Ghost Shark và Manta Ray là tên của các phương tiện không người lái dưới nước (UUV) nguyên mẫu lần lượt được Úc và Hoa Kỳ giới thiệu gần đây.
Các chuyên gia cho rằng các thế hệ tàu lặn này có thể đại diện cho tương lai của chiến tranh dưới biển, thể hiện khả năng phát huy sức mạnh đồng thời giúp giảm thiểu nguy hiểm đến tính mạng con người.
Việc sử dụng phương tiện không người lái trong chiến tranh trên không đã trở nên phổ biến. Mỹ đã sử dụng chúng rộng rãi trong các cuộc xung đột ở Iraq và Afghanistan bắt đầu từ những năm 1990, và các máy bay không người lái mới hơn, rẻ hơn đã trở thành trang bị quân sự quan trọng cho cả hai bên trong xung đột hiện nay ở Ukraine.
Kyiv cũng đã chế tạo phương tiện không người lái trên mặt nước cho hải quân, loại vũ khí đã gây tổn thất nặng nề cho các tàu lớn hơn và đắt tiền hơn nhiều của Hạm đội Biển Đen của Nga.
Phương tiện không người lái trên không và trên biển có thể được điều khiển bằng vệ tinh, ánh sáng và sóng vô tuyến. Nhưng những thứ đó không hoạt động theo cách tương tự ở độ sâu nhất định dưới nước.
Một nghiên cứu năm 2023 được công bố trên tạp chí Sensors của Thụy Sĩ chỉ ra rằng liên lạc dưới nước đòi hỏi nhiều năng lượng hơn nhưng dữ liệu vẫn bị mất đi đáng kể do tác động của các biến số bao gồm nhiệt độ nước, độ mặn và độ sâu.
Các nhà sản xuất phương tiện không người lái dưới nước (UUV) quân sự thế hệ mới không cho biết họ sẽ khắc phục các vấn đề liên lạc như thế nào.
Phương tiện không người lái dưới biển Manta Ray
Nhưng khi Úc công bố Ghost Shark vào tháng trước, nước này đã gọi đây là “phương tiện tự lái dưới biển tiên tiến nhất trên thế giới”.
Theo tuyên bố của Bộ Quốc phòng Úc, “Ghost Shark sẽ cung cấp cho hải quân khả năng tác chiến dưới biển tự động, tàng hình, tầm xa, có thể tiến hành hoạt động tình báo, giám sát, trinh sát (ISR) và tấn công liên tục”. Nó sẽ được giao hàng vào cuối năm sau.
Các quan chức Úc và nhà sản xuất Anduril Australia cho hay, họ không thể chia sẻ bất kỳ thông số kỹ thuật nào của Ghost Shark vì chúng vẫn được giữ bí mật.
Nhưng họ ca ngợi tốc độ mà tàu lặn đã đi từ ý tưởng đến thử nghiệm khi chương trình chỉ mới bắt đầu cách đây hai năm.
Shane Arnott, phó chủ tịch cấp cao về kỹ thuật của Anduril nói với các phóng viên: “Việc vượt tiến độ, đúng ngân sách là điều chưa từng có”.
Tanya Monro - nhà khoa học quốc phòng trưởng của Úc nói trong một tuyên bố: “Việc cung cấp nguyên mẫu Ghost Shark đầu tiên trước thời hạn đặt ra một tiêu chuẩn mới để phát triển năng lực với tốc độ cần thiết”.
Còn theo Emma Salisbury - một thành viên tại Hội đồng địa chiến lược của Anh, Ghost Shark có vẻ giống với UUV cực lớn Orca đang được phát triển ở Mỹ.
Phương tiện không người lái Ghost Shark
Salisbury nhận định với CNN: “Tôi cho rằng tất cả chúng đều nhằm mục đích thực hiện các nhiệm vụ gần giống nhau – khả năng tình báo, giám sát, trinh sát và tấn công liên tục, đặc biệt là trong lĩnh vực chống tàu ngầm”.
Hải quân Mỹ gọi Orca UUV do Boeing chế tạo là “tàu ngầm diesel-điện không người lái, tự động, tiên tiến với phần tải trọng mô-đun để thực hiện nhiều nhiệm vụ khác nhau”.
Có tải trọng mô-đun có nghĩa là về mặt lý thuyết, Orca có thể mang nhiều loại vũ khí khác nhau tùy theo nhiệm vụ hoặc được trang bị thiết bị chuyên dụng để trinh sát hoặc có thể thu thập thông tin tình báo.
Thông cáo cho biết Lầu Năm Góc sẽ mua thêm 5 chiếc UUV mà không đưa ra thời gian biểu. Nhưng Orca của Mỹ đã hoạt động được hơn một thập kỷ được cho biết trái ngược hoàn toàn với tốc độ mà Úc đã phát triển cho Ghost Shark.
Orca không phải là UUV duy nhất được phát triển ở Mỹ. UUV mới nhất của Mỹ là Manta Ray của Northrop Grumman, một nguyên mẫu đã được thử nghiệm ở Nam California vào tháng 2 và tháng 3.
Cơ quan Sản phẩm nghiên cứu tiên tiến quốc phòng (DARPA), chi nhánh Lầu Năm Góc phụ trách phát triển công nghệ mới, chia sẻ, sức mạnh của Manta Ray nằm ở tính mô-đun, khả năng chuyển đổi trọng tải tùy theo nhiệm vụ.
Theo Northrop Grumman, nó có thể được chia nhỏ và đưa vào năm container vận chuyển tiêu chuẩn, di chuyển đến nơi nó sẽ được triển khai và lắp ráp lại tại hiện trường.
Nguyên mẫu được chế tạo ở Maryland và sau đó được lắp ráp lại ở bờ biển California.
Kyle Woerner, người đứng đầu chương trình Manta Ray tại DARPA thông tin: “Sự kết hợp giữa vận chuyển mô-đun xuyên quốc gia, lắp ráp tại hiện trường và triển khai sau đó chứng tỏ khả năng chưa từng có đối với một UUV cực lớn”.
Ông cũng lưu ý rằng phương pháp vận chuyển mô-đun có nghĩa là Manta Ray có thể tiết kiệm năng lượng bên trong cho nhiệm vụ của mình, thay vì sử dụng nó để đến địa điểm triển khai.
Giống như Orca, Manta Ray không được triển khai với tiến độ nhanh như Ghost Shark. Chương trình của nó bắt đầu vào năm 2020 và DARPA không đưa ra mục tiêu cho Manta Ray – hoặc một số biến thể của nó gia nhập hạm đội Hoa Kỳ.
“DARPA đang hợp tác với Hải quân Hoa Kỳ về các bước tiếp theo để thử nghiệm và chuyển đổi công nghệ này” - thông cáo của cơ quan này cho hay.
Trong khi đó, Trung Quốc cũng đang đạt được những tiến bộ trong lĩnh vực UUV.
Bà nhận định: “Mặc dù thông tin chi tiết còn khan hiếm, giống như hầu hết các khả năng của Trung Quốc, nhưng họ đã phát triển chúng trong ít nhất 15 năm và có thể hiện nay có thứ gì đó tương tự như Orca (nhưng có ngư lôi) đang trong giai đoạn thử nghiệm”.
Chuyên gia về tàu ngầm H I Sutton cho biết trên trang web Covert Shores của mình rằng, theo một phân tích của tình báo nguồn mở, Bắc Kinh được cho là có ít nhất 6 UUV cực lớn đang được phát triển.
Theo Sutton, ngoài Úc, Mỹ và Trung Quốc, các quốc gia khác đang nghiên cứu UUV bao gồm Canada, Pháp, Ấn Độ, Iran, Israel, Triều Tiên, Na Uy, Nga, Hàn Quốc, Ukraine và Vương quốc Anh.