Ăn xin xuyên Tết
Những ngày cuối năm 2022, khi mọi người hối hả chuẩn bị lo đón Tết thì nhiều người khác lại tất bật rong ruổi... hành nghề ăn xin. Chập choạng tối, 2 bên lối đi bộ trên cầu Chữ Y (nối Q5 và Q8), cầu Ông Lãnh (nối Q1 và Q4) xuất hiện hàng chục người, chủ yếu là người già, trẻ nhỏ trông bộ dạng cơ hàn, khắc khổ. Mỗi khi có người chạy xe chầm chậm ngang qua, họ vội ngửa tay, chìa cái ca, chiếc nón ra phía trước, mặt mày nhăn nhó, miệng van nài. Trông bộ dạng tội nghiệp của họ, nhiều người dừng lại cho tiền, đồ ăn, thức uống và quần áo. Những ngày Tết, khi mọi người náo nức du xuân thì tối tối, tại những chiếc cầu này, người ăn xin vẫn ngồi 2 bên thành cầu chờ bố thí.
Được xem là "thủ phủ” của người ăn xin, từ trước Tết Nguyên đán đến nay, đường Ba Tháng Hai đi qua hai quận 10 và 11 luôn có hàng chục người già trẻ, gái trai, người trong nước lẫn nước ngoài đổ về hành nghề xin ăn, nhộn nhịp nhất là từ tối mùng 2 Tết đến nay. Có người ngồi thu lu dưới gốc cây, trạm xe buýt, chân trụ điện chờ người đi đường bố thí, nhưng cũng có người tràn ra vỉa hè, lòng lề đường hoặc lui tới các ngã ba, ngã tư xin tiền. Mỗi lần qua góc đường Ba Tháng Hai - Phó Cơ Điều (Q11), người đi đường thường xuyên bắt gặp một phụ nữ gầy gò, khắc khổ, ngồi sát bó vỉa hè, chìa chiếc mũ ra phía trước xin tiền. Cách đó vài bước chân, một người đàn ông khác cũng ngồi tựa lưng vào cột đèn chờ bố thí.
Đối diện bên kia đường, khu vực trước cửa hàng xăng dầu số 8 Comeco luôn có 5 - 6 người già và trẻ nhỏ hành nghề ăn xin cả ngày lẫn đêm. Ngay giao lộ Ba Tháng Hai - Lê Đại Hành thường xuyên xuất hiện một cụ bà và một người đàn ông ngồi trên thanh bó vỉa hè rồi chìa chiếc nón ra phía trước xin tiền. Tại gã tư Ba Tháng Hai - Lý Thường Kiệt (Q10), dường như người ăn xin tự phân chia địa bàn cho nhau. Ở góc đường trước cửa hàng mắt kính Âu Việt thường có sự xuất hiện của 4 - 5 người trung niên trong bộ dạng khắc khổ, họ vừa đi lượm ve chai, vừa đi xin. Tại góc đường trước cửa hàng mắt kính Cao Thắng là chỗ ngồi cố định của một người đàn ông lớn tuổi trong bộ dạng gầy gò và một đứa trẻ nhỏ thường đi bán vé số, kiêm việc xin tiền. Ở trước siêu thị Con Cưng là chỗ hoạt động của người phụ nữ bồng bế một đứa con nhỏ đi xin tiền.
Mỗi lần qua ngã tư 3 Tháng 2 Lê Đại Hành, người đi đường không khó để bắt gặp người ăn xin
Tương tự, từ Tết đến nay, vào buổi tối trên nhiều tuyến đường như: Cách Mạng Tháng Tám, Âu Cơ, Trường Chinh, Lý Thường Kiệt... cũng có rất nhiều người già, trẻ nhỏ ngồi rải rác 2 bên đường hành nghề ăn xin. Nổi bật nhất là những đứa trẻ con chạy lăng xăng xung quanh các ngã ba, ngã tư xin tiền người đi đường.
Từ mùng 3 Tết, tại giao lộ Trường Chinh - Tây Thạnh (Q.Tân Phú) luôn xuất hiện từ 3 - 5 đứa nhỏ trông bộ dạng gầy gò, đen đúa, áo quần lem luốc và một phụ nữ địu đứa con chừng vài tuổi. Đèn đỏ bật lên, những đôi chân bé tí lập tức cầm chiếc ca nhựa hay chiếc nón cũ kỹ thoăn thoắt phóng ra đường rồi luồn lách giữa "rừng" xe kẹt cứng, đầu gật gù, ngửa tay xin.
Hôm mùng 2 Tết, khi dừng đèn đỏ tại ngã tư Phan Văn Hớn - Quốc lộ 1A (Q12), nhiều người không khỏi bất ngờ bởi mới đầu năm mà ở giao lộ này đã xuất hiện 3 - 4 đứa nhỏ đen nhẻm, có cháu bồng bế trên tay những đứa trẻ con dặt dẹo, èo uột, mặt mày uể oải rồi luồn lách giữa luồng xe cộ, ngửa tay xin tiền. Xin được kha khá, đám trẻ chạy vào đưa tiền cho một phụ nữ trẻ tuổi đang ngồi tránh nắng tại lùm cây gần đó.
Bên cạnh người già, lượm ve chai, bán vé số, bông ráy tai, tăm xỉa răng, từ Tết đến nay, tại các giao lộ Ba Tháng Hai - Lý Thường Kiệt (Q10), Trường Chinh - Cộng Hòa (Q.Tân Phú), Quốc lộ 1A - Hồ Ngọc Lãm (Q.Bình Tân)... thường xuyên xuất hiện cả chục cháu nhỏ với bộ dạng gầy gò, nheo nhóc nhưng rất thạo việc ăn xin. Đi cùng những đứa trẻ này luôn có người lớn trong độ tuổi trung niên, họ thường bịt khẩu trang kín mít, thoắt ẩn thoắt hiện như người "tàng hình".
Chứng kiến cảnh những đứa trẻ gầy gò, đen nhẻm, có đứa mới biết bò, biết lật bị biến thành công cụ kiếm cơm cho những kẻ vô lương tâm, chị Nguyễn Ngọc Sương (ngụ Q.Bình Tân) ngao ngán: "Nhìn các cháu đang tuổi ăn, tuổi lớn, tuổi đến trường bị "đày" ra giữa đường đầy khói xe, bụi bặm, nắng mưa để kiếm tiền, nghĩ mà xót xa".
Cảnh giác với chiêu trò tinh vi
Chiều mùng 4 Tết, khi đi qua cổng Khu công nghiệp Vĩnh Lộc giao với Quốc lộ 1A (Q.Bình Tân), chúng tôi không khỏi xót xa trước cảnh giữa trưa nắng như đổ lửa, một phụ nữ nhỏ thó người nước ngoài địu đứa con nhỏ chỉ vài tuổi cùng 3 - 4 đứa trẻ đầu trần, chân đất, gầy xơ xác, luồn lách giữa dòng xe xuôi ngược ngửa tay xin tiền, bất chấp tai nạn có thể ập đến bất cứ lúc nào. Xin được ít tiền lẻ, mấy đứa bé lại lóc cóc cầm tiền đưa cho một người đàn ông đang lẩn khuất sau bụi cây gần đó. Sau đó, đám trẻ trở lại giao lộ tiếp tục ngửa tay xin tiền. Chập choạng tối cùng ngày, lúc ngang qua ngã ba Quốc lộ 1A - Hồ Ngọc Lãm, chúng tôi bắt gặp nhóm người ăn xin trên đã có mặt ở giao lộ này để xin tiền tự bao giờ. Khoảng 8 giờ tối hôm đó, nhóm người ăn xin trên tiếp tục "chạy sô” đến khu vực "mũi tàu" Trường Chinh - Cộng Hòa để hành nghề. Mấy ngày nay, nhóm ăn xin trên thường hoạt động ở ngã ba Trường Chinh - Tây Thạnh.
Công nhân vừa trở lại làm việc, ngay trước cổng của Công ty Pouyuen liền có nhiều người xin tiền
Những ngày đầu năm mới, khi công nhân vừa trở lại làm việc thì ngay trước cổng Công ty Pouyuen (Q.Bình Tân) xuất hiện nhiều người đàn ông đứng ngồi nhấp nhổm hoặc lê lết dưới nền đất xin tiền. Tại cổng chính của công ty, người đàn ông khoảng 60 tuổi, một tay cắp chiếc bị nhàu nhò, tay còn lại cầm chiếc nón cũ, chân bước cà nhắc đến trước mặt nhiều công nhân xin tiền. Tại một cổng khác của công ty này, thêm người đàn ông khoảng 50 tuổi, trông lành lặn, khỏe mạnh, tay cầm chiếc mũ xin tiền công nhân. Cạnh đó là một người đàn ông khác bị cụt chân bên phải, thân hình nhỏ thó, gầy nhom, ngồi lết dưới đất, trước mặt anh ta là chiếc rổ nhựa dùng để xin tiền. Người nào người nấy trông dáng bộ yếu ớt, lê lết dưới đất. Tuy nhiên, khi có lực lượng Trật tự đô thị xuất hiện, 3 gã đàn ông trên lập tức vọt lên xe máy lặn mất tăm.
Thời gian gần đây, nhiều người đi đường thường gặp cảnh một số người đàn ông dắt bộ chiếc xe máy. Gặp người lạ, họ liền ngửa tay hoặc mở nắp xăng xe máy ra bảo đang đi làm về nhưng xe hết xăng, xin mọi người chút tiền đổ xăng chạy về quê. Thấy cảnh lam lũ, tội nghiệp, nhiều người không ngần ngại móc tiền ra cho. Xin được kha khá, họ liền dắt xe vào các con hẻm nhỏ rồi lên xe phóng qua khu vực khác soạn lại "bổn cũ”.
Một số bác sĩ ở Bệnh viện Chợ Rẫy (Q5) phản ánh, những ngày qua, họ thường gặp một người đàn ông gầy nhom, lôi thôi lếch thếch. Thấy một số người mua đồ ăn, thức uống, anh ta liền đứng cạnh bên rồi ngửa tay xin tiền. Không chỉ trông chờ vào lòng hảo tâm của người cho, anh ta còn ra giá: "Cho vài chục ăn cơm".
Đèn đỏ ở ngã ba Trường Chinh - Tây Thạnh bật lên, nhiều trẻ em lẫn phụ nữ vội tràn ra đường xin tiền
Những ngày đầu năm, tại nhiều "chợ cóc" hay trước cổng một số khu chế xuất, khu công nghiệp trên địa bàn TPHCM, Bình Dương, Đồng Nai... người ta không khó để bắt gặp nhiều người giả danh nhà sư, nhiều đứa trẻ lem luốc, nhiều cụ ông, cụ bà với thân hình khẳng khiu, mặc bộ quần áo nhàu nát, cắp nón lá cũ kỹ lê lết dưới đất, lổm nhổm rướn về phía trước rồi chìa tay xin tiền mỗi khi có người đi qua, trông nhếch nhác, bát nháo. Trong số những người ăn xin, có không ít người vì hoàn cảnh nghèo khổ, bệnh tật, tai nạn, gia đình túng thiếu phải đi ăn xin, nhưng cũng không ít trường hợp giả dạng người nghèo khổ, bệnh tật để đánh vào lòng trắc ẩn của người khác.
Anh Vũ Văn Bình (ngụ Q.Gò Vấp) cho biết, trước đây, thấy nhiều hoàn cảnh ăn xin tội nghiệp, anh thường bỏ tiền túi ra cho và kêu gọi cộng đồng giúp đỡ. Tuy nhiên, sau nhiều lần anh phát hiện một số người trong đó đã lợi dụng sự nghèo khổ để móc tiền người khác. Để tình thương tránh đặt nhầm chỗ, anh Bình khuyên: "Trước khi giúp đỡ ai đó, mọi người cần đến nơi người ta sinh sống tìm hiểu, khảo sát kỹ xem họ có thực sự khó khăn hay không mới quyết định làm từ thiện. Nếu không tìm rõ ngọn nguồn, vô tình mình tiếp tay cho những kẻ biếng nhác lười lao động là không nên".
Nhằm giải quyết tình trạng người sinh sống nơi công cộng, người ăn xin, người giả dạng bị bệnh, bán vé số, kẹo, người khuyết tật cao tuổi bán tăm bông, lợi dụng trẻ em để xin tiền... UBND TPHCM đã có văn bản gửi UBND các quận, huyện và TP.Thủ Đức tăng cường rà soát, quản lý khu vực tập trung đông người ăn xin như xung quanh các bệnh viện, đền chùa, chợ truyền thống, cổng khu công nghiệp... kịp thời phát hiện, ngăn chặn tình trạng chăn dắt hoặc lợi dụng đối tượng yếu thế để trục lợi.
Nghị định 114/2006/NĐ-CP ngày 03-10-2006 quy định, người nào lợi dụng trẻ em vào mục đích trục lợi, bắt trẻ em đi ăn xin, cho thuê, cho mượn trẻ em... ngoài việc xử lý hành chính phạt tiền từ 5 - 10 triệu đồng tùy theo lỗi nặng nhẹ mà phải xử lý nghiêm trước pháp luật.