phân loại bệnh quốc tế lần thứ 10 năm 1992, bệnh có mã F25.2. Trước, trong khi thực hiện hành vi phạm tội từ tháng 5/2017 đến tháng 6/2019, bệnh ở giai đoạn thuyên giảm, đối tượng hạn chế khả năng nhận thức và điều khiển hành vi. Tại thời điểm giám định bệnh ở giai đoạn cấp tính, Hiền mất khả năng nhận thức và điều khiển hành vi".
Ngày 09/3/2021, Cơ quan CSĐT đã khởi tố bị can đối với Hiền và ngày 10/3/2021,VKSND TPHCM ra quyết định bắt buộc chữa bệnh. Đến ngày 23/3/2021, Cơ quan điều tra bàn giao bị can cho Viện Pháp y tâm thần Trung ương Biên Hòa để thực hiện bắt buộc chữa bệnh.
Điều tra viên lấy lời khai bị can Hiền (ngoài cùng bên phải)
Hơn 3 năm trôi qua, kể từ khi Hiền được đưa vào Viện Pháp y tâm thần Trung ương Biên Hòa chữa bệnh bắt buộc, nơi đây chưa có thông báo khỏi bệnh đối với Hiền. Bất ngờ, ngày 16/3/2024, Viện Pháp y tâm thần Trung ương Biên Hòa có thông báo gửi Cơ quan Cảnh sát điều tra về việc Hiền bỏ trốn. Ngày 24/5/2024, Cơ quan CSĐT phối hợp với Phòng PC03 Công an tỉnh Kiên Giang và PC03 Công an tỉnh An Giang bắt giữ và giao Hiền cho Viện Pháp y tâm thần Trung ương Biên Hòa tiếp nhận để tiếp tục bắt buộc chữa bệnh.
Cơ quan điều tra cũng xác định nguyên nhân Hiền bỏ trốn là do lãnh đạo Viện Pháp y tâm thần Trung ương Biên Hòa, Khoa giám định và Khoa điều trị bắt buộc nữ thực hiện sai quy trình trong khám chữa bệnh đối với người bị áp dụng biện pháp tư pháp bắt buộc chữa bệnh.
Bộ Y tế chỉ đạo thanh tra đột xuất
Ngày 17/6, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên đã ký văn bản về việc tăng cường quản lý, chỉ đạo trong lĩnh vực giám định pháp y tâm thần và bắt buộc chữa bệnh.
Trong văn bản gửi Bệnh viện Tâm thần Trung ương 1, Bệnh viện Tâm thần Trung ương 2, Viện Pháp y tâm thần Trung ương, Viện Pháp y tâm thần Trung ương Biên Hòa, Trung tâm Pháp y tâm thần các khu vực, Sở Y tế Đà Nẵng và Thanh tra Bộ Y tế, Bộ Y tế cho biết theo thông tin báo chí, liên quan đến lĩnh vực giám định pháp y tâm thần và bắt buộc chữa bệnh đã xảy ra một số vụ việc phức tạp, gây bức xúc trong xã hội.
Để công tác giám định pháp y tâm thần và điều trị bắt buộc chữa bệnh triển khai chặt chẽ, đúng quy định, bảo đảm đáp ứng yêu cầu của cơ quan tố tụng, đánh giá đúng tình trạng bệnh của đối tượng giám định, không để xảy ra các hành vi tiêu cực, Bộ Y tế yêu cầu các đơn vị thực hiện ngay một số nội dung.
Theo đó, đối với các đơn vị thực hiện giám định pháp y tâm thần và điều trị bắt buộc chữa bệnh tiếp nhận trưng cầu/yêu cầu của cơ quan tố tụng, của các tổ chức, cá nhân và thực hiện giám định phải bảo đảm khách quan, trung thực, chính xác, đúng quy trình, đúng quy định của Luật Giám định tư pháp và Thông tư số 23/2019/TT-BYT ngày 28/8/2019 của Bộ Y tế; nghiêm túc thực hiện tự kiểm tra đánh giá hoạt động của đơn vị theo các tiêu chí và bảng điểm được quy định của Bộ Y tế.
Đồng thời, phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền địa phương, các cơ quan chuyên môn trên địa bàn, chủ động triển khai ký hợp đồng, phối hợp chặt chẽ với các đơn vị y tế thực hiện khám chuyên khoa, khám cận lâm sàng cho các đối tượng trên cơ sở hiệu quả, tiết kiệm, tránh lãng phí và quản lý chặt chẽ đối tượng; tăng cường trao đổi thông tin với Cơ quan điều tra, Viện Kiểm sát về tình hình, kết quả giám định theo quyết định trưng cầu; chỉ tiếp nhận giám định khi có đầy đủ hồ sơ theo quy định; chỉ bàn giao kết luận giám định, đối tượng giám định cho các nhân, tổ chức theo đúng quy định của pháp luật.
Đối với Thanh tra Bộ Y tế, Bộ Y tế yêu cầu chủ trì, phối hợp với Cục Quản lý khám, chữa bệnh rà soát các đơn vị xong trước ngày 30/6/2024. Trên cơ sở kết quả rà soát, tiến hành thanh tra đột xuất ngay đối với các đơn vị có biểu hiện vi phạm trong giám định pháp y tâm thần và điều trị bắt buộc chữa bệnh.