Đánh thức tiềm năng thị trường logistics hàng không

Tuy nhiên, ngoài thực trạng quá tải những năm gần đây thì logistics hàng không của TPHCM nói riêng và Việt Nam nói chung, cần có chiến lược phát triển và tổ chức mạng lưới kết nối logistics hàng không với đường sắt, đường biển, đường bộ, cũng như đầu tư cơ sở hạ tầng bến bãi, giao thông theo kịp tốc độ nhu cầu phát triển…
 

Thổi "luồng gió mới"

Để logistics hàng không tại TPHCM thực sự phát triển theo hướng hiện đại, bài bản, rất cần có một chiến lược rõ ràng và quyết tâm biến chiến lược đó thành hành động cụ thể. Việt Nam có khoảng 30.000 doanh nghiệp (DN) hoạt động trong lĩnh vực logistics, với khoảng 5.000 DN chuyên nghiệp và có tới 54% DN logistics có trụ sở tại TPHCM. Điều này cho thấy, ngành logistics đóng vai trò rất lớn đối với nền kinh tế. Chính phủ đã ban hành kế hoạch phát triển logistics đến năm 2025, đặt ra nhiệm vụ tăng cường năng lực vận chuyển và xử lý hàng hóa bằng đường hàng không, sẽ mang lại luồng gió mới cho sự phát triển lĩnh vực logistics nói chung và logistics hàng không nói riêng, đồng thời hỗ trợ tích cực cho hoạt động xuất nhập khẩu.

Thách thức trong ngành logistics hiện nay là đang rất thiếu sự liên kết giữa các DN logistics với nhau, giữa DN logistics và DN sản xuất, xuất nhập khẩu, hạ tầng giao thông chưa đồng bộ, do kết nối giữa các phương thức vận tải chưa thật sự hiệu quả dẫn đến chi phí logistics hàng không tại TPHCM còn quá cao, thiếu tính cạnh tranh, đó là dựa trên cơ sở đánh giá thực trạng và cơ sở thực tiễn về hoạt động logistics hàng không.

Để phát triển logistics hàng không tại TPHCM nói riêng và Việt Nam nói chúng, thời gian tới cần tiếp tục triển khai Quyết định số 336/QĐ-TTg (ngày 04-3-2020) của Thủ tướng Chính phủ về Phê duyệt nhiệm vụ lập Quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng hàng không, sân bay toàn quốc từ nay đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050. TPHCM với vị thế là đầu tàu kinh tế của cả nước, có địa thế thuận lợi cho phát triển logistics hàng không, cần rà soát, đánh giá mạng lưới cơ sở hạ tầng giao thông vận tải kết nối, hệ thống trung tâm logistics với hệ thống cảng biển, cảng cạn trong khu vực, xây dựng các phương thức kết nối vận tải đường bộ, đường thủy nội địa, đường sắt nối với cảng hàng không, cảng biển.

Một số giải pháp phát triển logistics hàng không, cụ thể là cần nhanh chóng quy hoạch và triển khai mở rộng giao thông khu vực quanh sân bay Tân Sơn Nhất để giải quyết tình trạng ùn tắc. Đồng thời, đảm bảo Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất kết nối được với hệ thống vận tải đường bộ và dịch vụ vận chuyển hành khách công cộng, phát triển hoàn chỉnh hệ thống kho vận tại các cảng hàng không quốc tế chính là Tân Sơn Nhất, Đà Nẵng, Nội Bài đáp ứng nhu cầu của dây chuyền logistics.

TPHCM cần tăng cường kết nối logistics hàng không với các cảng cửa ngõ và cảng cạn, cảng biển qua đó triển khai giải pháp kết nối các phương thức vận tải. Quy hoạch phát triển các cảng cạn và cảng hàng không để góp phần cơ cấu lại thị phần vận tải logistics hàng không, tạo thuận lợi cho vận tải hàng hóa từ cảng hàng không đến các trung tâm sản xuất, phân phối, tiêu thụ được xuyên suốt. Bên cạnh đó, các cơ quan quản lý nhà nuớc cần ban hành, bổ sung hoàn thiện hệ thống các văn bản pháp luật có liên quan đến hoạt động vận tải hàng không và các dịch vụ logistics có liên quan đến hoạt động vận tải hàng hóa hàng không.

Ngoài ra, cần kết hợp với việc tiếp tục cải cách hành chính, các quy trình thủ tục có liên quan đến hoạt động giao nhận, thủ tục hải quan để bảo đảm việc vận chuyển hàng hóa đuợc diễn ra một cách thuận lợi và nhanh chóng. Hoàn thiện và bảo đảm hiệu quả trong công tác đảm bảo an toàn và an ninh đối với hàng hóa khi vận chuyển trên máy bay cũng như trong các nhà ga hàng hóa, trên cơ sở phát triển hệ thông thông tin, dẫn duờng, giám sát và quản lý không lưu. Cũng cần quan tâm đặc biệt về đầu tư hoàn thiện, phát triển trung tâm logistics chuyên dụng hàng không tại cảng có nhu cầu hàng hóa lớn và có tiềm năng tăng trưởng cao trong thời gian tới là Cảng hàng không quốc tế Long Thành.

Dù giàu tiềm năng nhưng logistics hàng không vẫn chưa được khai thác hiệu quả

Nâng tầm cỡ khu vực

Để làm được các yêu cầu trên, phải thực hiện đầu tư đồng bộ để đảm bảo kết nối giao thông thuận tiện đến các cảng hàng không, đặc biệt là với các trung tâm logistics, sớm hoàn thành quy hoạch "nhà ga hàng hóa". Bên cạnh đó cũng sớm ban hành cơ chế, chính sách ưu đãi để huy động và sử dụng vốn có hiệu quả cho đầu tư phát triển logistic hàng không tại một số cảng hàng không có sản lượng chưa cao, dành quỹ đất phát triển kết cấu hạ tầng hàng không theo chiến lược.

Cần phát triển mạng đuờng bay quốc tế, quốc nội theo mô hình "trục - nan" thông qua các cảng hàng không cửa ngõ quốc tế, kết hợp mô hình "điểm - điểm" theo nhu cầu của thị trường với tần suất khai thác cao, dịch vụ trung chuyển tốt tại 4 trung tâm cửa ngõ quốc tế là Nội Bài, Tân Sơn Nhất, Ðà Nẵng và Cam Ranh. Cần nâng cao dịch vụ trung chuyển tại 2 trung tâm TPHCM và Hà Nội để tạo ưu thế cạnh tranh đối với các luồng vận chuyển quốc tế đi và đến.

Các hãng hàng không cũng phải có chính sách phát triển nguồn nhân lực để đáp ứng đuợc nhu cầu vận tải hàng hóa trong ngành hàng không. Theo đó, các chương trình đào tạo cần cung cấp các kiến thức về logistics hàng không, như giao nhận, vận chuyển, marketing, bảo hiểm... kỹ năng bán hàng, quan hệ khách hàng, quản lý và chăm sóc khách hàng, kỹ năng đàm phán, quy trình, thủ tục xuất - nhập khẩu, thủ tục hải quan...

Việc xây dựng cơ chế chính sách để tư nhân tham gia vào đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng logistics hàng không vừa giúp DN logistics hàng không nâng cao năng lực, tăng cường cạnh tranh và nâng cao hiệu quả hoạt động, bằng việc tạo môi trường thuận lợi cho đầu tư nước ngoài và tư nhân tham gia đầu tư phát triển logistics hàng không, nhanh chóng xây dựng trung tâm logistics hàng không tầm cỡ khu vực Đông Nam Á. Nhanh chóng chuyển đổi số là việc triển khai những thay đổi về công nghệ và con người, để tái cấu trúc cách thức hoạt động, từ đó tạo ra những cơ hội và giá trị mới cho DN, hướng tới tối ưu hóa hoạt động.

Ngoài ra, cần tự động hóa trong vận hành, khai thác, quản lý dịch vụ logistics hàng không. Với những ứng dụng về tự động hóa và robot trong vận hành, các DN logistics ngày càng tối ưu hóa quá trình hoạt động, đáp ứng yêu cầu về mức độ chính xác cao, thời gian thực hiện được rút ngắn, an toàn cho hàng hóa. Ứng dụng công nghệ thông minh, thiết bị chất tải sử dụng trong hàng không, sử dụng năng lượng mặt trời trong xây dựng hệ thống logistics xanh. Hàng hóa vận chuyển bằng đường hàng không thường là hàng giá trị cao, nhạy cảm với điều kiện vận chuyển như nhiệt độ, độ ẩm.

Với các cảng hàng không, DN logistics hàng không giúp tiết kiện thời gian, tăng hiệu quả kinh tế cho dịch vụ logistics. Điều này phù hợp với Chỉ thị số 21/CT-TTg, ngày 18-7-2018 của Thủ tướng Chính phủ, về đẩy mạnh triển khai các giải pháp nhằm giảm chi phí logistics, kết nối hiệu quả hệ thống hạ tầng giao thông, nâng cao năng lực khai thác bãi cảng, giảm thiểu thời gian hoàn thành dịch vụ logistics hàng không là vấn đề rất cần thiết; ứng dụng các phương tiện tự động không người lái, vận dụng các cảm biến thông minh phát hiện bất thường, ứng dụng phần mềm điện tử trong điều tiết, sắp xếp, nhận và giao hàng hóa; xây dựng các quy trình vận tải chuyên dụng nhằm hiện đại hóa logistics hàng không.