Kiến nghị giảm 120 năm thu phí của 40 dự án BOT

Từ năm 2002 đến nay, Bộ GTVT đã thu hút các nhà đầu tư triển khai thực hiện 75 dự án đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông theo hình thức đối tác công tư (PPP), gồm 68 dự án BOT; 4 dự án BT; 1 dự án BOO và 2 dự án vừa BOT và BT với tổng mức đầu tư sau điều chỉnh là 233.705,5 tỉ đồng.

Đến thời điểm kiểm toán (tháng 3-2017) có 57 dự án hoàn thành đưa vào khai thác góp phần giải quyết tắc nghẽn, quá tải và từng bước hình thành hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế, xã hội. Tuy nhiên, đã có nhiều hạn chế được KTNN chỉ ra.

Nhiều trạm thu phí BOT đang tồn tại nhiều bất cập khiến người dân bức xúc. Ảnh minh họa

Cụ thể, Bộ GTVT không gửi danh mục dự án đến các bộ, ngành và địa phương có liên quan để lấy ý kiến khi xây dựng và phê duyệt danh mục 66 dự án gọi vốn đầu tư theo hình thức PPP. Có 49/75 dự án được công bố trên phương tiện thông tin đại chúng, nhưng lại có đến 45/49 dự án không thuộc danh mục 66 dự án được phê duyệt.

56/75 dự án là nâng cấp, cải tạo, mở rộng các tuyến đường do NSNN đầu tư từ trước (2.535km) và chỉ có 19/75 dự án đầu tư mới (526 km), thấp hơn nhiều so với mục tiêu (đầu tư mới 2.629km) trong danh mục kêu gọi đầu tư được phê duyệt.

Bộ GTVT cũng bổ sung 15 hạng mục ngoài nội dung, phạm vi đầu tư ban đầu của 8 dự án với số tiền 17.483 tỷ đồng khi chưa có ý kiến thống nhất của Bộ Tài chính và UBND tỉnh; 74/75 dự án thực hiện theo hình thức chỉ định thầu, trong đó Bộ GTVT đã tham mưu trình Thủ tướng Chính phủ chấp thuận chỉ định thầu 22 dự án ngoài quy định, lựa chọn một số Nhà đầu tư chưa đảm bảo năng lực theo quy định (Nhà đầu tư của các Dự án Quốc lộ 2 đoạn Nội Bài - Vĩnh Yên; Dự án Quốc lộ 10 đoạn La Uyên - Tân Đệ; Dự án Tuyến tránh TP.Thanh Hóa).

Ngoài ra, qua kiểm toán chi tiết 40 dự án (38 dự án của Bộ GTVT và 2 dự án của địa phương), KTNN nêu rõ Bộ GTVT đã đưa vào trong phương án tài chính một số nội dung chưa có quy định để tính thời gian hoàn vốn. Trong khi đó, tỷ lệ lợi nhuận giữa các dự án và các nhà đầu tư còn chênh lệch lớn (11% đến 13%); nhà đầu tư chưa huy động đủ nguồn vốn chủ sở hữu theo phương án tài chính...

Về vị trí đặt trạm thu phí, KTNN chỉ rõ có 31/87 trạm không đảm bảo khoảng cách tối thiểu giữa 2 trạm là 70 km (trong đó Bộ GTVT quản lý 25 trạm và địa phương quản lý 6 trạm); 6 trạm thực hiện thu phí hoàn vốn trước thời điểm dự án hoàn thành bàn giao đưa vào sử dụng.

Việc triển khai thu phí tự động không dừng còn chậm với chỉ 33/87 trạm, 25/87 trạm thu phí chưa hoạt động, chưa có chủ trương thu phí tự động.

Qua kiểm toán, KTNN đã kiến nghị giảm thời gian thu phí hoàn vốn của 40 dự án là 120 năm so với phương án tài chính ban đầu và giảm giá trị đầu tư 1.467,3 tỷ đồng. Giai đoạn 2016 trở về trước, KTNN đã kiến nghị giảm 107,4 năm của 27 dự án.