Đột quỵ (tai biến mạch máu não - TBMMN) thường xảy ra đột ngột, là hậu quả của rất nhiều nguy cơ diễn tiến âm thầm trước đó. Xu hướng dự phòng tích cực hiện nay nhấn mạnh nên ngăn chặn từ sớm, tránh để bệnh xảy ra và diễn tiến nặng bằng cách kiểm soát các yếu tố nguy cơ như tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn chuyển hóa mỡ...
Sử dụng các biện pháp chống gốc tự do sản sinh trong cơ thể cũng được coi là một trong các biện pháp hữu hiệu để dự phòng đột quỵ.
Những nguy cơ “báo trước” đột quỵ
Trên thế giới, cứ 45 giây có một người bị đột quỵ. Theo thống kê của Hội Phòng chống Tai biến mạch máu não Việt Nam, hàng năm nước ta có khoảng 200.000 người bị đột quỵ, trong số đó khoảng 50% trường hợp tử vong, 90% người sống sót gánh chịu các di chứng tùy theo mức độ tổn thương thần kinh.
- Ảnh:
Đột quỵ - TBMMN gồm hai dạng: nhồi máu não (thường do vữa xơ động mạch, sự hình thành cục huyết khối gây tắc mạch) và chảy máu não (thường do tăng huyết áp, dị dạng mạch máu não, động mạch bị xơ cứng dễ vỡ...) dẫn đến chèn ép phần não lành và các trung khu thần kinh thực vật quan trọng của não bộ khiến sự sống của người bệnh bị đe dọa nghiêm trọng. Nguồn gốc của hai tình trạng này đã được xác định có liên quan mật thiết đến sự mất kiểm soát của gốc tự do nội và ngoại sinh trong quá trình sống đặc biệt là não bộ.
Không nên để các nguy cơ đột quỵ diễn tiến nặng mới tìm cách khắc phục
Dưới tác động của các yếu tố như: lối sống không lành mạnh, căng thẳng, stress, mất ngủ, lười vận động, lạm dụng rượu - bia, thuốc lá... dẫn đến sự sản sinh quá mức các gốc tự do, vượt quá khả năng tự cân bằng của cơ thể. Lúc này, gốc tự do sẽ tấn công làm tổn thương nội mạc mạch máu, tạo điều kiện thuận lợi xuất hiện các mảng vữa xơ, khiến lòng mạch máu bị thu hẹp, dòng máu lưu thông khó khăn, gây ra hiện tượng thiếu máu não. Mặt khác, tại các vị trí mảng vữa xơ, bề mặt bị tổn thương không còn trơn nhẵn như thành mạch máu bình thường khiến tiểu cầu dễ bị đông vón, tạo thành cục máu đông gây bít tắc mạch tại chỗ hoặc trôi đi gây tắc mạch ở vị trí mạch nhỏ hơn làm dẫn đến tình trạng đột quỵ thiếu máu não (nhồi máu não).
Xơ vữa động mạch được xem là “nguy cơ sớm” của tình trạng đột quỵ thiếu máu não, nhưng quá trình này thường tiến triển âm thầm, theo chiều hướng tăng dần và rất khó nhận biết. Ở giai đoạn nhẹ, người bệnh có thể chỉ cảm thấy đau đầu, mất ngủ, thường xuyên căng thẳng, lo âu... Khi bệnh đã tiến triển mức độ nặng hơn sẽ xuất hiện các triệu chứng của cơn thiếu máu não cục bộ thoáng qua với các dấu hiệu (xây xẩm, chóng mặt, mờ mắt, choáng váng) rất dễ xảy ra đột quỵ.
Để dự phòng sớm đột quỵ, không để bệnh tiến triển đến giai đoạn muộn khi đã hình thành cục máu đông hay các cơn thiếu máu não cục bộ thoảng qua mới tìm cách “chữa cháy” sẽ rất ít hiệu quả. Thực tế, việc can thiệp cục máu đông rất khó khăn và thường không có khả năng tiến hành ở các cơ sở không có điều kiện, phải có chỉ định nghiêm ngặt đúng chuyên môn tại các trung tâm chuyên sâu. Mặt khác, ở giai đoạn này, việc can thiệp thường rất kém hiệu quả, tốn kém và không triệt để.
Cần chú ý tới “thời điểm vàng” dự phòng đột quỵ để đạt hiệu quả cao nhất
Đột quỵ trước khi khởi phát đã có một quá trình diễn tiến âm thầm và báo trước bởi các nguy cơ như bệnh cao huyết áp, tiểu đường, rối loạn mỡ máu, đau nửa đầu...Ngoài ra, những người thường xuyên căng thẳng, stress, mất ngủ kéo dài, lạm dụng rượu - bia...cũng rất dễ bị đột quỵ “gõ cửa”.
Vì vậy, chiến lược hợp lý để dự phòng đột quỵ là phòng ngừa từ sớm các nguy cơ của đột quỵ và kiểm soát gốc tự do sản sinh trong quá trình sống và hoạt động của mỗi người để phòng tránh vữa xơ động mạch, ngăn sự hình thành cục máu đông. Đây cũng chính là thời điểm dự phòng đột quỵ đạt hiệu quả cao nhất và bền vững nhất.
Blueberry (xuất xứ Bắc Mỹ) gồm hai hoạt chất sinh học thiên nhiên Anthocyanin, Pterostilbene được các nhà khoa học Mỹ tìm ra có tác dụng đặc hiệu trong kiểm soát gốc tự do, có khả năng vượt qua hàng rào máu não, trung hòa các gốc tự do giúp bảo vệ tế bào thần kinh và mạch máu não. Đồng thời, các chất này còn kích hoạt các men chống gốc tự do tự nhiên của cơ thể, góp phần ngăn chặn sự hình thành vữa xơ mạch máu và sự tạo thành cục huyết khối, giúp khơi thông dòng máu lên não, cải thiện tình trạng thiếu máu não, phòng ngừa đột quỵ có hiệu quả.
Đối với những bệnh nhân sau đột quỵ, tinh chất thiên nhiên từ Blueberry còn giúp hạn chế sự hình thành mảng vữa xơ mới ở những mạch máu nuôi não khác, giúp tăng cường quá trình phục hồi các chức năng não, hạn chế đột quỵ tái phát.
Tinh chất thiên nhiên từ Blueberry có trong OTiV giúp chống gốc tự do, dự phòng đột quỵ
Điều quan trọng để dự phòng đột quỵ là mỗi người phải có ý thức trong kiểm soát lối sống một cách khoa học như: tránh mất ngủ kéo dài do chế độ làm việc không hợp lý, căng thẳng, stress...; không lạm dụng rượu - bia; không hút thuốc lá; duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, vận động thường xuyên (đi bộ, chạy bộ, đạp xe...). Cần định kỳ đi khám chuyên khoa, làm các xét nghiệm cần thiết như: siêu âm mạch máu, xét nghiệm các thành phần máu (đường máu, các chỉ số mỡ máu...) để phát hiện và kiểm soát các yếu tố nguy cơ như: tăng huyết áp, các bệnh lý tim mạch, rối loạn mỡ máu, tiểu đường, béo phì, các cơn thiếu máu não cục bộ thoáng qua... để dự phòng tích cực, không để đột quỵ xảy ra.
Gs.Ts Nguyễn Văn Thông - Chủ tịch Hội Phòng chống đột quỵ miền Bắc - Chủ nhiệm Bộ môn Thần kinh Viện nghiên cứu YDLS108