Phát sinh doanh thu từ... chuyển nhượng dự án
Năm 2003, Thủ tướng Chính phủ chấp thuận chủ trương cho tỉnh Bình Dương thành lập Khu liên hợp Bình Dương với tổng diện tích theo đề án được duyệt hơn 4.196,8 ha. Theo đồ án quy hoạch chung, Khu liên hợp Bình Dương được phân thành năm phân khu chức năng gồm 1.573,4 ha đất KCN tập trung; 613 ha khu dịch vụ; 1.650 ha đất khu đô thị (trong đó có 655 ha đất tái định cư); 132,5 ha là đất dùng xây dựng các công trình giao thông và 227,9 ha đất hạ tầng kỹ thuật khác. Trong đó, KCN Phú Tân là 1 trong 5 dự án KCN trong Khu liên hợp Bình Dương.
KCN Phú Tân được chuyển nhượng lòng vòng
Năm 2006, Ban Quản lý các KCN tỉnh Bình Dương cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư cho Công ty TNHH Phú Gia triển khai dự án KCN Phú Tân (tên gọi trước đây là KCN Phú Gia) có tổng diện tích hơn 133,3 ha. Sau đó, Công ty TNHH Phú Gia đã hoàn tất việc bồi thường giải phóng mặt bằng và đầu tư xây dựng một số hạng mục công trình với tổng giá trị khoảng gần 161,5 tỷ đồng.
Tuy nhiên, Công ty TNHH Phú Gia không tiếp tục triển khai thực hiện dự án mà xin UBND tỉnh Bình Dương cho phép chuyển nhượng vì… khó khăn về mặt tài chính! Ngày 15-2-2007, Công ty TNHH Phú Gia chuyển nhượng KCN này cho Công ty CP XNK Tổng hợp TP.HCM (IMEXCO) thu về gần 25 triệu USD.
Tưởng rằng về tay chủ đầu tư mới thì tương lai của KCN Phú Tân sớm được khởi sắc nhưng thực tế vẫn không mấy sáng sủa. Tính đến ngày 31-12-2010, KCN này mới chỉ có 3 doanh nghiệp thuê đất để đầu tư nhà xưởng với diện tích hơn 17 ha, còn lại hơn 117,5 ha đất vẫn bỏ hoang.
Ngày 23-5-2011, Công ty IMEXCO chuyển nhượng toàn bộ dự án KCN Phú Tân cho Công ty TNHH Thương mại Dịch vụ Kinh doanh Địa ốc Việt (R.E.M.A.X) ở Q.5, TP.HCM với giá trị chuyển nhượng thực tế 450 tỷ đồng. Về tay chủ mới chưa được bao lâu thì KCN này lại tiếp tục bị bán cho Công ty TNHH Đầu tư Xây dựng Công nghiệp Nam Kim (Công ty Nam Kim) với giá 570 tỷ đồng vào ngày 17-1-2014.
Vào tay Công ty Nam Kim, KCN Phú Tân lần thứ 3 “đổi chủ” nhưng vẫn chưa thể “đổi vận”. Trong khi các KCN khác ở Bình Dương phát triển sôi động thì KCN Phú Tân vẫn èo uột, không có nhà đầu tư xây dựng nhà xưởng, hoạt động. Cả KCN rộng hơn 133,3 ha vẫn chỉ mới có được lèo tèo vài nhà xưởng hoạt động.
Liên quan đến KCN Phú Tân, Thanh tra Chính Phủ từng có kết luận thanh tra số 2623/KL-TTCP ký ngày 26-11-2008 nêu rõ những sai phạm. Cụ thể, Thanh tra Chính phủ xác định việc giao đất cho chủ đầu tư KCN Phú Tân có những dấu hiệu thiếu minh bạch khi ngày ký kết hợp đồng “đền bù mặt bằng đất đai và đầu tư công trình tạo lực” cũng là ngày công ty này được thành lập?!.
KCN Phú Tân được cấp phép từ hơn 14 năm nhưng đến nay vẫn hoang hóa
Qua thanh tra phát hiện từ khi thành lập đến lúc bị thanh tra, chủ đầu tư KCN Phú Tân chỉ phát sinh doanh thu từ việc chuyển nhượng dự án, ngoài ra không phát sinh doanh thu từ hoạt động khác. Thanh tra Chính phủ kết luận, UBND tỉnh Bình Dương có sai phạm khi giao đất cho chủ đầu tư KCN Phú Tân nhưng chưa tiến hành thẩm định kỹ năng lực tài chính, kinh nghiệm hoạt động kinh doanh của chủ đầu tư dẫn đến việc không đủ năng lực thực hiện phải chuyển nhượng dự án, gây dư luận xấu trong xã hội.
Cắt giảm diện tích KCN để… làm dự án đô thị
Trong khi hoạt động èo uột, đất đai phần lớn bỏ hoang thì KCN Phú Tân từng bước được quy hoạch lại để lấy đất làm dự án đô thị. Theo đó, với lý do để phù hợp với quy hoạch chung xây dựng thành phố mới Bình Dương, KCN Phú Tân được đề nghị giảm diện tích từ 133,3 ha xuống còn 106,6 ha, giảm 26,7 ha (tương đương giảm 20,1%) diện tích đất KCN Phú Tân đã đăng ký trước đây.
Ngày 3-3-2018, Công ty Nam Kim nộp hồ sơ đến tỉnh Bình Dương xin điều chỉnh giảm diện tích đất KCN Phú Tân. Đến ngày 4-1-2019, Chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương Trần Thanh Liêm ký QĐ số 20/QĐ-UBND phê duyệt đồ án điều chỉnh quy hoạch chi tiết xây dựng tỷ lệ 1/2.000 (Quy hoạch phân khu) KCN Phú Tân với diện tích giảm còn 106,6 ha.
Một phần diện tích KCN Phú Tân trước đây được cắt ra để làm dự án đô thị
Theo tỉnh Bình Dương, căn cứ để phê duyệt là công văn số 173/TTg-KTN của Thủ tướng Chính phủ ký ngày 28-1-2016 về việc điều chỉnh quy hoạch phát triển các khu công nghiệp ở Bình Dương đến năm 2020. Trong đó có nội dung chấp thuận điều chỉnh giảm diện tích đất KCN Phú Tân theo đề nghị của Bộ Kế hoạch và Đầu tư.
Diện tích 26,7 ha đất KCN Phú Tân bị cắt giảm được Công ty Nam Kim lập quy hoạch xây dựng Khu đô thị - dịch vụ Hòa Phú. Ngày 30-5-2019, Chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương ký Quyết định số 1447/QĐ-UBND phê duyệt đồ án quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 Khu đô thị - dịch vụ Hòa Phú. Điều đáng nói, những quy hoạch này được UBND tỉnh Bình Dương phê duyệt, thông qua khi doanh nghiệp vẫn chưa hoàn thành hồ sơ pháp lý liên quan đến việc điều chỉnh giảm diện tích đất KCN Phú Tân (?!).
Cụ thể, ngày 18-6-2019, Ban quản lý các KCN Bình Dương có công văn số 2031/BQL-QHXD nêu ý kiến về việc chấp thuận chủ trương cho Công ty Nam Kim là chủ đầu tư Khu đô thị - dịch vụ Hòa Phú. Theo đó, đơn vị này khẳng định Công ty Nam Kim phải tiến hành lập hồ sơ đăng ký điều chỉnh và phải được cơ quan có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận đầu tư điều chỉnh nội dung giảm diện tích đất KCN theo quy định của Luật Đầu tư trước thì mới được xem xét chấp thuận làm chủ đầu tư dự án Khu đô thị - dịch vụ Hòa Phú.
Liên quan đến việc điều chỉnh Giấy chứng nhận đầu tư KCN Phú Tân, ngày 29-11-2019, ông Lê Tuấn Anh – Phó vụ trưởng Vụ Đầu tư thừa lệnh Bộ trưởng Bộ Tài Chính đã ký công văn số 14493/BTC-ĐT gửi Ban Quản lý các KCN tỉnh Bình Dương nêu rõ “căn cứ quy định tại điểm g khoản 1 Điều 31 và khoản 4 Điều 40 Luật Đầu tư năm 2014, dự án thuộc quyền quyết định và quyết định điều chỉnh chủ trương đầu tư của Thủ tướng Chính phủ. UBND tỉnh Bình Dương có trách nhiệm tổng hợp ý kiến của các Bộ, ngành có liên quan, chỉ đạo nhà đầu tư hoàn chỉnh nội dung hồ sơ đầu tư dự án để trình Bộ Kế hoạch và Đầu tư thẩm định trình Thủ tướng Chính phủ xem xét quyết định điều chỉnh chủ trương đầu tư”.
Tương tự, Bộ Xây dựng tại công văn số 358/BXD-HĐXD ký ngày 14-11-2019 cũng khẳng định dự án KCN Phú Tân thuộc quyền quyết định đầu tư của Thủ tướng. Theo quy định của Luật Đầu tư thì Công ty Nam Kim cần lập hồ sơ điều chỉnh dự án đầu tư để làm cơ sở trình Thủ tướng xem xét, quyết định điều chỉnh chủ trương đầu tư. Như vậy, có thể hiểu rằng những quyết định liên quan đến dự án KCN Phú Tân phải được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt thì mới được thực hiện.