Vì sao tội phạm mua bán người không ngừng gia tăng?
Theo báo cáo của Bộ Công an, trong vòng 5 năm gần đây, số vụ việc vi phạm pháp luật liên quan đến tội phạm về MBN có xu hướng gia tăng, năm sau cao hơn năm trước. Số liệu từ Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về trật tự xã hội (Bộ Công an) ghi nhận, trong 6 tháng đầu năm 2024, cả nước xảy ra 39 vụ án liên quan đến hành vi MBN (tăng 18,2% so với cùng kỳ năm 2023). Lực lượng Công an đã khởi tố 35 vụ, 104 đối tượng về hành vi này. Đáng chú ý, nhiều nạn nhân là phụ nữ và trẻ em bị đưa ra nước ngoài, chủ yếu là Trung Quốc, Lào, Myanmar, Campuchia... để làm vợ bất hợp pháp, bị cưỡng bức lao động, bị ép hoạt động mại dâm hoặc bị ép tham gia lừa đảo qua mạng.
Tội phạm MBN ngày càng biến tướng, sử dụng nhiều thủ đoạn tinh vi, đặc biệt là lợi dụng mạng xã hội để dụ dỗ tình cảm, lừa xin việc. Lợi dụng sự nhẹ dạ, thiếu hiểu biết của đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu vùng xa... Giả danh công ty xuất khẩu lao động để đưa người ra nước ngoài trái phép hoặc tổ chức kết hôn giả với người nước ngoài nhằm hợp pháp hóa việc bán phụ nữ...
Cơ quan CSĐT đọc lệnh bắt Nguyễn Thanh Cường
Khác với trước đây, tội phạm MBN ngày nay không chỉ hoạt động truyền thống mà còn sử dụng công nghệ cao, mạng xã hội, ứng dụng như Facebook, Zalo, Telegram, WhatsApp... để dụ dỗ, thao túng nạn nhân. Các đối tượng thường giả danh người yêu, người tuyển dụng, hay môi giới hôn nhân để lấy lòng tin. Sự phát triển chóng mặt của công nghệ, trong khi khả năng kiểm soát và điều tra trên không gian mạng còn hạn chế, đã tạo ra "mảnh đất màu mỡ" cho loại tội phạm này. Ngoài ra, các tổ chức tội phạm xuyên quốc gia thường có mạng lưới chân rết sâu rộng, cấu kết với các đối tượng ở trong và ngoài nước. Điều này khiến việc triệt phá gặp nhiều khó khăn, nhất là khi nạn nhân bị đưa ra khỏi lãnh thổ Việt Nam.
Nhiều người, nhất là ở vùng nông thôn, vùng cao, không hiểu biết đầy đủ về pháp luật liên quan đến hôn nhân, lao động, xuất cảnh... sẽ dễ dàng nghe theo lời hứa hẹn, dụ dỗ của kẻ xấu mà không cảnh giác, thiếu kiểm chứng thông tin. Tâm lý "cầu may", mong muốn đổi đời nhanh cũng là một trong những nguyên nhân khiến nhiều người mạo hiểm theo đường dây bất hợp pháp. Một số người thậm chí còn biết là đi trái phép nhưng vẫn chấp nhận vì quan niệm đơn giản rằng... "có làm thì mới có ăn".
Mặc dù Nhà nước đã có nhiều chương trình truyền thông về phòng, chống MBN, nhưng thực tế cho thấy hiệu quả còn chưa cao, đặc biệt ở các nhóm nguy cơ như phụ nữ, trẻ em, người dân tộc thiểu số. Một số địa phương còn xem đây là vấn đề "nhạy cảm", không dám công khai hoặc ít đưa tin. Đó là chưa kể các giải pháp nhằm hỗ trợ nạn nhân sau khi giải cứu vẫn còn hạn chế, chưa giúp họ tái hòa nhập hiệu quả, dẫn đến tình trạng tái phạm hoặc trở thành "cầu nối" để các đối tượng tiếp tục dụ dỗ người mới.
Một nguyên nhân khác là Việt Nam có vị trí địa lý tiếp giáp với Trung Quốc, Lào, Campuchia..., những "điểm nóng" trong hoạt động MBN xuyên quốc gia. Ngoài ra, việc các đường biên giới dài, hiểm trở, sự thiếu phối hợp đồng bộ giữa các quốc gia láng giềng trong kiểm soát tội phạm MBN cũng khiến loại tội phạm này dễ dàng di chuyển, khó bị phát hiện.
Nỗ lực của lực lượng Công an TPHCM
Quán triệt và thực hiện nghiêm các chỉ đạo của Lãnh đạo Bộ Công an, trong thời gian qua, Công an TPHCM (CATP) đã nhận diện và chủ động triển khai các kế hoạch, giải pháp phòng ngừa, ngăn chặn, tập trung đấu tranh hiệu quả với nhiều loại tội phạm, trong đó có tội phạm MBN.
Chỉ tính trong năm 2024, CATP đã điều tra, khởi tố 4 vụ với 22 bị can liên quan hành vi MBN, giải cứu thành công 54 nạn nhân. Vụ án điển hình nhất là vào hồi tháng 7/2024, CATP nhận được Công điện của Đại sứ quán Việt Nam tại Campuchia, về việc đề nghị tổ chức tiếp nhận đưa 31 công dân Việt Nam đang bị tạm giữ tại Campuchia do vi phạm pháp luật (xuất nhập cảnh trái phép; lao động trái phép) và 5 công dân được cơ quan chức năng giải cứu, trong đó có công dân cư trú tại TPHCM.
Các đối tượng mua bán người (từ trái qua): Cường, Tuyền, Quyên bị Công an bắt giữ
Ngay sau khi tiếp nhận thông tin, Ban Giám đốc CATP đã chỉ đạo Văn phòng Cơ quan Cảnh sát điều tra (CSĐT) phối hợp Phòng Quản lý xuất nhập cảnh CATP, các cơ quan liên quan để tiếp nhận công dân và xác minh làm rõ có hay không các hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến hành vi đưa người ra nước ngoài trái phép... Văn phòng Cơ quan CSĐT đã phối hợp các đơn vị tiến hành các biện pháp nghiệp vụ, thu thập tài liệu chứng cứ có liên quan. Kết quả xác minh ban đầu cho thấy có dấu hiệu nghi vấn hoạt động dụ dỗ, lôi kéo, cưỡng ép đưa người trong nước sang Campuchia làm việc tại các casino trá hình, công ty hoạt động lừa đảo qua mạng..., do đó đã tiếp tục triển khai xác minh, tập trung thu thập thông tin, tài liệu, làm rõ dấu hiệu tội phạm MBN và các hành vi vi phạm pháp luật khác.
Văn phòng Cơ quan CSĐT CATP đã triển khai lực lượng, áp dụng đồng bộ các biện pháp nghiệp vụ, tiến hành khám xét khẩn cấp nhiều địa điểm, thu giữ nhiều tài liệu, đồ vật liên quan; xác minh, truy tìm, triệu tập 16 đối tượng, cá nhân có liên quan để làm việc. Kết quả, tại Campuchia có các khu vực do người nước ngoài thuê và thành lập ra các "Trung tâm lừa đảo trực tuyến", "Casino trá hình"... với nhiều tên gọi "hai con voi", "tam thái tử 1", "tam thái tử 2", "King Crow", "osamat", "titan", "kimsa 1,2,3", "kim tài 1,2,3"... (gọi tắt là các trung tâm).
Các đối tượng này thuê người Việt Nam làm các công việc như: phiên dịch, phụ trách giao tiếp và thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật, trong đó có "dụ dỗ" khách nạp tiền vào các trò chơi trực tuyến để chiếm đoạt. Tại các trung tâm trên có các "đại lý” phụ trách tìm kiếm, dẫn dụ người từ Việt Nam sang Campuchia, cung cấp nguồn lao động bất hợp pháp cho các khu trung tâm. Giúp sức cho "đại lý” là các đối tượng đang sinh sống tại Việt Nam, từng làm việc tại Campuchia hoặc biết được cách liên lạc với "đại lý”. Với thủ đoạn đưa ra thông tin gian dối như tuyển dụng lao động làm việc tại nước ngoài "việc nhẹ, lương cao" và nhiều thủ đoạn khác để dụ dỗ, lôi kéo, dẫn dắt các cá nhân trong nước sang Campuchia để nhận được "tiền giới thiệu".
Cơ quan CSĐT xác định 3 đối tượng làm việc cho các "đại lý” để đưa người xuất cảnh trái phép sang Campuchia gồm: Nguyễn Thanh Cường (SN 2006), là đối tượng liên hệ trao đổi với các đối tượng ở Campuchia; Trần Nhựt Minh (SN 1996) và Võ Hải Đương (SN 2002, cùng ngụ tại TPHCM) tìm các con mồi, người có nhu cầu để dẫn dụ, ép buộc, đưa sang Campuchia. Đáng chú ý, lợi dụng việc nạn nhân nợ tiền, không có khả năng chi trả, các đối tượng đã có hành vi đánh đập, đe dọa, ép buộc phải xuất cảnh trái phép sang Campuchia và "bán" cho đại lý.
Mở rộng điều tra, CATP xác định có sự tham gia của Bùi Thị Tâm Tuyền (ngụ Đắk Lắk) và Huỳnh Thị Hoàng Quyên (ngụ An Giang). Cả hai phụ nữ này đóng vai trò "làm mồi", tiếp cận người nghèo, giới thiệu "việc nhẹ lương cao" rồi bán họ sang các công ty nước ngoài. Tất cả nạn nhân khi sang tới nơi bị nhốt trong nhà có hàng rào thép, bị ép làm việc 12 - 16 tiếng/ngày. Ai không hoàn thành "doanh số" sẽ bị đánh, chích điện, bỏ đói hoặc bị bán tiếp cho đường dây khác.
Tại cơ quan Công an, Tuyền, Quyên thừa nhận hành vi, vai trò của mình trong đường dây hoạt động phạm tội này. Hai đối tượng này cho biết để lôi kéo người lao động, các "đại lý” đưa ra lợi ích là 300 USD tiền giới thiệu cho mỗi người "dụ dỗ" được. Do đó, nhiều người ban đầu là nạn nhân sau đó đã trở thành chân rết của đường dây này, tìm con mồi để đưa sang Campuchia, hưởng lợi 300 USD mỗi người.
Từ nguồn tin theo Công điện của Đại sứ quán Việt Nam tại Campuchia, CATP đã nhận diện dấu hiệu của tổ chức tội phạm MBN xuyên quốc gia và nhanh chóng triển khai các hoạt động xác minh, triển khai áp dụng đồng bộ, linh hoạt các biện pháp nghiệp vụ, phối hợp với các đơn vị liên quan, kịp thời phát hiện, thu giữ nhiều thông tin, tài liệu quan trọng trong công tác điều tra, khám phá vụ án. Kết quả đã khởi tố vụ án, khởi tố bắt tạm giam đối với 5 bị can về tội MBN và điều tra các hành vi còn lại như "cho vay lãi nặng"; "xuất nhập cảnh trái phép"; "bắt giữ người trái pháp luật", đồng thời tiếp tục điều tra, xử lý các đối tượng liên quan...
(CATP) Những năm gần đây, lực lượng Công an Nhân dân đã đấu tranh mạnh mẽ, triệt phá hàng trăm vụ án liên quan đến MBN. Tuy nhiên, để chấm dứt triệt để loại tội phạm này, ngoài vai trò của các cơ quan chức năng, sự vào cuộc của toàn xã hội, công tác tuyên truyền, phòng ngừa sẽ là yếu tố then chốt.