(CATP) Tìm tới Tòa soạn Chuyên đề Công an TPHCM, anh Lê Văn Địch (SN 1985, ngụ TP.Thủ Đức), là người đại diện theo ủy quyền của nguyên đơn Phạm Tuấn Đạt trong vụ kiện hành chính "hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất" do TAND tỉnh Thanh Hóa thụ lý số 83/2022 (ngày 11-8-2022) với xấp hồ sơ dày cộm.
Cấp nhầm sổ
Theo hồ sơ, bà Bùi Thị Lứ (SN 1927) là chủ sử dụng thửa đất 83, tờ bản đồ số 17 (xã Thành Trực, H.Thạch Thành, Thanh Hóa). Ngày 23-10-2020, bà Lứ đã tặng thửa đất trên cho cháu ruột là anh Phạm Tuấn Đạt (SN 1999). Việc tặng cho tuân thủ quy định của pháp luật, được lập thành hợp đồng và được UBND X.Thành Trực chứng thực.
Ngày 27-10-2020, hồ sơ đăng ký cấp Giấy CNQSDĐ ("sổ đỏ”) để sang tên cho anh Đạt được nộp tại bộ phận tiếp nhận của UBND H.Thạch Thành. Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai H.Thạch Thành (CN VPĐKĐĐ) là cơ quan có chức năng, nhiệm vụ thực hiện thủ tục cấp "sổ đỏ”.
Đến cuối tháng 6-2022, do chờ đợi quá lâu nên anh Đạt đã liên hệ CN VPĐKĐĐ H. Thạch Thành hỏi thì bất ngờ biết rằng, thửa đất số 83 được CN VPĐKĐĐ cấp "sổ đỏ” cho chị Nguyễn Thị Kim Dung (SN 1978, ngụ cùng địa phương).
Sau khi tìm hiểu, anh Đạt được biết, ngày 22-7-2021, CN VPĐKĐĐ H.Thạch Thành đã trả hồ sơ đăng ký tặng cho QSDĐ (bà Lứ tặng cho anh Đạt) cùng với bản gốc "sổ đỏ” cho ông Nguyễn Chí Công (là cán bộ địa chính X.Thành Trực). Ngày 11-5-2022, CN này đã hoàn tất việc xác nhận trên "sổ đỏ” về việc bà Lứ chuyển nhượng toàn bộ diện tích thửa đất cho chị Dung. Đến ngày 17-5, CN đã trả hồ sơ cùng với bản gốc "sổ đỏ” thửa đất số 83 cho chị Dung. Ngày 22-6, chị Dung đã đem "sổ đỏ” thửa đất này đi thế chấp.
Cho rằng việc cấp "sổ đỏ” có dấu hiệu vi phạm pháp luật, anh Đạt đã khởi kiện CN VPĐKĐĐ H.Thạch Thành ra TAND tỉnh Thanh Hóa.
Thiếu trách nhiệm
Theo khẳng định của CN VPĐKĐĐ tại công văn 316 (ngày 16-8-2022) trả lời đơn khiếu nại của anh Đạt: "Hồ sơ chuyển QSDĐ ở của bà Lứ cho anh Đạt được lập tại UBND xã Thành Trực. Ngày 27-10-2020, ông Nguyễn Chí Công (cán bộ địa chính xã Thành Trực) chuyển hồ sơ nộp tại bộ phận một cửa, UBND huyện Thạch Thành". Nhưng theo lời khai và văn bản xác nhận do ông Công nộp tại phiên đối thoại ngày 23-9-2022, tại TAND tỉnh Thanh Hóa, ông chỉ thực hiện với tư cách cá nhân chứ không phải tư cách cán bộ địa chính. Theo đó, CN VPĐKĐĐ đã xác định không đúng người được trả và được nhận hồ sơ đăng ký QSDĐ.
Và cho dù, CN VPĐKĐĐ đã trả hồ sơ cùng bản gốc "sổ đỏ” cho ông Công với tư cách cán bộ địa chính xã, hay là tư cách cá nhân thì đều là trái quy định. Nếu là tư cách cán bộ địa chính, CN VPĐKĐĐ phải căn cứ văn bản đề nghị của UBND X.Thành Trực. Trong khi đó, UBND X.Thành Trực khẳng định không phải là đơn vị đề nghị rút hồ sơ và CN VPĐKĐĐ cũng không cung cấp văn bản nào khác. Trường hợp trả hồ sơ cho ông Công với tư cách cá nhân, CN VPĐKĐĐ phải có trách nhiệm rà soát hồ sơ, xác định ông Công có phải là người được ủy quyền hợp lệ từ người có quyền hay không?
Xuất phát từ sai sót này, bà Lứ tiếp tục ký HĐ chuyển nhượng QSDĐ cho chị Dung. UBND X.Thành Trực đã chứng thực tiếp HĐ chuyển nhượng QSDĐ giữa bà Lứ và chị Dung, dẫn đến tranh chấp.
Bên cạnh đó, CN VPĐKĐĐ H.Thạch Thành cấp "sổ đỏ” (thửa đất số 83) cho chị Dung là trái quy định của pháp luật. HĐ tặng cho QSDĐ chứng thực số 195 (mà trước đó bà Lứ đã tặng cho anh Đạt) có giá trị pháp lý và ràng buộc quyền, nghĩa vụ đối với các bên liên quan kể từ ngày UBND X.Thành Trực ký chứng thực và vào sổ chứng thực (ngày 23-10-2020). Bởi trên thực tế, HĐ này chưa được bà Lứ và anh Đạt thỏa thuận hủy bỏ và cũng không có bất kỳ phán quyết nào của Tòa án (có hiệu lực) tuyên hủy bỏ giao dịch này.
Trả lời TAND tỉnh Thanh Hóa, CN VPĐKĐĐ H.Thạch Thành đã có văn bản số 334 (ngày 23-8-2022) phản hồi. Ngày 27-10-2020, CN VPĐKĐĐ H.Thạch Thành đã thụ lý hồ sơ đăng ký tặng cho QSDĐ từ bà Lứ cho anh Đạt. Trong vòng 18 tháng kể từ ngày thụ lý hồ sơ trên, vào ngày 28-4-2022, CN VPĐKĐĐ bất ngờ thụ lý hồ sơ đăng ký chuyển nhượng QSDĐ thửa đất số 83 từ... bà Lứ cho chị Dung.
Tại quyết định 1058 (ngày 26-3-2020) của UBND tỉnh Thanh Hóa quy định, "trách nhiệm của các CN VPĐKĐĐ là phải "kiểm tra hồ sơ” để cấp GCN mới/xác nhận vào GCN đã cấp". Tuy nhiên, CN VPĐKĐĐ H.Thạch Thành đã không kiểm tra, rà soát hồ sơ trước khi xác nhận việc chuyển QSDĐ từ bà Lứ sang cho chị Dung. Tại thời điểm này, CN VPĐKĐĐ biết được rằng QSD thửa đất số 83 đã được bà Lứ tặng cho anh Đạt, song đơn vị này lại giải quyết sang tên cho chị Dung chỉ trong... 8 ngày (?!).
Đại diện nguyên đơn bức xúc: "Theo quy định tại khoản 1 Điều 7, Luật trách nhiệm bồi thường của Nhà nước năm 2017; Điều 275, Điều 358, Điều 360 Bộ luật Dân sự năm 2015, CNVPĐKĐĐ H.Thạch Thành có trách nhiệm khắc phục hậu quả và bồi thường toàn bộ thiệt hại cho cá nhân, tổ chức theo quy định của pháp luật. Hủy "sổ đỏ” cấp cho chị Dung và cấp lại cho anh Đạt".
Luật sư Trần Thị Sinh (Đoàn Luật sư TPHCM) nhận định, theo Khoản 2, Điều 2, hợp đồng tặng cho QSDĐ, anh Đạt mới là người thực hiện việc đăng ký QSDĐ tại cơ quan có thẩm quyền. Cá nhân ông Công (cán bộ địa chính xã Thành Trực) làm đơn và đến rút hồ sơ tại CN VPĐKĐĐ là không có căn cứ. Bởi lẽ, theo quy định tại Điều 135 "Căn cứ xác lập quyền đại diện", Bộ luật Dân sự năm 2015; tại điểm b, khoản 2, Điều 6 "Quyền và trách nhiệm của tổ chức, cá nhân thực hiện thủ tục hành chính", Nghị định số 61/2018, ông Công không có căn cứ nào theo quy định về việc đại diện cho anh Đạt làm đơn và nhận hồ sơ. Tuy nhiên, ngày 22-7-2021, CN VPĐKĐĐ đã thực hiện việc trả hồ sơ và bản gốc GCN QSDĐ cho ông Công dựa trên đơn xin rút hồ sơ của ông Công, kèm theo đơn của bà Lứ (người không biết chữ, chỉ điểm chỉ nhưng chưa xác thực, không có tên người viết hộ đơn, đơn không được công chứng...).