NHỮNG NHẬN ĐỊNH "KHÓ ĐỠ" CỦA CẤP SƠ THẨM
Liên quan đến vụ kỳ án này, cách đây 4 năm, phóng viên Chuyên đề Công an TPHCM đã tham dự phiên tòa sơ thẩm lần hai và có bài phản ánh. Theo hồ sơ thể hiện, năm 2008, Công ty CPĐN do hai ông Hồ Văn Sơn làm GĐ, Nguyễn Tiến Ly làm Kế toán trưởng, ký hợp đồng (HĐ) mua bán xăng dầu với Doanh nghiệp tư nhân Hoàng Hương Trang (DNTN HHT) ở Q. Ô Môn, TP.Cần Thơ do bà Nguyễn Thị Hương làm chủ. Quá trình giao dịch, do DNTN HHT không thực hiện đúng HĐ và không thanh toán đủ tiền nên Công ty CPĐN do ông Sơn làm đại diện đứng nguyên đơn, khởi kiện DNTN HHT ra tòa.
Bản án phúc thẩm số 01 ngày 18-8-2009 của TAND TP.Cần Thơ buộc DNTN HHT phải trả cho Công ty CPĐN hơn 5,3 tỷ đồng (gồm tiền gốc 3,9 tỷ, lãi 1,4 tỷ). Sau khi thu hồi được cho CPĐN hơn 1 tỷ đồng, ngày 27-3-2013, Chi cục Thi hành án (THA) Q. Ô Môn ra quyết định "trả lại đơn yêu cầu THA" cho công ty với lý do bị đơn không còn tài sản. GĐ đương nhiệm Công ty CPĐN là ông Đỗ Duy Hòa, khẳng định, đến cuối tháng 9-2015, công ty mới nhận được quyết định này.
Ngày 31-12-2014, hai ông Sơn - Ly bị Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Đắk Nông khởi tố về tội "cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng"; đến ngày 24-4-2015 thay đổi sang tội "thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng" theo Điều 285 BLHS.
Hai ông Sơn - Ly bị quy kết: Ngày 9-1-2008, GĐ Sơn và bà Nguyễn Thị Hương ký HĐ, nội dung: Công ty CPĐN mua của DNTN HHT 155.000 lít xăng và 297.079 lít dầu Diezen, trị giá 5 tỷ đồng. Do công ty không có kho chứa nên số xăng dầu trên được gửi tại kho của HHT. Sau đó, Sơn - Ly đề nghị HHT mua lại một phần. Bà Hương không đồng ý mà đề nghị để cho bà bán lại cho DNTN Văn Hiến.
Không biết Văn Hiến như thế nào nhưng ông Sơn vẫn chấp nhận để HHT bán khoảng 270.000 lít dầu và 41.721 lít xăng, hơn 3,888 tỷ đồng. Số xăng dầu còn lại bà Hương đã bán hết. Cam kết thanh toán toàn bộ số tiền bán xăng dầu cho Công ty CPĐN nhưng đến ngày 13-6-2008, HHT mới chỉ trả được 1,137 tỷ đồng. Sau khi có bản án dân sự của TAND TP.Cần Thơ, HHT trả tiếp hơn 1 tỷ đồng. Như vậy, Công ty CPĐN bị thiệt hại 2,853 tỷ đồng (không tính phần lãi và trượt giá).
TAND tỉnh Đắk Nông xét xử sơ thẩm ngày 21-11-2015, Hội đồng xét xử (HĐXX) do thẩm phán Nguyễn Anh Loát ngồi ghế chủ tọa, tuyên phạt cựu GĐ Sơn 3 năm tù cho hưởng án treo; cựu kế toán Ly 3 năm 6 tháng tù. HĐXX chấp nhận cho bị cáo Sơn nộp 1,43 tỷ đồng, bị cáo Ly nộp 1,428 tỷ để khắc phục hậu quả (gia đình hai bị cáo đã nộp).
Ông Sơn tại Tòa soạn Báo Công an TPHCM
Theo HĐXX, Sơn - Ly không làm đúng các quy định của pháp luật, không làm hết trách nhiệm dẫn đến bà Hương bán toàn bộ xăng dầu của Cty CPĐN nhưng không thu hồi được tiền nên hai bị cáo đã phạm vào điều 285 BLHS.
Cả 2 bị cáo cùng kêu oan, TAND cấp cao tại TPHCM mở phiên tòa phúc thẩm ngày 19-4-2016, tuyên hủy toàn bộ bản án sơ thẩm để điều tra lại do có sai phạm nghiêm trọng khi không đưa bà Hương vào tham gia tố tụng. Cấp sơ thẩm buộc hai bị cáo nộp tiền để khắc phục hậu quả là không đúng, bởi hậu quả đã được khắc phục bằng bản án dân sự số 01 của TAND TP.Cần Thơ, buộc DNTN HHT phải trả cho Công ty CPĐN 5,3 tỷ đồng...
Trong khi "nhân vật chính" là bà Hương chưa được làm rõ thì ngày 9-11-2016, Phó viện trưởng VKSND tỉnh Đắk Nông Phan Thanh Hải ký bản cáo trạng, tiếp tục truy tố hai ông Sơn - Ly theo Điều 285 BLHS.
Xét xử sơ thẩm lần 2 ngày 15-2-2017, TAND tỉnh Đắk Nông do thẩm phán Lương Đức Dương ngồi ghế chủ tọa, tuyên phạt cựu GĐ Sơn 3 năm 9 tháng tù giam; ông Ly 3 năm tù giam theo điều 285 BLHS. Đối với số tiền 2,853 tỷ đồng đã nộp, HĐXX tuyên trả lại cho gia đình hai bị cáo. Lý do: Hậu quả của vụ án này đã được khắc phục bằng bản án số 01 của TAND TP.Cần Thơ.
Cựu GĐ kêu trời: "Từ 3 năm tù treo, tôi kêu oan, HĐXX đã nhận ra nên mới tuyên trả lại toàn bộ số tiền gia đình tôi đã nộp. Lạ thay, tiền thì trả nhưng HĐXX lại tuyên phạt tôi mức án rất nặng!".
DIỄN BIẾN BẤT NGỜ TỪ CON NỢ
Xử phúc thẩm lần hai ngày 1-10-2019, TAND cấp cao tại TPHCM lại hủy toàn bộ bản án hình sự sơ thẩm, trả hồ sơ về cho VKSND tỉnh Đắk Nông giải quyết theo thẩm quyền. HĐXX phúc thẩm nhận định: Ngày 20-12-2017, TAND cấp cao tại TPHCM ra quyết định tái thẩm, hủy toàn bộ bản án dân sự số 01 của TAND TP.Cần Thơ, trả hồ sơ cho TAND Q. Ô Môn để giải quyết lại từ đầu, chuyển hồ sơ cho cơ quan điều tra nếu có dấu hiệu hình sự.
Đây là tình tiết mới đã làm thay đổi việc giải quyết toàn bộ vụ án. Cần xác định lại thiệt hại do hành vi của các bị cáo gây ra để làm căn cứ giải quyết toàn diện vụ án. Đồng thời trong vụ án này, bà Nguyễn Thị Hương đã có dấu hiệu phạm tội hình sự. Việc cơ quan điều tra cho rằng hành vi của bà Hương đã được giải quyết bằng một vụ án dân sự là không khách quan, có dấu hiệu bỏ lọt tội phạm.
Quá trình TAND Q. Ô Môn giải quyết lại vụ án dân sự, DNTN HHT đã thanh toán xong nợ cho Công ty CPĐN. Ngày 28-4-2020, nguyên đơn có đơn gửi tòa rút yêu cầu khởi kiện do đã thu hồi hết nợ. Ngày 2-6-2020, TAND Q. Ô Môn ra quyết định đình chỉ giải quyết vụ án dân sự giữa Công ty CPĐN và DNTN HHT.
Công ty CPĐN đã thu toàn bộ số tiền mà con nợ còn thiếu. Tuy nhiên, ngày 30-11-2020, Phó Viện trưởng Phan Thanh Hải ký tiếp bản cáo trạng số 79/CT-VKS-P.1, truy tố hai ông Sơn - Ly "Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng" theo Điều 285 BLHS.
Ông Sơn trình bày: Công ty CPĐN ký các HĐ mua, bán xăng dầu với DNTN HHT là quan hệ dân sự. Một số thiếu sót, vi phạm trong công tác quản lý của ông và ông Ly đã được Tổng công ty Cà phê Việt Nam chỉ đạo thanh tra làm rõ. Việc "thiếu trách nhiệm" của hai ông đã bị xử lý kỷ luật bằng hình thức "cảnh cáo" rồi lại tiếp tục bị xử lý hình sự, là vi phạm nguyên tắc "một hành vi không bị xử lý hai lần".
Suốt hơn 6 năm sống trong thân phận bị can, bị cáo cựu GĐ một mực kêu oan và tin tưởng phiên tòa sơ thẩm lần 3 sẽ làm rõ bản chất của vụ án, từ đó có phán quyết công tâm, khách quan, tuân thủ pháp luật, thể hiện tính thượng tôn pháp luật của nền pháp chế XHCN...