(CAO) Hôm 15-6, Reuters dẫn thông báo từ Ngoại trưởng Philippines cho biết nước này đã đình chỉ quyết định hủy bỏ một thỏa thuận quan trọng về sự hiện diện của quân đội Mỹ tại nước này, trong bối cảnh áp lực hàng hải tiếp tục gia tăng từ Trung Quốc trên Biển Đông.
Lầu Năm Góc đã hoan nghênh thông báo từ Manila - quyết định đình chỉ lần thứ ba liên quan đến Thỏa thuận các lực lượng thăm viếng (VFA) kéo dài hai thập kỷ, đã hết hạn vào tháng 8-2020.
Bộ trưởng Ngoại giao Philippines - Teodoro Locsin cho biết việc đình chỉ sẽ kéo dài thêm 6 tháng trong khi Tổng thống Rodrigo Duterte "nghiên cứu và cả hai bên sẽ giải quyết thêm những quan ngại của ông về các khía cạnh cụ thể của thỏa thuận".
Philippines là đồng minh theo hiệp ước của Mỹ và một số thỏa thuận quân sự phụ thuộc vào VFA, thoả thuận đưa ra các quy định về việc luân chuyển hàng nghìn lính Mỹ ra vào Philippines tham gia các cuộc tập trận.
Có khả năng luân chuyển binh lính là điều quan trọng không chỉ đối với quốc phòng của Philippines, mà còn về mặt chiến lược đối với Mỹ khi chống lại hành vi ngày càng quyết đoán của Trung Quốc trong khu vực.
Người phát ngôn Lầu Năm Góc - John Kirby cho biết trong một tuyên bố: "Bộ hoan nghênh quyết định của chính phủ Philippines một lần nữa đình chỉ việc chấm dứt Thỏa thuận các lực lượng thăm viếng. Chúng tôi đánh giá Philippines như một đối tác bình đẳng, có chủ quyền trong liên minh song phương của chúng tôi. Quan hệ đối tác của chúng tôi không chỉ đóng góp vào an ninh của hai quốc gia mà còn củng cố trật tự dựa trên luật lệ có lợi cho tất cả các quốc gia ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương".
Lính Mỹ trong một cuộc tập trận ở Philippines - Ảnh: Quân đội Mỹ
Greg Poling, một chuyên gia an ninh hàng hải tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế của Washington, cho biết sẽ có sự thất vọng ở Washington và hầu hết các thành viên trong chính phủ Philippines.
"Rõ ràng đó không phải là kịch bản tồi tệ nhất có thể xảy ra, nhưng các quan chức Philippines thực sự ra hiệu rằng họ tin tưởng rằng họ đã đạt được một thỏa thuận mà Duterte sẽ đạt được, và thay vào đó, mọi người phải ở trong tình trạng lấp lửng ít nhất 6 tháng nữa" – ông nói.
"Bây giờ nó đơn giản cho thấy Duterte dường như không muốn, nhưng mọi người khác trong chính phủ ông ấy thì có. Ông ấy cũng không muốn lãng phí vốn chính trị vào một quyết định không được lòng dân trước khi vào mùa bầu cử, thì việc đá cái lon xuống đường là lựa chọn ưu tiên của ông ấy".
Năm ngoái, ông Duterte nói với Washington rằng ông đang hủy bỏ thỏa thuận trong bối cảnh phẫn nộ về việc một thượng nghị sĩ và đồng minh của mình bị từ chối cấp thị thực Mỹ. Nhưng kể từ đó ông đã liên tục hoãn mốc huỷ bỏ thoả thuận.
Lệnh đình chỉ mới nhất được đưa ra vào thời điểm tiếp tục gia tăng căng thẳng giữa Manila và Bắc Kinh về các vùng biển tranh chấp ở Biển Đông và thông báo của Mỹ vào tuần trước rằng Philippines sẽ nằm trong số các quốc gia sẽ nhận được hàng triệu liều vaccine Covid-19 mà nước này tài trợ.
Mối quan hệ giữa Washington và thuộc địa cũ của họ đã trở nên phức tạp bởi việc ông Duterte lên nắm quyền vào năm 2016 và việc ông thường xuyên lên án chính sách đối ngoại của Mỹ và tăng cường hợp tác kinh tế với Trung Quốc bất chấp tranh chấp trên Biển Đông.
Manila đã nhiều lần phản đối cái mà họ gọi là sự hiện diện "bất hợp pháp" và "đe dọa" của hàng trăm tàu "dân quân biển" Trung Quốc trên Biển Đông.
Jose Manuel Romualdez, đại sứ của Philippines tại Washington, nói với Reuters trong tháng này rằng VFA đã được sửa đổi để làm cho nó "chấp nhận được" và "cùng có lợi" cho cả hai nước.
Manila trước đây đã không hài lòng về các vấn đề như thiếu quyền tài phán đối với các nhân viên Mỹ phạm tội ở Philippines và các hành động hủy hoại môi trường trong các cuộc tập trận hàng hải trong thoả thuận VFA.