Huyện bảo "làm đúng"
Thực hiện chủ trương, đường lối chính sách của Nhà nước trong thời kỳ đổi mới, năm 1977 ông Tý rời Hà Nội vào Tây nguyên tham gia lực lượng Thanh niên xung phong thuộc đơn vị tiền trạm, khảo sát, xây dựng (XD) vùng kinh tế mới tại Lâm Đồng. Sau đó, gia đình đến thôn Phúc Hưng, xã Phúc Thọ khai hoang, canh tác trên nhiều thửa đất có chiều ngang khoảng 150m, dài từ phần đất sình đến đường be cũng như các hộ khác. Quá trình khai thác sử dụng, gia đình ông Tý đã bồi đắp, khai thông, trồng cây, XD công trình trên đất gồm 5 căn nhà và ở 1 căn, cho thuê 4 căn. Ngoài căn nhà đang ở, 4 căn thuộc thửa đất 551 đã bị cưỡng chế toàn bộ vào tháng 5-2022.
Diện tích đất mà ông Tý nêu trong đơn thuộc thửa số 551, tờ bản đồ địa chính số 33, xã Phúc Thọ, diện tích 3.800m2. Trước năm 1995, các thửa đất số 551 và 553, tờ bản đồ 33 là đất hoang có cây rừng. Năm 1995, UBND xã Phúc Thọ đã quy hoạch (QH) xây trụ sở UBND xã. Ngày 15-1-1996, UBND xã Phúc Thọ có biên bản kiểm tra xác định hiện trạng XD trường học với diện tích 1,95ha, được ông Trần Cảnh Đào - Phó chủ tịch UBND huyện Lâm Hà - bút phê với nội dung: "Phòng Địa chính thống nhất với Phòng Giáo dục về địa điểm XD trường làm thủ tục cấp quyền sử dụng đất".
Năm 2002, UBND tỉnh Lâm Đồng đã giao đất và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) số 551 cho Trường mẫu giáo (MG) Phúc Thọ, xã Phúc Thọ tại QĐ 1742. Ngày 19-6-2017, UBND tỉnh này ban hành QĐ 1361 "về việc thu hồi 3.800m2 đất tại thửa 551, tờ bản đồ 33 do Trường MG Phúc Thọ quản lý; giao UBND huyện Lâm Hà quản lý, điều chỉnh QH để đưa ra đấu giá, giải quyết dứt điểm việc tranh chấp trước khi đấu giá”.
Diện tích xây dựng của ông Tý bị cưỡng chế tháng 5-2022
UBND huyện Lâm Hà đã điều chỉnh QH sử dụng tại thửa 551, tờ bản đồ 33 thành đất ở nông thôn và được UBND tỉnh Lâm Đồng phê duyệt tại QĐ1408 (ngày 27-6-2019). Hiện UBND huyện đã tổng hợp toàn bộ diện tích tại thửa 551 vào danh mục đấu giá.
Trả lời câu hỏi vì sao UBND huyện Lâm Hà ra QĐ hủy QĐ 1463 (ngày 21-6-2016) về cưỡng chế thi hành QĐ xử phạt vi phạm hành chính số 47 (ngày 27-5-2016) của Chủ tịch UBND xã Phúc Thọ, đại diện UBND cấp huyện cho rằng năm 2016 ông Tý tự ý xây nhà trên thửa số 551 mà chưa được cơ quan có thẩm quyền cho phép nên Chủ tịch UBND xã Phúc Thọ ban hành QĐ xử phạt vi phạm hành chính số 47. Do ông Tý không tự nguyện chấp hành QĐ này nên Chủ tịch UBND huyện đã ra QĐ 1463 cưỡng chế thi hành QĐ xử phạt vi phạm hành chính số 47.
Về việc "Tại sao việc xây nhà của gia đình ông Tý bắt đầu và hoàn thành từ năm 2016, nhưng đến năm 2022 mới thực hiện cưỡng chế?", UBND huyện Lâm Hà cho biết năm 2016 khi ông Tý xây nhà không phép, UBND xã Phúc Thọ đã lập hồ sơ xử lý hành chính. Từ năm 2016-2018, xã tổ chức vận động ông Tý tự nguyện tháo dỡ nhưng không thành. Năm 2018, UBND xã tổ chức cưỡng chế thi hành QĐ xử lý hành chính thì phát hiện QĐ này chưa... bảo đảm theo quy định nên không thể cưỡng chế. Do đó, UBND xã Phúc Thọ lập lại hồ sơ và ra QĐ 73 (ngày 15-5-2018) "về việc xử phạt hành chính trong lĩnh vực đất đai đối với ông Tý”.
Do ông Tý không tự nguyện thi hành nên sau đó UBND xã ra QĐ 80 (ngày 05-6-2018) "về việc cưỡng chế buộc thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả”. Từ năm 2018-2022, UBND xã Phúc Thọ đã nhiều lần vận động ông Tý tự nguyện tháo dỡ công trình nhưng ông này không chấp hành. Do đó, UBND xã buộc phải tiến hành cưỡng chế.
Nhà ở của ông Tý xây dựng và hoàn thành năm 2006
Dân lại nói "không"
Theo ông Tý, cách giải thích của UBND huyện Lâm Hà chưa thuyết phục, bởi lẽ năm 1997 UBND xã Phúc Thọ tạm đình chỉ việc canh tác của gia đình ông do QH Trường tiểu học (TH) Phúc Thọ chỉ nói miệng, không có văn bản, cũng chẳng có QĐ thu hồi hay bồi thường. Năm 2002, UBND xã Phúc Thọ ban hành QĐ 05 (ngày 01-4-2002), có nội dung: "Đưa vào quản lý toàn bộ diện tích đất do ông Trịnh Văn Tý thôn 1 lấn chiếm tại trường TH, thôn 1 để sử dụng vào mục đích cơ sở hạ tầng". Thế nhưng, theo quy định của Luật Đất đai 1993 thì UBND xã Phúc Thọ không đủ thẩm quyền để QH đất có diện tích lớn. Sau này, ông Tý được biết Thanh tra huyện Lâm Hà năm 2008 kết luận "việc QH trường TH chỉ là QH miệng, không có văn bản giấy tờ", trong khi thực tế trường cấp 1 và MG khoảng 1,2ha được XD nhưng không nằm trên phần đất của ông Tý, mà cách đó hơn 80m chiều ngang.
Cũng vào thời gian này, đất của ông Tý bị thiếu 14m chiều ngang, do UBND huyện Lâm Hà cấp cho bà Giản Tố Nga ngày 19-5-2003, phân chiết thành thửa 431 (nay điều chỉnh thành thửa 553) tờ bản đồ số 33, có tổng diện tích 846m2, mà ông Tý không hay biết. Tại văn bản trả lời khiếu nại số 84 (ngày 21-3-2018) của UBND huyện Lâm Hà lại xác định đất cấp cho bà Nga là đất hoang, do Nhà nước quản lý; trong khi phần đất này gia đình ông Tý vẫn canh tác, sử dụng. Năm 1997, UBND xã chỉ tạm đình chỉ việc khai thác, sử dụng của gia đình ông Tý nhưng phía ông vẫn sử dụng xuyên suốt, không phải là đất hoang do Nhà nước quản lý.
Như vậy, đất cấp cho Trường MG Phúc Thọ và đất cấp cho bà Nga thuộc thửa 551 của ông Tý khai thác sử dụng và thửa 431, nay là thửa 553, phân chiết từ các thửa 356, 356-1, 355 và 355-1 do gia đình ông Tý khai hoang, sử dụng xuyên suốt nhưng không được cấp GCNQSDĐ; còn bà Nga không có hộ khẩu thường trú, không canh tác trên đất thì được cấp GCNQSDĐ. Tới năm 2017, bà Nga chuyển nhượng cho người khác.
Trả lời đơn khiếu nại của ông Tý, UBND tỉnh Lâm Đồng ban hành QĐ 752 (ngày 29-3-2011), công nhận nguồn gốc đất là do gia đình ông khai hoang, kê khai, sử dụng từ năm 1989 các thửa 358, 359, tờ bản đồ số 33 và đủ điều kiện được cấp GCNQSDĐ đối với thửa 358, có diện tích 2.735m2 và thửa 359, có diện tích 1.916m2. Riêng thửa 551 (phân chiết từ các thửa 355, 355-1, 356, 356-1) có diện tích 7.205m2 không được công nhận. Trong khi ông Tý khai thác và sử dụng, kê khai cả ba thửa trên xuyên suốt từ năm 1986.
Năm 2017, UBND tỉnh Lâm Đồng ra QĐ thu hồi GCNQSDĐ cấp cho Trường MG Phúc Thọ nhưng không trả lại đất cho ông Tý. Thế nhưng, ngày 04-5-2019, UBND huyện Lâm Hà lại ban hành QĐ 1344 "về phê duyệt phương án phân lô đất Trường MG Phúc Thọ để bán đấu giá” là trái với Luật Đất đai. Vì gia đình ông Tý là người trực tiếp sản xuất đất nông nghiệp, không có tranh chấp, phù hợp QH sử dụng đất, QH xây dựng chi tiết đô thị... theo quy định tại điều 101 Luật Đất đai. Do vậy, ông Tý tiếp tục khiếu nại, đến nay chưa được giải quyết dứt điểm thì bị cưỡng chế.