Mục tiêu chung là chống IS

Bước chuyển hướng này được Giám đốc Cục Tình báo trung ương Mỹ (CIA) John Brennan nói trong một sự kiện hôm 13-3. AFP dẫn lời ông Brennan nhấn mạnh: “Không ai trong chúng ta, Nga, Mỹ, các nước nằm trong liên minh (chống IS) hay những quốc gia trong khu vực muốn nhìn thấy sự sụp đổ của chính phủ và những tổ chức chính trị ở Damascus”.

Phát biểu của giám đốc CIA thể hiện thái độ của Mỹ với Syria trong tình hình hiện tại: “Trong những cái xấu, cần chọn cái đỡ xấu hơn”. Nguyên nhân chính cho lo sợ này là nếu chính phủ Tổng thống Syria Bashar al-Assad sụp đổ, những nhóm Hồi giáo cực đoan - trong đó có tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) có thể lên nắm quyền. Tình hình Syria dưới quyền IS chắc chắn tồi tệ hơn ngàn lần nếu Assad tại vị.

Nhìn vào tình hình hiện tại, IS đang hoạt động mạnh ở phía đông và đông bắc Syria - gần biên giới với Iraq và Thổ Nhĩ Kỳ. Còn có các nhóm cực đoan khác như Al-Qaeda đang len lỏi, cát cứ ở những vùng rộng lớn trên lãnh thổ nước này. Mỹ không thể không “toát mồ hôi” khi nghĩ đến một ngày IS dàn đoàn quân tiến về Damascus. Khi đó, tất cả người dân Syria sẽ trở thành con tin của tổ chức này.

Có lẽ Washington đã thấy được bài học nhãn tiền từ Libya. Lợi dụng bất ổn sau ba năm chính phủ Muammar Gaddafi bị lật đổ, chi nhánh của IS đã chiếm cứ nhiều vùng rộng lớn ở Sirte và Derma. Giao tranh tiếp diễn trong nhiều năm giữa các phe phái tại Libya là “miếng mồi” ngon cho IS đưa quân chiếm đóng khi tình trạng phi chính phủ khiến nước này suy giảm khả năng tự vệ.

Những đoàn quân IS là nỗi ám ảnh của các quốc gia - Ảnh: Wikipedia

Hôm 18-2-2015, năm nước châu Âu (Anh, Pháp, Đức, Tây Ban Nha và Italia) cùng Mỹ phải lên tiếng kêu gọi các phe phái ở Libya ngưng chiến để thành lập chính phủ liên minh. Vì vậy, tại Syria - Washington không muốn lập lại vòng luẩn quẩn: lật đổ chính phủ => bất ổn => IS chiếm đóng => lập chính phủ mới chống IS.

Lập trường của Mỹ tại Syria nay tuy có chút khác biệt với trước nhưng chung quy Mỹ vẫn muốn Syria chuyển đổi dần đến khi Tổng thống Assad không còn đóng vai trò nào trên bàn cờ chính trị.

Ông Brennan không quên nhấn nhá hôm 13-3: “Chúng ta do đó cần phải ủng hộ lực lượng đối lập ôn hòa tại Syria”. Washington đang cung cấp vũ khí và huấn luyện cho lực lượng đối lập Syria - với mục tiêu tối thượng ban đầu là lật đổ chính quyền Assad, nay đổi sang dạng “ôn hòa”, tránh đối đầu với chính quyền Assad để phù hợp tình hình chống IS. Tuy nhiên lực lượng này hiện vẫn còn yếu thế, chưa thể chống chọi với quân IS (nếu không được đào tạo thêm). Đấu với quân chính phủ Syria càng không có cơ may thắng nổi.

Ý định của Washington với quân nổi dậy đã quá rõ khi AFP hồi đầu tháng 3 dẫn tin từ quân đội Mỹ cho biết, họ sẽ khởi động các khóa huấn luyện lực lượng nổi dậy Syria ở các căn cứ tại Qatar, Ảrập Saudi, Thổ Nhĩ Kỳ. Số lượng huấn luyện được tiết lộ là 5.000 quân cho năm 2015 và 15.000 quân nổi dậy trong ba năm tới. Lực lượng này được Mỹ kỳ vọng là đủ tinh nhuệ để đánh IS. Sau khi IS đại bại, đây có thể là lực lượng nòng cốt được Washington sử dụng để lật đổ Assad.

Trong buổi trả lời trước Hội đồng Quan hệ Đối ngoại Mỹ hôm 13-3, khi được hỏi khả năng Mỹ hợp tác với Iran trong cuộc chiến chống IS, ông Brennan cho biết hai nước đang hợp tác gián tiếp thông qua trung gian là chính phủ Iraq. Mỹ đang miễn cưỡng tránh đối đầu (với Assad) và hợp tác qua trung gian (với Iran) dù không ưa nhau mấy đều vì mục tiêu chung là chống IS.

Anh Duy