Nước đầu nguồn bị chặn khiến hàng trăm hộ dân khu vực hạ nguồn khốn đốn vì thiếu nước sinh hoạt và nước tưới cây trồng...
Xẻ rừng, múc đất... chặn dòng suối trái phép
Hàng trăm hộ dân tại buôn Tôn K’Long, xã Đạ Pal, huyện Đạ Tẻh (Lâm Đồng) cho biết, hơn 2 năm nay, người dân nơi đây phải sống trong cảnh thiếu nước sinh hoạt do một nhóm người ngang nhiên chặn dòng suối khiến khu vực hạ nguồn khô cạn.
Buôn Tôn K’Long được thành lập vào năm 2000 theo dự án “giãn dân” của UBND tỉnh Lâm Đồng. Hơn 284 hộ đồng bào người Mạ ở các xã và thị trấn Đạ Tẻh được đưa lên Tôn K’Long để định canh định cư.
Thời điểm mới chuyển lên khu vực này mưu sinh, người dân thiếu thốn đủ thứ! không có điểm buôn bán! Họ phải vào rừng săn bắt thú rừng, giăng lưới đánh cá, hái rau rừng để ăn... và lấy nước của dòng suối Đạ Cọ chảy thẳng phía sau buôn làng làm nước sinh hoạt, tưới cây trồng.
Thấy được sự khó khăn của bà con, chính quyền địa phương cho nâng cấp, mở rộng con đường và nối đường dây điện tới buôn Tôn K’Long. Từ khi có đường đi lưới điện, cuộc sống người dân bắt đầu thay đổi. Nhiều quán tạp hóa nhỏ bày bán các nhu yếu phẩm, cơ sở thu mua nông sản hình thành...
Mặc dù điều kiện cơ sở hạ tầng ngày càng được đầu tư nâng cấp, nhưng người dân ở buôn Tôn K’Long thường xuyên đối mặt với hạn hán mỗi khi dòng suối Đạ Cọ vào mùa khô không đủ cấp đủ nước.
Trước thực trạng trên, năm 2007, Sở NN&PTNT Lâm Đồng cho xây dựng Công trình cấp nước sinh hoạt K’Long, xã Đạ Pal do Hiệp hội L’Appel - Pháp đầu tư cho bà con trong buôn. Tháng 5-2007, công trình đưa vào hoạt động và cung cấp nước sạch cho hàng trăm hộ dân sử dụng.
Ông K’ Brèo (Ban Công tác Mặt trận cấp Thôn) cho biết: “Được nhà nước quan tâm, đầu tư xây dựng công trình nước sạch để dùng, chúng tôi vui mừng. Thế nhưng, đến năm 2015 thì công trình phải đóng cửa?. Bà con trong buôn phải sống trong cảnh thiếu nước sinh hoạt”.
Người dân nơi đây phải đào giếng, tuy nhiên nước giếng bị nhiễm phèn không an toàn và dưới đất có đá bàn khó đào; giá thuê xe múc đất ở mức 5-6 triệu đồng để đào ao tưới.... Nhưng mỗi mùa khô, ao chứa nước cũng thiếu nước... khiến bà con trong buôn lại điêu đứng.
Suối Đạ Cọ bị chặn
Ai đã chặn dòng suối Đạ Cọ?
Được biết, Công trình cấp nước sinh hoạt K’ Long không hoạt động nữa là do dòng suối Đạ Cọ, vốn có nước chảy đều đặn đã cạn trơ đáy. Để biết rõ sự việc, ông K’ Brèo và ông K’ Hấu, công an viên đưa chúng tôi đi ngược dòng suối Đạ Cọ.
Tại khu bảo quản, xử lý Công trình cấp nước sinh hoạt K’ Long (được đầu tư hàng tỷ đồng), các hạng mục của công trình gồm đường ống dẫn nước từ suối Đạ Cọ về trung tâm xử lý nước, máy lọc và đường ống dẫn nước tới các hộ dân... đang xuống cấp và đã ngưng hoạt động, trạm xử lý nước bị bỏ hoang.
Ngược theo đường ống dẫn nước của công trình khoảng 1km là vị trí tích nước. Tại đây, dòng suối Đạ Cọ được ngăn bằng bê tông để tích nước, đây cũng là nguồn nước dẫn đến trạm xử lý nước sạch của Tôn K’Long. Nhưng từ năm 2015, nguồn nước ở đây không còn, xung quanh chỉ trơ trẻn cát và đá. Ông K’ Brèo cho biết: “Nước ở đây bị khô cạn là do đầu nguồn dòng suối Đạ Cọ bị chặn dòng giữa một cánh rừng, cách trạm xử lý nước hơn 2km”.
Đến nơi dòng suối bị chặn, PV ghi nhận có một hồ chứa nước được hình thành. Hai bên bờ là nhiều chiếc máy nổ của các hộ dân dùng để bơm nước tưới vườn cà phê. Ông K’ Brèo bức xúc: “Họ ngang nhiên dùng xe ủi đất, xẻ rừng, đào đất dài hàng trăm mét, rộng hơn 3 mét để đặt ống dẫn nước tưới. Họ tự ý chặn dòng suối Đạ Cọ khiến cả trăm hộ dân chúng tôi ở hạ nguồn không có nước để dùng”.
Qua tìm hiểu được biết, họ là các hộ dân nằm cạnh công trình Thủy điện Miền Nam, là người dân thuộc xã Lộc Tân, huyện Bảo Lâm, Lâm Đồng. Ghi nhận tại hiện trường, tại khu bìa rừng cách nơi người dân chặn nước là rẫy cà phê bạt ngàn và có nhiều căn nhà tạm được cất lên. Thời điểm chúng tôi có mặt, chủ nhà đi vắng.
Đập chặn của Công trình nước sạch đầu tư hàng tỷ khô cạn nước
“Sau khi nhận được phản ánh của người dân, tôi đã dẫn các cán bộ xã Đạ Pal, huyện Đạ Tẻh và cả cán bộ cấp trên đến hiện trường để có biện pháp xử lý... nhưng vẫn chưa có tiến triển. Tôi mong muốn cơ quan chức năng sớm giải quyết để trả lại dòng chảy cho suối Đạ Cọ, để chúng tôi có nước sạch dùng và tựa vào dòng chảy của suối làm nước tưới cây trồng...”, ông K’ Brèo nói.
Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Ngọc An, Phó Chủ tịch xã Đạ Pal cho biết: “UBND xã nắm vụ việc và trực tiếp giao cho tôi phối hợp với các cơ quan ban ngành kiểm tra, giám sát và có hướng khắc phục.
Có khoảng 10 hộ dân canh tác cà phê thuộc xã Lộc Tân chặn dòng ở đầu nguồn suối Đạ Cọ để làm nước tưới và sinh hoạt. Nhận phản ánh, chúng tôi đến tìm các hộ dân này để yêu cầu tháo dỡ nhưng không gặp. Họ là người dân huyện khác, nên việc xử lý gặp nhiều khó khăn và nằm ngoài thẩm quyền của xã”.
Dòng suối Đạ Cọ bị chặn kéo theo hệ lụy, đập ngăn nước tại Công trình cấp nước sinh hoạt K’Long không có nước phải ngừng hoạt động. “Chúng tôi kiến nghị UBND huyện và huyện có đề xuất tỉnh. Theo đó, tỉnh Phê duyệt 2 tỷ đồng để giải quyết vấn đề nước sinh hoạt cho bà con nơi đây”, ông An cho biết thêm.
Để giải quyết vấn đề trên, được biết UBND huyện Đạ Tẻh mời các nhà thầu đấu thầu để tiến hành các giải pháp cấp bách để khắc phục tình trạng thiếu nước sinh hoạt cho người dân.
“Thời gian tới, cơ quan chức năng dự tính, sẽ khảo sát, thiết kế khai thông dòng chảy cho suối Đạ Cọ; nâng cấp bể lọc nước; bảo trì sữa chữa đường ống; mở thêm 1 nhánh đường ống mới để cung cấp nước tới các hộ lân cận; khoan giếng nước mới đề phòng mùa khô...”, ông Chu Quang Tuấn, Chủ tịch xã Đạ Pal nói.